سارا معصومي
«شما به پايگاهي نظامي در حومه واشنگتن دعوت هستيد. ميزبان برايان هوك، نماينده ويژه امريكا در امور ايران و دليل مهماني هم بازديد از تسليحات ساخت ايران است.» اين دعوتنامه خبرنگاران حوزه تسليحاتي رسانه‌هاي متفاوت امريكايي و غيرامريكايي را به اتاقي انبارمانند كشاند كه دور تا دور آن را ميزهاي مستطيل شكل با تسليحات نظامي چيده شده روي آنها پوشانده بود. صندلي‌هاي خبرنگاران به گونه‌اي چيده شده بود كه آنها در مركز دايره‌اي كه پيرامونش را تسليحاتي با برچسب ساخت ايران پوشانده بود، بنشينند. همه نوع سلاحي از سبك تا سنگين در اتاق ديده مي‌شد و البته اين فراخوان برايان هوك همه را ياد روزي در دسامبر سال 2017 انداخت كه نيكي هيلي، نماينده فعلي امريكا در سازمان ملل هم نمايش مشابهي را به راه انداخته بود. البته نمايش اين‌بار برايان هوك با نمايش نيكي هيلي تفاوت داشت و آن هم اين بود كه وزارت خارجه امريكا پاي طالبان را هم به ميدان باز و ادعا كرد بخشي از تسليحات نمايشي كه از طالبان افغانستان گرفته شده، ايراني بوده است.
از موشك زمين به هوا تا تسليحات ضد تانك
ادعاهاي اين‌بار برايان هوك عليه ايران چه مواردي را شامل شد؟ نماينده ويژه امريكا در پرونده ايران مجموعه‌اي از تسليحات سبك و سنگين را به خبرنگاران نشان داد و ادعا كرد اين تسليحات به وسيله ايران در اختيار شبه‌نظاميان حوثي در يمن و طالبان در افغانستان قرار گرفته است. اين‌بار هم منبع بخش اعظمي از ادعاي طرف امريكايي عليه ايران در يمن، عربستان سعودي بود و هوك با اشاره به يك موشك زمين به هوا و چند پهپاد بود كه ادعا كرد اين تجهيزات در جست‌وجو از كشتي‌هاي باري راهي يمن و بخشي ديگر به وسيله نظاميان عربستان سعودي به دست آمده است. نشانه ايراني بودن اين تجهيزات چه بود؟ نوشته‌ها و نمادهاي درج شده بر اين تسليحات به زبان فارسي(!). محل ايستادن هوك به گونه‌اي طراحي شده بود كه يك موشك سفيدرنگ پشت سرش قرار گرفته بود. هوك با اشاره به نوشته «موشك صياد-2C» كه به فارسي روي بدنه آن درج شده بود، گفت: اين نشان مي‌دهد اين موشك ايراني است.
برايان هوك در ادامه سخنانش ايران را متهم به نقض قطعنامه‌هاي سازمان ملل كرد و گفت: «نقض اين قطعنامه‌ها براي ايران اهميتي ندارد.» منظور برايان هوك از نقض قطعنامه توسط ايران تحريم صادرات تسليحاتي ايران است كه بر اساس قطعنامه 2231 براي سلاح‌هاي متعارف تا سال 2021 و براي موشك تا سال 2024 پابرجاست.
نماينده دولت ترامپ در پرونده ايران براي چنددهمين بار در يك سال اخير ادعا كرد كه ايران قصد داشته اين موشك‌ها را به دست حوثي‌ها برساند تا با آن هواپيماهاي نظامي ائتلاف به رهبري عربستان را هدف قرار دهند. ظاهرا ادعاهاي هوك درباره كمك نظامي ايران به حوثي‌هاي يمن از منظر وزارت خارجه امريكا براي مقصر نشان دادن تهران كافي نبود لذا وي پاي ادعاي كمك تهران به طالبان را هم به معركه باز كرد و با اشاره به تسليحات ضد تانك موجود گفت: ايران اين تسليحات را در اختيار طالبان قرار داده است. هوك همچنين ادعا كرد كه ايران از سال ۲۰۰۷ از طالبان افغانستان پشتيباني تسليحاتي كرده است. مقام‌هاي نظامي پنتاگون همچنين ادعا مي‌كنند كه ايران به شيعيان بحرين و عراق نيز كمك نظامي كرده است. خبرنگار رويترز كه در جلسه روز پنجشنبه با برايان هوك حضور داشته پس از پايان اين جلسه در توييتر خود نوشت كه پنتاگون نمي‌تواند اثبات كند تسليحاتي كه ادعا مي‌شود از طالبان به دست آمده توسط دولت ايران در اختيار اين گروه شبه نظامي قرار گرفته يا اين گروه آنها را از بازار سياه خريداري كرده است.
