آدم ستادي يا «نفر-نهاد»
محمود اسماعيلنيا
روانشناساني كه معتقدند استعداد مديريت و رهبري بيش از آنكه امري اكتسابي باشد، برخاسته از زمينههاي وراثتي است، مثال جالبي دارند: به بازيهاي جمعي كودكان نگاه كنيد. كودكي كه ميگويد خُب بچهها كي با منه؟ هماني است كه استعداد مديريت و رهبري يك مجموعه را دارد. درست برعكس كودكي كه منتظر و نگران ميپرسد بچهها من با كيام؟
وقتي در جشن انتشار دويستمين كتاب انتشارات كرگدن، اميرحسين خداپرست، از قول شاپور اعتماد گفت كه حسين شيخرضايي آدم ستادي است، در واقع در حال بيان رمز موفقيت اين استاد فلسفه و مدير انتشارات كرگدن بود. كرگدن ناشري خصوصي است كه با انتشار دويست و اندي كتاب گزيده و خواندني در طول ده سال فعاليت (به طور متوسط بيست كتاب در سال)، اكنون به عنوان يك ناشر فرهنگي معتبر شناخته ميشود و تصويري دلنشين در خاطره جمعي فرهنگدوستان و كتابخوانان برجاي نهاده است. بسياري از آثار گزيده و سنجيدهاي را كه كرگدن به مدد جمعي از اهالي فكر و فرهنگ در حوزههايي متنوع مثل دين و فلسفه و جامعهشناسي و روانشناسي و سياست و اقتصاد و هنر به جامعه عرضه كرده، در فهرست آثار مهم و تاثيرگذار معاصر جاي دارند. وقتي كتابي بارها تجديد چاپ ميشود و موضوع نقد و بررسي قرار ميگيرد و بدان ارجاع داده ميشود، چراكه در اين فهرست نباشد.
اما نقل قول شاپور اعتماد در مورد حسين شيخرضايي را ميتوان به زبان جامعهشناسي هم توضيح داد و او را يك «نفر-نهاد» تلقي كرد.
مهدي سليمانيه، جامعهشناس معاصر كه يكي از حوزههاي پژوهشي مورد علاقهاش بررسي نهادهاي فرهنگي مردمي و مستقل از حكومت است، در مورد افرادي كه در وضعيت فقدان يا ضعف يا ناكارايي نهادهاي اجتماعي و فرهنگي در جامعه معاصر ايران، با عزمي جزم وارد صحنه شده و يك تنه بار يك نهاد را به دوش ميكشند، از تعبير «نفر-نهاد» استفاده ميكند. اشاره او به كساني است كه با همتي بلند و بياعتنا به كاستيها و مشكلات، خود را وقف خدمتي فرهنگي كرده و بنايي استوار پي افكندهاند كه كاركردهايي در حد يك نهاد دارد. افرادي مثل علي دهباشي (مجله بخارا و نشستهاي فرهنگي آن)، حميدرضا محمدي (سايت ادبي گنجور)، رضا رجبزاده (انتشارات امام و پرديس كتاب مشهد)، محسنحسام مظاهري (پژوهشگر جامعهشناسي تشيع، نويسنده و مدير انتشارات آرما)، داريوش رحمانيان (مجله مردمنامه)، ايمان افسريان (مجله حرفه هنرمند)، شارمين ميمندينژاد (جمعيت امام علي ع) و رضا باقريان موحد (گردآورنده مجموعه آثار رشديه).
به نظرم دكتر حسين شيخرضايي را هم ميتوان به اين فهرست افزود و آرزو كرد بنايي كه به نام كرگدن سر برآورده تا سالياني دراز استوار و تاثيرگذار باقي بماند.
آقاي شيخرضايي گرامي خسته نباشيد و لطفا خسته نشويد.