«اعتماد» سفر رييس‌جمهور به نيويورك با هدف توافق‌سازي بين‌المللي را بررسي مي‌كند
باب گفت‌وگو با امريكا باز است
مهدي بيك اوغلي
معادله توافق‌سازی با امریکا بی‌شک مهمترین پرونده پیش روی دولت چهاردهم است. معادله‌ای که بهبود دامنه وسیعی از نارسایی‌های کشور از حوزه‌های اقتصادی و معیشتی و رفاهی گرفته تا مسائل مرتبط با صادرات نفت و نقل و انتقال بانکی، مناسبات ارتباطی ایران با جهان پیرامونی و حتی احیا یا توقف راه‌اندازی مکانیسم ماشه در گروی حل و فصل آن است. توافق‌سازی با ایالات متحده همان سنگر بلندی است که فتح آن دولت پزشکیان را رستگار می‌سازد. با توجه به نحوه رفتار و تصمیمات رییس جمهور فعلی امریکا، اهمیت این توافق‌سازی در دوران ترامپ بیشتر و دستیابی به آن دشوارتر است. پزشکیان اعلام کرده که اجماع نخبگانی در حوزه‌های مختلف برای او مهم است و از آنجا که اکثر نخبگان و تحلیلگران کشور بر ضرورت توافق‌سازی با امریکا موضع یکسانی دارند، دولت هم به دنبال شکل‌دهی به یک چنین درک مشترکی با امریکاست. در آستانه سفر پزشکیان و هیات همراه به نیویورک «اعتماد» باب گفت‌وگو با فعالان سیاسی و تحلیلگران را باز کرده و از آنان درباره راه‌های ایجاد یک چنین درک مشترکی پرسش کرده است. محمود صادقی و احمد شیرزاد در این نوبت به پرسش‌های «اعتماد» در خصوص راه‌های توافق‌سازی با ایالات متحده پاسخ داده‌اند. این پرونده اما همچنان باز خواهد ماند تا سایر تحلیلگران هم به آن بپیوندند.
محمود صادقي: باز كردن قفل مذاكره با امريكا به راهبردهاي چند لايه نياز دارد
محمود صادقي فعال سياسي اصلاح‌طلب و نماينده ادوار مجلس در گفت‌وگو با «اعتماد» در پاسخ به اين پرسش كه چگونه مي‌توان فقل مذاكره و رابطه ميان ايران و آمريكا را باز كرد؟ مي‌گويد: « فكر مي‌كنم براي باز كردن قفل مذاكره با امريكا و توافق‌سازي در عرصه بين‌الملل، ايران به راهبردهاي چند لايه و كاربردي نياز دارد. در واقع ايران بايد براي شفاف‌سازي در خصوص پرونده هسته‌اي ابهام‌زدايي كند. بايد از حقوق مردم و وحدت سرزميني ايران در برابر هر نوع تجاوزي نيز دفاع كند. اين رويكرد جامعي است كه در حكم يك كليد مي‌تواند مشكلات منطقه‌اي و تحريم‌ها را حل و فصل كند.»
صادقي ادامه مي‌دهد: « رييس‌جمهور به زودي براي شركت در مجمع سران ملل متحد راهي نيويورك مي‌شود. به نظرم در سخنراني رييس‌جمهور در سازمان ملل روي تعامل با جهان براي حل مشكلات منطقه و ايجاد صلح و ثبات در روابط بين‌المللي تكيه كند. البته در سطح منطقه لازم است از نسل‌كشي صهيونيست‌ها در غزه انتقاد شود. اين رويكرد هم عرصه را بر رژيم صهيونيستي تنگ مي‌كند و هم فضايي براي وحدت بيشتر با كشورهاي اسلامي و منطقه‌اي فراهم مي‌كند.»
اين فعال سياسي اصلاح‌طلب يادآور مي‌شود: «از سوي ديگر بايد از اين فرصت استفاده شود تا از حقوق ملت ايران دفاع شود. مردمي كه در شرايطي كه در حال مذاكره با امريكا براي رفع تحريم‌هاي اقتصادي بود، مورد تجاوز صهيونيست‌ها و سپس امريكا قرار گرفت. رييس‌جمهور همچنين بايد از تماميت ارضي و سرزميني ايران دفاع قاطع كند و اعلام كند ايران براي هر تجاوزي آمادگي دفاعي كامل دارد. همچنين ايران بايد تعامل سازنده با جهان داشته باشد و اعلام آمادگي كند كه ايران براي شفاف‌سازي و بر‌طرف كردن ابهامات هيچ منعي ندارد.»
