ضرورت حمايت مستقيم از سينماگران
شاهپور محمدي
همهساله در چنين روزهايي، زمان تنظيمگري بودجه از طرف دولت، براي ارائه به مجلس مطرح ميشود. معلوم نيست كه آيا بودجهريزان بخش فرهنگ، رقمهاي مربوط به بخش سينماي كشور را براي سال آينده افزايش دادهاند يا خير ؟ با توجه به افزايش هزينهها و گراني و تورم افسار گسيخته ايجاد شده، قطعا كارشناسان بودجه در وزارت ارشاد و سازمان برنامه و بودجه به اين موضوع مهم توجه ويژه داشتهاند و بودجه دستگاههاي مربوطه، مخصوصا سينما را افزايش دادهاند، ولي اگر اين اتفاق هنوز نيفتاده، تا فرصت باقي است ميبايست نسبت به اين بخش از موضوع، اهميت و توجه خاصي نشان بدهند. در كنار بحث بالارفتن قيمتها و هزينه فعاليتهاي فرهنگي، هماكنون بحث كمك معيشت زندگي سينماگران و حل مشكلات زندگي اين سرمايه بزرگ فرهنگي جامعه بيشتر مطرح است. جمله رديفها و سرفصلهاي بودجه وزارت فرهنگ كشور، عمدتا در كنار خود، عبارت كمك و حمايت را دارند، اما تعريف متوليان بودجه حوزه فرهنگ از كلمه كمك، عمدتا تامين بودجه فعاليتهاي فرهنگي يا حمايت مالي از آثار هنري سينماگران است و خارج از اين چارچوبها، مديران دستگاههاي اجرايي نميتوانند به رديفهاي بودجه دست بزنند و نسبت به حمايت مستقيم از سينماگران اقدام نمايند. در بودجههاي مصوب سالانه، رديفي براي حل گرفتاريهاي شخصي هنرمندان وجود نداشته و اينگونه كمكها در شرايط خاص معمولا بهعهده شخص وزير، به عنوان بالاترين مقام اجرايي بوده يا جزیي از وظايف صندوق اعتباري هنر است. اين صندوق نيز در شرايط عادي قادر به پاسخگويي در مقابل حجم وسيع گرفتاريهاي هنرمندان و سينماگران نبوده، چه برسد به اينكه بخواهد با افزايش روزانه وضعيت آشفته اقتصادي موجود، با بودجههاي محدود در اختيار، حمايتهاي بيشتري را نيز انجام بدهد. تنها راه موجود يا افزايش بودجه چند برابري اين صندوق است يا اينكه بودجهريزان بخش فرهنگ كشور براي سال آتي رديفهاي مشخصي را با عنوان حمايت مستقيم از هنرمندان و سينماگران، در لايحه بودجه مشخص كنند تا مديران فرهنگي دستگاههاي مربوطه، بتوانند نسبت به تامين هزينههاي آن دسته از سينماگراني كه بعضا با مشكلات معيشتي و درمان و فوت اعضاي خانواده و كرايهخانه و... مواجه ميشوند و صندوق اعتباري هنر نميتواند حمايت كافي از اين افراد به عمل بياورد، بتوانند پاسخگوي بخشي از نيازمنديهاي سينماگران باشند. اگر بودجه ريزان فرهنگي براي چنين موضوعي هنوز اقدام نکردهاند، جا دارد سريعا دست به كار شوند. اگر تعللي در اين رابطه بخواهد صورت گيرد، قطعا اصلاح آن از طريق كميسيون فرهنگي مجلس و كميسيون تلفيق با مشكلاتي مواجه خواهد شد. كميسيونهاي مربوطه در مجلس و متوليان حوزه فرهنگ با هماهنگي يكديگر ميبايست به اين نكته مهم دقت كنند كه ذهن هنرمند، همواره براي ايجاد آفرينشهاي هنري نيازمند آسودگي و آرامش است تا بتواند يك اثر هنري را خلق كند. هنرمندان و خاصه فيلمسازان كشور درآمد ثابتي ندارند و در مورد امنيت شغلي خود همواره با مشكلات عديدهاي مواجهاند. اگر ذهن يك فيلمساز بخواهد آشفته و درگير مسائل مالي و اقتصادي و هزاران گرفتاري ديگر باشد، طبيعتا او نخواهد توانست پاسخگوي خلاقيتها و استعدادهاي هنري خود باشد. اگر هم بخواهد به مراكز سينمايي مربوطه، جهت حل مشكلاتش مراجعه كند، در شرايط خوشبينانه آنها خواهند گفت كه صرفا ميتوانند طرح او را مورد ارزيابي قرار داده و حمايت كنند.
