كوير هم مهربان و هم نامهربان
مرجان يشايايي
همه ما عادت كرده‌ايم طبيعت را مادر و مهربان و بخشنده بدانيم، هميشه فرزنداني بوده‌ايم كه ستانده‌ايم و مصرف كرده‌ايم و به اين شعر پربار كه جان مفهوم امروزي توسعه پايدار در آن است، خنديده‌ايم كه ديگران كاشتند و ما خورديم/ ما بكاريم ديگران بخورند.
اما اگر به قلب كوير ايران در باقرآباد بافق در استان يزد سفر كنيد و به موزه كوچك آنجا كه چكيده‌اي است از روش زندگي و ديدگاه نياكان ما به مادر طبيعت، سري بزنيد و با زندگي مردمي كه با كوير زيسته‌اند آشنا شويد، شايد نگاه‌تان به زندگي و نوع مصرف دگرگون شود.
در موزه‌اي كوچك در قلب روستاي كويري باقرآباد نزديك بومگردي آريز كه دكتر تقي اكبرپور، نويسنده كتاب‌هايي درباره اقامتگاه‌هاي بومي و ظرفيت‌سازي جوامع محلي، با دقت و وسواس براساس گردشگري پايدار(1)طراحي و راه‌اندازي كرده، معلوم‌مان مي‌شود مردم اين سرزمين چگونه با كابوس خشكسالي زندگي كرده، جنگيده و كنار آمده‌اند.
دكتر اكبرپور توضيح مي‌دهد هيچ تكه پاره‌اي دور انداخته نمي‌شده و در نهايت تبديل به كف گيوه‌هاي بادوام مي‌شده، نخل‌ها را با دقت تيمار مي‌كردند و قدر هر قطره آب را مي‌دانستند. كوير آدم‌ها را دورانديش و محتاط و اهل مدارا بار مي‌آورد. آدم در كوير ياد مي‌گيرد رد آب را بعد از هر بارندگي بگيرد و بفهمد وقتي در كرمان يا يزد باران مي‌بارد، آب در كجاي كوير راه خود را باز مي‌كند. در برابر چشمان ناباور ما بعد از كمتر از نيم متر پايين رفتن در شن‌هاي كويري آب پيدا شد، زيرا راهنماي ما مي‌دانست آب باراني كه كيلومترها دورتر باريده، كجا به شنزارها مي‌رسد.
در كوير آدم ياد مي‌گيرد تنها نمي‌توان از طبيعت ستاند بلكه بايد مراقب طبيعت بود و از آن مراقبت كرد.
همانجا ياد مي‌گيريد هيچ چيز حتي تنه ريش‌ريش نخل دورانداختني نيست و مي‌توان از آن طناب‌هايي به استحكام فولاد ساخت و براي كشتيراني استفاده كرد. در كوير انسان مي‌فهمد فرمانرواي مطلق نيست و تنها جزیي از طبيعت است و اگر از قوانين آن سر باز زند و بدون پشتوانه مصرف كند، تشنه و گرسنه مي‌ماند.
كوير و شهري كويري مانند يزد صفاي خود را دارد، به خصوص در پاييز كه گرماي تند تابستان مي‌رود و هوا كمي خنك مي‌شود، شهرهاي كويري با تضاد دلچسب كاهگل و آبي فيروزه‌اي آسمان و نخل و شتر و قنات، نشانه‌هاي بخش مهمي از جغرافياي سرزمين نيمه خشك ايران هستند. مردم سده‌ها با كم‌آبي مزمن و موج‌هاي خشكسالي كنار آمده و تدبير كرده‌اند. حالا بومگردي‌هايي مانند بومگردي آريز در دل كوير با استاندارد خوب گردشگري مي‌توانند الگوي گردشگري پايدار باشند، كوير را به شما بشناسانند و روزها و شب‌هايي دلچسب برايتان ارمغان آورند.
پی‌نوشت:
۱- گردشگري پايدار رويكردي است كه به دنبال ايجاد تعادل بين توسعه اقتصادي، حفاظت از محيط زيست و بهبود كيفيت زندگي جوامع محلي است. اين نوع گردشگري تلاش مي‌كند تا با حداقل رساندن آسيب‌هاي زيست‌محيطي، فرهنگي و اجتماعي، از منابع به صورت پايدار براي نسل‌هاي آينده استفاده كند.