از روز فرانسوي نمايشگاه تا كتاب با طعم بستني!
اعتماد| قطار نمايشگاه كتاب تهران همچنان با قدرت و ضعف‌هاي خاص خود به مسيرش ادامه مي‌دهد. ماجراي جمع‌آوري كتاب‌ها و تعطيلي غرفه‌ها هنوز هم جزو حواشي قابل توجه نمايشگاه است كه بخش بزرگي از خبرهاي رسانه‌ها را به خود اختصاص داده است. همايون امير‌زاده، رييس هيات رسيدگي به تخلفات ناشران حاضر در بيست و هشتمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران آراي شوراي رسيدگي به تخلفات ناشران را غافلگيركننده خوانده بود. اما راي غافلگيركننده از اين قرار بود كه «هيات رسيدگي به تخلفات ناشران، با رعايت جميع جهات و به اتفاق آرا و بدون حتي يك راي مخالف به نتيجه رسيد كه تعداد ۲۹ غرفه را تعطيل كند. اين محكوميت به صورت يك روزه اجرا خواهد شد و مطابق احكامي كه در اين خصوصت صادر شده است اين ناشران از ورود به بيست و نهمين دوره نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران در سال ۱۳۹۵ محروم خواهند شد». از مجموع 29 غرفه تعطيل شده؛ 26 ناشر عمومي و سه ناشر دانشگاهي بودند. همچنين مدير كميته ناشران داخلي نيز گفت: « تعدادي از كساني كه كار پخش انجام مي‌دهند در برخي غرفه‌ها مستقر شده‌اند». محمد مهدي داوودي پور اين عده را «ناشرنما» خطاب كرده و گفته است: « در مرحله اول به آنها تذكر شفاهي و در ادامه تذكر كتبي مي‌دهيم. در نهايت اگر متوجه شويم به تخلف‌شان ادامه مي‌دهند با آنها برخورد جدي و قانوني خواهد شد.» وي همچنين كم‌شدن ميزان بازديدكنندگان نسبت به سال‌هاي قبل را تكذيب و اعلام كرد كه اين به دليل تغيير مسيرهاست و مثل سابق تراكم جمعيت در يك مسير وجود ندارد.
اما طبق اعلام مسوولان نمايشگاه، تا پايان روز چهارم بيشترين فروش متعلق به ناشران دانشگاهي بوده است. نكته جالب توجه اين اتفاق اين است كه بيشترين ميزان تراكنش در حوزه ناشران عمومي بوده است اما با وجود اين موضوع فروش حوزه عمومي كمتر از حوزه دانشگاهي بود كه چرايي اين موضوع مي‌تواند در جاي خاي خود جالب باشد.
حضور مهمانان خارجي نيز طبق روال اين چندروز از بخش‌هاي مورد توجه نمايشگاه كتاب تهران به شمار مي‌رود. پس از حضور مهماناني از ايتاليا و مكزيك اين‌بار نوبت فرانسه بود كه مهمان ويژه‌اي در نمايشگاه داشته باشد. برتراند موريزه، رييس نمايشگاه بين‌المللي كتاب پاريس عصر شنبه نوزدهم ارديبهشت ماه پس از ديدار با سيد عباس صالحي، معاون امور فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و رييس بيست و هشتمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران به اتفاق لوسي شارلمون، مدير روابط بين‌الملل نمايشگاه كتاب پاريس در نشستي خبري با خبرنگاران ايراني حضور يافت و به پرسش‌هاي آنان در خصوص مسائل پيرامون اين نشست، آينده نشر كتاب در ايران و فرانسه، ترجمه آثار ادبي دو كشور و... با آنها به گفت‌وگو پرداخت. البته حرف‌هاي موريزه از مسائل مربوط به كتاب و نمايشگاه فراتر رفت و با تاكيد بر وجه دوستي و ارتباط صلح‌آميز و فرهنگي ميان كشورها و تمجيد از فضاي فرهنگي ايران رنگ سياسي به خود گرفت. وي گفت: «وقتي نمايشگاهي