حال هنرمندي كه دچار مشكلات زندگي اعم از تامين كرايههاي معوق خانه يا درمان و بيمارستان و امثالهم شده است، چگونه خواهد توانست در چنين شرايط آشفتهاي به ارايه طرح و خلق اثر خود انديشه كند تا از كنار آن نيز بتواند مشكلات شخصي و خانوادگياش را برطرف سازد؟
تازه با آن بروكراسيهاي اداري كه همگان از آن اطلاع داريم. آيا اين سينماگر، در زمان بروز مشكل، آن شرايط روحي لازم را براي طي چنين مسير زمانبري خواهد داشت؟ آيا يك هنرمند خواهد توانست كه در شرايط گرفتاري، كلي دوندگي كند تا بتواند طرح خود را به تصويب برساند تا از كنار مبلغ قسط دريافتي به مشكلات و گرفتاري خود نيز بپردازد؟ اگر قرار باشد مشكلات سينماگر در شرايط بحران فعلي حل شود، تنها روش، ايجاد رديفهاي بودجه مستقيم حمايتي در وزارت ارشاد است تا مديران مربوطه بتوانند در شرايط خاص به داد او برسند. اگر قرار باشد مشكلات هنرمندان، خاصه سينماگران در شرايط قهقراي اقتصادي موجود كشور تا حدودي حل شود، تنها روش، اصلاح ردیفهای بودجه فرهنگی در وزارت ارشاد است. بودجهها باید به گونهای تنظیم شوند که مدیران بخش های اجرایی از اختیارات کافی برای حمایت از سینماگران برخورد باشند. اگر چنین مکانیسمی برای سال آینده اتفاق نیفتد، سینماگران کماکان با مشکلات عدیده اقتصادی دست و پنجه نرم خواهند کرد و استعدادهای کشور نیز هرز خواهند رفت. قبل از ارسال لایحه بودجه از طرف دولت به مجلس، وزارت ارشاد باید با هماهنگی سازمان برنامه و بودجه و دیگر دستگاههای مرتبط اجرایی، به موارد مهم ذکر شده توجه کند.
عناوین بودجهها باید به گونهای طراحی و تنظیم شوند تا تحت هر شرایطی بتوان گرهی از مشکلات زندگی اصحاب هنر و سینماگران در شرایط خاص گشوده شود و صرفا به امید حمایتهای اندک صندوق هنر ننشینند.
با توجه به این اینکه همین روزها، زمان برنامهریزی و ارائه لایحه بودجه به مجلس است، بنابراین وزارت ارشاد باید، قبل از بسته شدن ردیفهای بودجه و اتمام مراحل کارشناسی در این زمینه اقدامات لازم و فوری انجام بدهد.
فراموش نکنیم که هنرمندان و اهالی فرهنگ نقشی در بروز تورم انباشته کنونی و گرانی مهلک ناشی از آن ندارند و مجموعه نظام باید به طور اختصاصی برای این قشر آفرینشگر، فکر و چاره علیحدهای بکند تا از سقوط آنها به طبقه فقیر جامعه جلوگیری شود.
مستندساز و منتقد