حضور به جاي غيبت
مجيد رضاييان
پيش از آنكه وارد بحث فيلترينگ شبكه‌هاي اجتماعي شوم، توجه به اين نكته ضروري است كه در چه زماني صحبت از اين مقوله مي‌كنيم، ما در حال گذر از وب دو به وب سه هستيم كه در آن اينترنت به جاي سه عنصر از چهار عنصر تشكيل مي‌شود، يعني علاوه بر متن، صدا و تصوير، اينتلجنت يا هوشمندي وب را خواهيم داشت. در دنياي جديد دو سطح ارتباطي به وسيله ( IOT (Internt Of Things شكل مي‌گيرد، زماني كه اينترنت اشيا وارد شود ما علاوه بر اطلاعات با حجم زيادي از داده‌ها مواجه هستيم. در چنين دنيايي حتي روابط انساني و اجتماعي و سياسي (ارتباط حكومت‌كنندگان با حكومت‌شوندگان) هم تغيير پيدا كرده و در آن كنترل به حداقلي‌ترين شكل خود مي‌رسد. دنياي وب سه از 2020 آغاز مي‌شود كه با توجه به آغاز سال جديد ميلادي، كمتر از
12 ماه تا رسيدن به آن باقي مانده است. دنيا در آستانه يك تحول بزرگ است، گفته مي‌شود اگر در وب دو انسان اسير تكنولوژي بوده و در آن شبكه‌هاي اجتماعي و گروهي حضور پررنگي داشت، در
وب سه انسان قرباني تكنولوژي خواهد شد. در اين فضا تكنولوژي به واسطه هوشمندي جاي انسان را هم مي‌گيرد؛ بدين معنا كه ربات‌ها جايگزين كارگران خواهند شد و تعداد نيروي كار انساني به‌شدت كاهش پيدا مي‌كند. گفته مي‌شود دو سونامي در دنياي جديد در راه است، يكي سونامي تغيير مشاغل از فضاي رئال به وب هوشمند و ديگري تغيير در زمان و ساعات كاري، از اين رو است كه كارشناسان عنوان مي‌كنند در گردشگري مجازي و واقعي شاهد سونامي خواهيم بود. ما در آخرين سال وب دو قرار داريم كه در آن موضوعي به نام فيلترينگ بدون معناست. در چنين فضايي اگر ما از فيلترينگ سخن بگوييم، نشان مي‌دهد از خيلي چيزها همچنان عقب هستيم؛ هم از تحولاتي كه در جهان رخ داده و هم تحولاتي كه
در پيش داريم و نسبت به آن درك روشني نداريم. در فضاي جديد به ميزاني كه حضور داشته باشيم موثر خواهيم بود. در وب هوشمند كه شش سطح ارتباطي به هشت سطح افزايش پيدا مي‌كند و ارتباط انسان با شي در كنار ارتباط شي با شي برقرار مي‌شود، چگونه فيلترينگ را به كار خواهيم بست؟ ما بايد از حضور به‌عنوان يك فرصت استفاده كنيم، زيرا اگر حضور موفق قوي و پررنگ داشته باشيم، مي‌توانيم از اين بستر يك فرصت بسازيم. دانشكده‌هاي معتبر ارتباطات جهان و افرادي نظير پروفسور هلگه رونينگ، استاد برجسته ارتباطات و رسانه دانشگاه اسلو نظريه آشوب اطلاعاتي را درخصوص شبكه‌هاي اجتماعي مطرح مي‌كنند. رونينگ معتقد است اين شبكه‌ها آشوب اطلاعاتي درست كرده‌اند، به اين معنا كه بسياري از مناسبات و قواعد به واسطه آنها به‌هم ريخته يا تغيير پيدا كرده است. افراد گرچه در شبكه‌هاي اجتماعي به هم متصل شده و ارتباطات به لحاظ كمي توسعه يافته اما از نظر كيفي ما با آشوب اطلاعاتي مواجه هستيم. بنا بر اين نظريه شبكه‌هاي اجتماعي در عين اينكه مي‌توانند فرصت باشند، تهديد هم قلمداد مي‌شوند و گفته مسوولان در اين راستا حرف بيراهي نيست، منتها اختلاف‌نظر به جايي برمي‌گردد كه راه مقابله با آن را فيلترينگ مي‌بينيم. دنياي وب يك از 90 تا 2005 ادامه داشت و وب دو از 2005 تا 2020 جهان را فراگرفت، از اين سال به بعد ما به وب سه وارد خواهيم شد كه در آن فيلترينگ بي‌معناست. در اين دنيا نمي‌توانيم پنهان شويم و با فيلتر و غيبت مشكل خود را حل كنيم. راه‌حل ما تنها حضور است، يعني هر قدر حضورمان را بيشتر كنيم، مي‌توانيم در اين بستر فرصت‌هاي جديد را خلق كنيم.