گزينه نظامي روي ميز است
در ايران برايان هوك را با عنوان رييس «گروه اقدام ايران» در وزارت خارجه امريكا بيشتر مي‌شناسند و اتفاقا اين عنوان براي چهره‌اي مانند هوك كه از نخستين روز فعاليت در پرونده ايران تمام تلاشش را بر تشديد فشار بر ايران متمركز كرده، برازنده‌تر است. نمايش روز پنجشنبه برايان هوك تنها به معرفي تسليحات ايراني ادعايي ضبط شده نگذشت و وي با توسل به زبان هشدار اعلام كرد؛ گزينه نظامي عليه ايران روي ميز است. دولت دونالد ترامپ در يك سال گذشته از حضور در قدرت از توافق هسته‌اي با ايران خارج شده و تحريم‌هاي هسته‌اي را هم بازگردانده است. با وجود اين اقدام‌ها هوك در بخش‌هايي از سخنان خود ادعا كرد كه واشنگتن به دنبال حل اختلاف با كشورها از جمله ايران از راه ديپلماسي است اما امريكا براي استفاده از نيروي نظامي عليه ايران تعلل نخواهد كرد. نماينده ويژه امريكا در پرونده ايران خطاب به خبرنگاران گفت: «ما به ايران بسيار شفاف گفته‌ايم كه در صورت تهديد منافع، براي استفاده از نيروي نظامي تعلل نخواهيم كرد. آنها اين را فهميده‌اند.»
تلاش براي نجات وليعهد سعودي
دولت ترامپ در يك سال گذشته تلاش كرد در مواجهه با ايران، اروپا را با خود همراه كند. تلاش‌هاي وي در حوزه برجام به شكست منتهي شد و در حالي كه امريكا از توافق با ايران خارج شد 5 كشور ديگر تاكنون به تلاش‌ها براي حفظ ايران در توافق ادامه داده‌اند. در حوزه منطقه‌اي، اروپا گفت‌وگو با ايران به عنوان بخشي از راه‌حل در پرونده‌هاي سوريه و يمن را به تنش ترجيح داده است. دونالد ترامپ در يك سال گذشته تاكيد داشته كه به دنبال توافق جديدي با ايران است كه در آن تمام موضوع‌هاي مورد اختلاف از هسته‌اي تا موشك و فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران گنجانده شده باشد.
ترامپ و تندروهاي اطراف وي در حالي تلاش مي‌كنند ايران را مسبب حمله سعودي به يمن جلوه دهند كه تطويل جنگ ائتلاف سعودي در يمن و بالا رفتن بي‌وقفه تعداد قربانيان اين جنگ بخصوص در ميان زنان و كودكان خشم جهاني در ميان افكار عمومي را برانگيخته و دولت‌هاي مدافع عربستان در اروپا نيز براي ادامه حمايت از عمليات نظامي سعودي در يمن مردد شده‌اند. برايان هوك در حالي نمايش تسليحاتي در واشنگتن عليه ايران به راه انداخت كه عربستان سعودي به دو دليل در منگنه شديد بين‌المللي قرار گرفته است. از يك سو ماجراي قتل جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار سعودي در كنسولگري عربستان در استانبول انتقادهاي بسياري را متوجه محمد بن سلمان، وليعهد سعودي كرده است. از سوي ديگر قتل جمال خاشقجي آينه‌اي شد كه ديگر جنايت‌هاي سعودي مانند كشتار زنان و كودكان در يمن هم در آن انعكاس پيدا كرد. كشورهاي اروپايي كه در سه سال گذشته با صادرات سلاح و سكوت سياسي خود به عمليات نظامي سعودي در يمن كمك كرده بودند اكنون اندك اندك انتقال سلاح به سعودي را متوقف مي‌كنند. همزمان مجلس سناي امريكا در اقدامي بي‌سابقه راي به توقف حمايت امريكا از سعودي در جنگ يمن
داده است.
كودكان در يمن يا قرباني قحطي ناشي از حصر يمن توسط سعودي مي‌شوند يا در نتيجه بمباران‌هاي جنگنده‌هاي اين كشور جان خود را از دست مي‌دهند. در چنين فضايي عربستان سعودي تنهاتر از هميشه در عرصه جنگ يمن شده و اكنون با راي سنا عرصه بر دولت ترامپ براي كمك به محمد بن سلمان در يمن هم تنگ‌تر از قبل شده است. برايان هوك در نمايش تسليحاتي كه روز پنجشنبه عليه ايران به راه انداخت، ادعا كرد كه خارج شدن امريكا از جنگ سعودي عليه يمن در حال حاضر اقدامي اشتباه است زيرا باعث تسلط ايران بر تنگه باب‌المندب مي‌شود. هوك سه ماموريت حياتي براي امريكا در موضوع يمن تعيين كرد: «كمك به مقابله با حوثي‌ها و نيروهاي تحت حمايت ايران در يمن، مبارزه با القاعده در شبه‌جزيره عربي و حفاظت از امريكايي‌هاي مشغول كار در عربستان سعودي». وي با هشدار درباره اينكه اگر نفوذ ايران در صنعا كنترل نشود، يمن به لبنان دوم تبديل خواهد شد، ادعا كرد: «حوثي‌ها، حزب‌الله ديگري مي‌شوند. همان‌طور كه بايد نفوذ ايران در سوريه، بلندي‌هاي جولان و عراق را كنترل كنيم، لازم است مانع تثبيت حضور ايران در يمن شويم.»