صادقي در پاسخ به اين پرسش «اعتماد» كه ايران و امريكا چگونه مي‌توانند به يك درك مشترك با همه موانع موجود برسند؟ مي‌گويد: « امريكا و اسراييل پس از تجاوز به ايران و بمباران تاسيسات مهم هسته‌اي كشورمان، خواسته‌هاي بيشتري را مطرح كرده است. گشودن اين گره با امريكاي زياده‌خواه مدل ترامپ كار آساني نيست. اما معتقدم دولت چهاردهم مي‌تواند از طريق پيگيري مطالبات مردم، حتي پذيرش موقت تعليق غني‌سازي و اعلام آمادگي براي همكاري با آژانس و رفع شبهات، توجه جهانيان را به موضع سازنده ايران جلب كند. عراقچي وزير خارجه هم اعلام كرد كه باب مذاكره با امريكا حتي همين امروز هم باز است. اما در بحث مذاكره ايران بايد از وضعيت مذاكرات غير مستقيم به مذاكرات مستقيم و شفاف روي آورد. شخصا معتقدم يكي از عوامل اصلي به نتيجه نرسيدن مذاكرات در دور قبل، مذاكرات غير مستقيم بود. وجود واسطه‌ها مذاكرات را كند و غير شفاف مي‌كند و در برخي موارد به منافع ملي كشور آسيب مي‌رساند.»
او مي‌گويد: «ايران در عين حفظ عزت و اقتدار و اعتبار خود مانند بسياري از كشورها مي‌تواند مذاكرات مستقيم و دوجانبه داشته باشد. نمونه عيني اين نوع رفتارها سفر اخير پوتين به آلاسكا براي ديدار با ترامپ و پيگيري مطالبات مردم روسيه است. ايران هم بايد تابوي عدم مذاكرات مستقيم با امريكا را بشكند و در راستاي منافع خود تا حد ممكن براي ايجاد شفافيت مصالحه كند.»
احمد شيرزاد: روابط ايران و امريكا نياز به افق‌گشايي دارد
احمد شيرزاد فعال سياسي اصلاح‌طلب و تحليلگر روابط بين‌الملل در خصوص دورنماي مذاكرات ايران و امريكا و اينكه تا چه اندازه مي‌توان از دل گفت‌وگوهاي احتمالي با امريكا به توافق‌سازي نزديك شد؟ مي‌گويد: « ما به اخبار پشت پرده دسترسي نداريم و نمي‌دانيم آيا برنامه‌اي براي گفت‌وگوهاي مستقيم ميان ايران و امريكا وجود دارد يا نه؟ اما بر اساس ارزيابي‌هاي شخصي مي‌توان گفت كه دو طرف براي رسيدن به يك درك مشترك تلاش مي‌كنند. اينكه آيا در جريان سفر رييس‌جمهور به نيويورك قرار است اتفاق يا ديدار خاصي اتفاق بيفتد يا نه؟ بعيد است چنين ديدارهايي صورت گيرد. بايد توجه داشت، سفر رييس‌جمهور به نيويورك يك سفر ديپلماتيك در راستاي روابط دوجانبه ايران و امريكا نيست. بلكه سفري براي شركت در يك اجلاس بين‌المللي است.»