به اين بزرگي را در تهران مي‌توانم ببينم، آنچه از اين جشن و نمايشگاه در ذهنم باقي مي‌ماند، متفاوت از تبليغات كاذبي است كه در ذهن من حك شده است. من به آقاي صالحي اطمينان‌خاطر دادم كه تمام سعي‌ام را خواهم كرد تا بتوانيم يك رابطه بسيار خوب با محوريت كتاب با ايراني‌ها شكل دهيم و اميدوارم شاهد حضور پررنگتر فرانسوي‌ها در نمايشگاه سال آتي كتاب پاريس باشيم.» او با ابراز اميدواري از اينكه مردم ايران و فرانسه با وجود همه جوسازي‌هاي رسانه‌اي و سياسي علاقه‌مند هستند كه بيشتر با هم آشنا شوند، با اعلام اينكه 40 درصد آثار ادبي چاپ شده در فرانسه ترجمه هستند، در خصوص ميزان مطالعه در فرانسه گفت: «قبلا در فرانسه سرانه مطالعه ۳۰ كتاب در سال بود، اما الان به ۱۵ كتاب رسيده است؛ مي‌دانيد علت آن چيست؟ همين موبايل‌ها و تبلت‌ها. آنها البته جاي كتاب را نگرفته‌اند ولي روي كتابخواني تاثير گذاشته‌اند.» رييس نمايشگاه بين‌المللي كتاب پاريس حرف‌هاي جالب ديگري هم زد. از جمله اينكه وقتي به فرانسه برگردد حتما با اولاند، رييس‌جمهور فرانسه تماس خواهد گرفت و از او خواهد خواست تا تحريم‌ها را بردارد. زيرا آنها مجبور شده‌اند در ليتواني توقف طولاني داشته باشند، آن هم براي بنزين زدن! به گفته وي: «ارتباط حول محور كتاب مهم‌تر از نفت دادن يا ندادن به ديگران است.» فرانسه تاكنون 10 دوره در نمايشگاه كتاب تهران حضور داشته و امسال نيز با 300 عنوان كتاب در نمايشگاه حضور دارد. حضور پررنگ اين مهمان فرانسوي با اعلام روز يكشنبه 20 ارديبهشت به نام روز فرانسه در نمايشگاه پررنگتر شد. اين نامگذاري‌ها امسال به دليل حضور مهمانان خارجي از كشورهاي مختلفي چون فرانسه، چين، ايتاليا، عمان و روماني انجام شده است. در اين روزها كه هركدام به نام يكي از كشورهاست، مراسمي نيز با محوريت آشنايي و تبادل تجربيات يا فضاي چاپ و نشر در اين كشورها تدارك ديده شده است. اما نايب‌رييس نمايشگاه كتاب پكن نيز در همين زمينه گفت: «براي تبادلات فرهنگي بين دو كشور چين و ايران پيشنهاد مي‌كنم علاوه بر آموزش زبان فارسي و چيني 10 كتاب مشهور دو كشور ترجمه و در نمايشگاه كتاب سال آينده تهران عرضه شود.»
اما بازار تقدير نيز اين روزها داغ است.
بر همين اساس رضا كيانيان، بازيگر سينما و تلويزيون به خاطر تاليف كتاب‌هاي متعدد در سالن كتاب و هنر كه از زيرمجموعه‌هاي كميته علمي- فرهنگي بيست و هشتمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران است، تقدير مي‌شود.
اما خبر جالب ديگر مربوط به حوزه نشر كودك است. در اقدامي جالب توجه نشر زعفران همه كودكاني را كه از اين نشر بازديد مي‌كنند به بستني مهمان مي‌كند! نوشين نيلفروشان، مدير انتشارات زعفران هدف از انجام اين كار را تشويق بچه‌ها به كتاب خواندن دانست و افزود: «ما بايد واقعيت‌ها را بپذيريم. مساله اين است كه بچه‌ها كتاب نمي‌خوانند و با وجود رسانه‌هايي چون ماهواره، فيلم و بازي‌هاي رايانه‌اي كه رقباي جدي كتاب هستند، اشتياق كمتري به مطالعه در بچه‌ها وجود دارد. شايد دريافت بن بستني از غرفه زعفران، بچه‌ها را به مطالعه تشويق كند».