«امتحانات، يادگيري يا مچ‌گيري»
شهين دخت ميان دشتي
مسوول صفحه مدرسه
دومين دهه از هزاره سوم نيز از نيمه گذشته است، مكتبخانه‌ها به تاريخ پيوسته‌اند و چوب و فلك را در خاطرات پدربزرگ‌ها بايد جست‌وجو كرد، حالا سخن از مدارس هوشمند است و كتاب‌هايي كه تبلت جايگزين آنها شده و شيوه‌هاي انگيزشي تربيتي و روش‌هاي نوين آموزشي مبتني بر اصول و مباني روانشناسي يادگيري و علوم نوين
تربيتي.
نظام‌هاي مدرن آموزشي چنان تحولي را در سنت‌‌هاي گذشته ايجاد كرده‌اند و فناوري‌هاي ارتباطي و تكنولوژي‌هاي آموزشي چنان با سرعت در حال پيشرفت و تحول هستند كه هر روز غفلت آدم را فرسنگ‌ها عقب نگه مي‌دارد و فاصله ايجاد مي‌كند.
ديگر معلم آن علامه دهر و همه چيزدان نيست، ديگر كلاس درس آن چهارديواري محصور و مخوف نيست و ديگر آن چند كتابي كه چاپ مي‌شود و به دست دانش‌آموز داده مي‌شود تنها منبع و مرجع آموزشي نيست.
آري دنياي آموزش مانند تمام دنياهاي ديگر دچار تحول شده است؛ تحولي كه اتفاقا ساير تحولات معلول آن است يعني به ياري اين تحول و استفاده از مزيت‌هاي آموزشي دنياي جديد است كه هم عمق و هم گستره آموزش افزايش يافته و هم كيفيت آموزشي و هم عدالت آموزشي ارتقا يافته است و به‌عبارتي يكي از شاخص‌هاي توسعه‌يافتگي با اين متغيرها سنجيده
مي‌شود.
يكي از ابعاد تحول‌يافته نظام آموزشي در كشورهاي توسعه‌يافته، رويكرد، اهداف و نحوه اجراي ارزيابي عملكرد تحصيلي دانش‌آموزان است. در راستاي تحولات بنيادين و مدرن برگزاري امتحان در مدارس ديگر نه معناي گذشته را دارد و نه اهداف و شكل گذشته در آن
ديده مي‌شود.
اگر در نظام آموزشي سنتي و مكتبخانه‌اي از دانش‌آموز امتحان گرفته مي‌شد تا مشخص شود كه چه مطالبي را آموخته است و چه مطالبي را نياموخته و سپس براي آموخته‌ها تشويق و براي نياموخته‌ها تنبيه مي‌شد و بعد هم مجوز تكرار پايه تحصيلي يا گذر به پايه بالاتر داده مي‌شد، حالا رويكردها و اهداف متفاوت شده است و به همين دليل نيز در شكل برگزاري امتحانات هم تغييراتي ايجاد شده است. هر چند نظام آموزشي ما هر ارزشيابي توصيفي را وارد سيستم كرده اما اگر شكل امتحانات را تغيير داده به دليل عدم درك درست از اهداف و رويكردهاي نوين ارزشيابي عملكرد تحصيلي، چندان نتوانسته موفق شود.
در واقع نكته كليدي اين است كه در رويكردهاي نوين تاكيد بر فرآيند مستمر يادگيري و ياددهي است و ارزشيابي تحصيلي يا امتحان هم بخشي از اين فرآيند است به عبارت ساده هدف مچ‌گيري نيست بلكه هدف يادگيري است.
دانش‌آموز بايد با علاقه و بدون استرس و به طور مستمر مورد ارزيابي قرار گيرد تا هم خود به عنوان يادگيرنده و هم معلم به‌عنوان ياددهنده از فرصت ارزيابي عملكرد او براي تعميق و گسترش يادگيري بهره ببرند. با اين وجود به نظر مي‌رسد سيستم ارزشيابي عملكرد تحصيلي نيازمند بازنگري جدي و همه‌جانبه
است.