شيرزاد ادامه مي‌دهد: «از سوي ديگر برخي زمزمه‌ها در خصوص كارشكني مقامات امريكايي در روند صدور ويزاي مقامات ايراني هم شنيده مي‌شود. اگر قرار باشد، بسيار خوش‌بينانه به موضوع نگاه كنيم ممكن است برخي برخوردهاي پيش‌بيني نشده بين سران ايران و امريكا به وقوع بپيوندد. زماني در دولت اصلاحات، امريكايي‌ها برنامه‌ريزي كرده بودند، رييس‌جمهور امريكا در مسير رييس‌جمهور ايران قرار بگيرد و با هم دست بدهند! اما اين ديدار هم رخ نداد. با توجه به تبحر ترامپ در هنرپيشگي و استعداد خاصي كه در ساختارشكني دارد بايد از يك چنين رخدادهايي پرهيز كرد. » اين تحليلگر مسائل سياسي يادآور مي‌شود: « در لحظه ممكن است اتفاقاتي رخ دهد كه امريكايي‌ها روي آن فكر و پيش‌بيني كرده باشند اما طرف ايراني غافلگير شود. ممكن است امريكايي‌ها تلاش‌هايي براي بهره‌برداري سياسي از رييس‌جمهور و هيات ايراني صورت دهند كه همه اين موارد بايد پيش‌بيني شود. فكر مي‌كنم آقاي پزشكيان از قرار گرفتن در شرايط غير‌مترقبه حذر مي‌كند. پزشكيان به جاي برخي رفتارهاي سطحي و نمايشي در جريان سفر به نيويورك به دنبال آن است كه گفتمان مد‌نظر ايران را به فضاي جهاني منتقل كند و اين پالس را ارسال كند كه ايران به دنبال توافق‌سازي، صلح و توسعه ورابط با همه كشورهاست. » شيرزاد در پاسخ به اين پرسش «اعتماد» كه برخي گمانه‌زني‌ها درباره انتقال پيام ترامپ توسط پوتين به پزشكيان شنيده مي‌شود؛ آيا ممكن است اين پيام‌ها مسيري به سمت توافق باز كند؟ مي‌گويد: «بله ممكن است اين پيام ارسال شده باشد. اما تا زماني كه رسما در اين زمينه اطلاع‌رساني نشود نمي‌توان تحليل جامعي صورت داد. اما احتمال دارد ملاقات‌هايي ميان پزشكيان با سران كشورهاي اروپايي و ساير قدرت‌هاي منطقه‌اي برنامه‌ريزي شود. اين تلاش‌ها بدون ترديد افق‌گشايي‌هايي هم ايجاد مي‌كند. در عين حال يكي از مهم‌ترين خروجي‌هاي سفر رييس‌جمهور كه بسياري از كشورها به آن مي‌نگرند، نطقي است كه رييس‌جمهور در مجمع عمومي سازمان ملل ايراد مي‌كند. انعكاس اين سخنراني در بين سران كشورها و رسانه‌ها مي‌تواند افق‌هاي ايجاد كند. در كنار سخنراني، رييس‌جمهور در نشست‌هاي خبري نيز شركت مي‌كند كه بازتاب‌هاي وسيعي پيدا مي‌كند. جداي از اين موارد نبايد توقع بالايي از اين سفر داشت. » او در پاسخ به پرسش ديگري كه به هر حال شرايط سخت اقتصادي و معيشتي باعث شده مردم به دنبال راهكارهايي براي رفع تحريم‌ها و كاهش مشكلات باشند، ايران چگونه مي‌تواند زمينه رفع تحريم‌ها را فراهم كند؟ يادآور مي‌گويد: « همه دوست دارند تحريم‌ها برداشته شوند. اما طرف مقابل ايران شرايطي را مطرح كرده و مواردي را طلب مي‌كند كه بر اساس آن ايران در ازاي امتيازاتي اندك بايد دستاوردهايي بزرگ را واگذار كند. اتفاقا مردم ايران دقيقا از اين موارد آگاه هستند. اگر توافقي امكان‌پذير باشد كه در آن منافع مردم حفظ شود و طرف مقابل نخواهد از آن سوءاستفاده و استفاده ابزاري كند، رهبران ايران مخالفتي با آن نخواهند داشت. اما در شرايط فعلي با توجه به خوي تجاوزكارانه‌اي كه طرف مقابل در برابر حسن برخورد ايران داشته، نمي‌توان به وعده‌هاي طرف مقابل اعتماد كرد. اگر ايران بتواند روي پاي خود بايستد و با اتكا به توانمندي‌هاي ملي خود در برابر مشكلات ايستادگي كند، نتيجه تضمين شده‌تري مي‌گيرد. همه ايرانيان اما از حل مشكلات و پايان يافتن تحريم‌ها خوشحال مي‌شوند.»