پيروزي به هر قيمتي

نخستين استفاده گسترده از سلاح شيميايي: سال 1915 ميلادي در چنين روزي، در جريان يكي از نبردهاي جنگ اول جهاني بود كه آلماني‌ها براي نخستين‌ بار در حجم زياد از سلاح شيميايي استفاده كردند. در آن مقطع آلماني‌ها با نيروهاي فرانسوي در بلژيك درگير بودند و به هدف فروشكستن خطوط دفاعي آنها و پيشروي به سوي غرب به استفاده از گاز كلر روي آوردند. اينكه چه كساني براي اولين ‌بار در تاريخ از سلاح شيميايي براي غلبه بر دشمنان‌شان بهره بردند به درستي معلوم نيست و به گفته برخي پژوهشگران قدمت آن به گذشته‌هاي بسيار دور برمي‌گردد. حتي خود فرانسوي‌ها از اوايل قرن بيستم از گاز اشك‌آور براي مهار ناآرامي‌هاي داخلي و برخي عمليات‌هاي پليسي استفاده مي‌كردند. اما آلماني‌ها نخستين دولتي بودند كه در مقياس گسترده سلاح شيميايي به كار گرفتند. آنها كه رسيدن به پيروزي را به هر بهايي مجاز مي‌شمردند، از آغاز جنگ آزمايشگاه‌هاي تسليحاتي خود را توسعه داده بودند. دو، سه ماه قبل از درگيري در بلژيك در زمستان سال 1915 در جبهه شرقي و در مواجهه با روس‌ها نيز از گاز خفه‌كننده استفاده كرده بودند. البته چنان‌كه مي‌گويند سرماي شديد هوا تاثير اين گاز را كاهش داد، اما با اين وجود جان بيش از هزار سرباز روس را گرفت. تلفات نبرد در بلژيك به مراتب بيشتر بود. آلماني‌ها حدود 150 تن گاز كلر روي سنگرها و مواضع فرانسوي‌ها ريختند و خطوط دفاعي آنها را فروشكستند، اما به اهداف تعريف شده خودشان نرسيدند و موفق به پيشروي نشدند. در همين دوره از جنگ بود كه هم فرانسوي‌ها و هم انگليسي‌ها و هم امريكايي‌ها كه چندي بعد به صف دشمنان آلمان پيوستند نيز مصمم به ارتقاي تسليحات شيميايي خود شدند و كار توليد ماسك‌هاي محافظ را جدي‌تر از قبل دنبال كردند. اين را هم اضافه كنم كه آمار تلفات طرف‌هاي درگير در جبهه بلژيك در مجموع (يعني كشته‌هاي كل درگيري‌ها، نه فقط بمباران شيميايي) به چند ده هزار نفر مي‌رسيد و اين تازه فقط يكي از صحنه‌هاي زد و خورد بود. احتمالا زماني كه هنري لوكاس در جمع‌بندي خود از جنگ اول جهاني از عباراتي مثل تلخكامي‌هاي وصف‌نشدني و اميدهاي به يأس گراييده استفاده مي‌كرد، به اين عدد و رقم‌هاي تكان‌دهنده مي‌انديشيد.

همچنين: تولد امانوئل كانت، فيلسوف آلماني و نويسنده كتاب مشهور «نقد عقل محض»؛ او از اثرگذارترين چهره‌هاي تاريخ فلسفه محسوب مي‌شود (1724)؛ وفات محمدتقي بهار، از مهم‌ترين شاعران و نويسندگان دوره معاصر؛ وي با همه عيب و ايرادهايي كه داشت از آگاه‌ترين مردان طرفدار مشروطيت محسوب مي‌شد. بهار بخشي از مهم‌ترين ديده‌ها و شنيده‌هاي خود از سال‌هاي پاياني دوران قاجار را در كتابي با عنوان «تاريخ مختصر احزاب سياسي در ايران» ثبت كرده است (1330)؛ ترور سرلشكر محمدولي قرني، نخستين رييس ستاد مشترك ارتش بعد از انقلاب؛ وي شخصيت پيچيده‌اي داشت و در دوره پهلوي به اتهام زمينه‌چيني براي كودتا ضد سلطنت از ارتش اخراج و مدتي هم زنداني شده بود. دشمني قرني با دربار تداوم يافت و به نقش‌آفريني موثر وي دو دهه بعد در جريان اعتراضات منتهي به انقلاب انجاميد. تروريست‌هاي فرقان در قتل قرني مجرم شناخته مي‌شوند (1358).