شكست رسانه‌اي طرح هوك
نمايش برايان هوك آن طور كه وزارت خارجه امريكا انتظار داشت با انعكاس قابل توجه در سطح بين‌المللي روبه‌رو نشد. برايان هوك در روزهايي خبرنگاران را براي فضاسازي عليه ايران به حومه واشنگتن دعوت كرد كه تمركز روي پرونده رابطه غيرعادي تيم دونالد ترامپ با روسيه در زمان انتخابات رياست‌جمهوري سال 2016 بيش از پيش شده و همزمان با اظهارات هوك، وكيل مدافع سابق دونالد ترامپ مايكل كوهن اتهام دروغگويي خود به اعضاي كنگره امريكا در اين باره را پذيرفت. اقدامي كه در فضاي رسانه‌اي بين‌المللي انعكاس بسياري پيدا كرده و به ضربه مهلك ديگري به رييس‌جمهور امريكا تعبير شد. همزمان حاشيه‌هاي اجلاس گروه 20 كه در آرژانتين در حال برگزاري است مانند لغو ديدار دونالد ترامپ با ولاديمير پوتين هم توجه بسياري را به خود جلب كرده و از سوي ديگر نگاه‌ها متوجه واكنش رهبران گروه 20 به حضور محمد بن سلمان، وليعهد سعودي در اين اجلاس است. در نتيجه مي‌توان گفت كه وزارت خارجه امريكا حتي در زمان‌بندي براي برگزاري نمايش نظامي هوك هم دقت لازم را به جا نياورده و تنها تلاشي عجولانه براي منحرف‌سازي افكار عمومي از پرونده‌هاي در دست وليعهد سعودي مانند قتل خاشقجي و يمن بوده است.
نكته قابل توجه در پوشش رسانه‌اي اظهارات برايان هوك اين بود كه رسانه‌هايي چون سي‌ان‌ان و نيوزويك هم در گزارش‌هاي خود به مساله تصميم اخير سنا براي بررسي توقف كمك به سعودي در جنگ يمن و ماجراي جمال خاشقجي اشاره كرده و تاكيد داشتند كه ترامپ در حالي تلاش مي‌كند وزن بيشتري در صحنه بين‌المللي به نقش ايران در يمن بدهد كه جهان متوجه تقصيرهاي سعودي شده است. نيوزويك در گزارشي در اين باره نوشت: رييس‌جمهور امريكا مي‌گويد اين احتمال وجود دارد كه وليعهد سعودي از كشته شدن خاشقجي اطلاع داشته اما پيوندهاي ميان واشنگتن و رياض به دليل توافقنامه‌هاي نظامي، مساله نفت و اشتراك منافع در مقابله با ايران مانع از اين مي‌شود كه امريكا در تنبيه سعودي تند حركت كند.
برايان هوك نيز مانند ديگر چهره‌هاي حاضر در دولت ترامپ در حالي تلاش كرد، تهران را به دخالت در جنگ يمن متهم كند كه مدارك ادعايي امريكا كه از كانال عربستان سعودي در اختيار كاخ سفيد قرار گرفته تاكنون از سوي مراجع بين‌المللي به گونه‌اي تاييد نشده كه منجر به تنبيه ايران در شوراي امنيت شود. ايران هرگونه كمك نظامي به حوثي‌هاي يمن را رد مي‌كند و وزيرخارجه يمن نيز يك روز پيش از جلسه برايان هوك در گفت‌وگو با كريستين امان‌پور خبرنگار ارشد سي‌ان‌ان تاكيد كرد كه ما موشك‌هاي خود را سال‌ها قبل از روسيه خريداري كرده و آنها را به‌روزرساني كرده‌ايم. اين مقام يمني به صراحت اعلام كرد كه ما تاكنون حتي يك فروند موشك هم از ايران دريافت نكرده‌ايم.
طرح ايران تنها گزينه قابل قبول براي يمن
همزمان با نمايش برايان هوك در واشنگتن و توييتي از مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا كه در آن ايران را دليل تطويل بحران يمن دانسته بود، محمدجواد ظريف وزير امورخارجه كشورمان در پيامي در صفحه توييتر خود به يكي از توييت‌هاي قديمي‌اش درباره راه‌حل پايان دادن به بحران يمن اشاره كرد و نوشت: من اين را پيش از اين در آوريل 2015 درباره بحران يمن گفته بودم. امروز نيز پس از رنج و عذاب وحشتناك انساني و جنايات جنگي بي‌اندازه ائتلاف سعودي و همدستان امريكايي‌اش (در يمن) و تلاش‌ها براي كتمان كردن جنايات آنها از طريق طرح اتهامات واهي عليه ايران تاكيد مي‌كنم كه طرح چهار ماده‌اي ايران همچنان تنها گزينه قابل قبول (براي يمن) است.
ظريف در توييت خود در آوريل 2015 نوشته بود: جنگ يمن بايد متوقف شود. ما خواهان آتش‌بس، كمك‌هاي بشردوستانه، گفت‌وگوي درون يمني و تشكيل دولت فراگير هستيم.