رييس موزه ملي از بازگشت اشياي ساساني به «اعتماد» مي‌گويد
پليس امريكا گل مهرها را در فرودگاه متوقف كرده بود
73گل مهر ساساني روز يكشنبه به موزه ملي ايران تحويل داده شد. در مراسم تحويل اين اشيا كه در دفتر وزير امور خارجه برگزار شد، نماينده وزارت امور‌خارجه، رييس موزه ملي ايران، رييس يگان حفاظت موزه ملي و كارشناسان موزه ايران باستان حضور داشتند.
جبرييل نوكنده، مدير موزه ملي ايران در مورد تاريخ خروج اين اشيا از ايران به «اعتماد» مي‌گويد: «تاريخ خروج اين اشيا از كشور مشخص نيست، طبق گزارش‌هاي محرمانه‌اي كه وزارت امور‌خارجه به ما داده است، اين‌طور اعلام شده است كه پليس امريكا اين گل مهرها را چند سال پيش در هنگام ورود غيرقانوني به اين كشور توقيف كردند و بعد از توقيف اين اشيا را به نماينده ايران در نيويورك تحويل داده‌اند. بعد از تحويل هم وزارت امور خارجه از مجاري ديپلماتيك، مجموعه را به دفتر وزير امور خارجه در تهران منتقل كرد و بعد از ظهر روز يكشنبه اين اشيا به موزه ملي ايران تحويل داده شد.
اين مجموعه شامل 73 گل مهر متعلق به دوره ساساني است، اين مجموعه از مهرها آثاري بسيار با ارزش بوده و به صورت پخته شده و عمدتا داراي كتيبه پهلوي ساساني هستند كه همگي سالم هستند و اصالت باستان‌شناسي و تاريخي دارند. بسياري از آنها مهرهاي سلطنتي و بسيار نفيس هستند كه نمونه آنها را در ايران نداريم، اما هنوز مشخص نشده است كه اين آثار متعلق به كدام محوطه تاريخي در كشور هستند.»
نوكنده در مورد اهميت گل مهرها در طول تاريخ مي‌گويد: «گل مهرها داده‌هايي هستند كه اطلاعاتي در مورد شخصيت‌هاي سياسي دوره‌هاي مختلف تاريخ به ما مي‌دهند. از اين ابزار هم براي تجارت استفاده مي‌شده و هم اطلاعاتي در مورد جايگاه‌هاي اداري دارند، مهرهاي موجود هم داراي كتيبه‌هايي هستند كه نشان‌دهنده جايگاه‌هاي اداري در دوره‌اي هستند كه از آنها استفاده
مي‌شده»سازمان يونسكو براي پيشگيري از قاچاق آثار فرهنگي و تاريخي و ارجاع آن به كشورها، در سال 1995 كنوانسيون استرداد اموال فرهنگي موسوم به «يونيدروا» را به تصويب رساند كه براساس آن در صورتي كه در دادگاه اثبات شود آثار فرهنگي و تاريخي به صورت غيرقانوني از كشور مبدا خارج شده و مالك فعلي آن بدون اطلاع از قاچاق اين آثار، آنها را با هدف سودجويي يا انگيزه‌هاي منفي خريداري نكرده باشد، كشور مبدا با پرداخت مبلغي به ازاي هزينه‌هاي جانبي مالك براي نگهداري، مي‌تواند آثار مورد نظر را به كشور
خود برگرداند.
سيد محمد بهشتي، رييس پژوهشگاه ميراث‌فرهنگي در خصوص اين كنوانسيون مي‌گويد: «آثار تاريخي ايران كه خارج از مرزهاي كشور قرار دارند را مي‌توان به دو دسته تقسيم كرد؛ يك دسته آثاري هستند كه طي يك توافق حقوقي در اختيار بعضي از مراكز قرار گرفته‌اند براي مطالعه و دسته ديگر اشيايي هستند كه به شكل غيرقانوني از كشور خارج مي‌شوند. اشيايي كه به شكل غيرقانوني خارج مي‌شوند، بر اساس كنوانسيون استرداد اموال اگر كشوري كه مالك اشيا است طرح موضوع كند، كشوري كه مقصد اشياست موظف است اين اشيا را مسترد كند. كنوانسيون استرداد اموال يك كنوانسيون جهاني است اما همه كشورها آن را امضا نكرده‌اند و به آن متعهد نيستند، انگليس و امريكا از جمله كشورهايي هستند كه خود را متعهد به اين كنوانسيون نمي‌دانند. اما بر اساس مفاد اين كنوانسيون چنانچه اموالي از يك كشور به‌طور‌غيرقانوني خارج شود و به شكل غيرقانوني وارد كشور ديگري شود و مورد داد و ستد يا نقل و انتقال قرار بگيرد، اگر كشور مبدا بتواند مالكيت خود را بر شيء يا اشيايي كه مورد داد و ستد قرار گرفته‌اند ثابت كند، پليس اينترپل اجازه دارد هركجا اين اشيا را مشاهده كرد آن را توقيف كند و به كشور مقصد مسترد كند. در دو دهه اخير هم شاهد بوديم كه تعداد زيادي اشيا از طريق همين ظرفيت حقوقي و قانون بين‌المللي به ايران برگشته‌اند.
اما مواردي هم وجود دارد كه بعضي از كشورها با اينكه اين كنوانسيون را امضا نكرده‌اند، به محض اينكه مطلع شده‌اند اشيايي متعلق به كشور ديگري است، آنها را از كانال‌هاي ديپلماتيك در اختيار كشور مالك قرار داده‌اند. اوايل دهه هشتاد هم اين اتفاق در انگليس افتاد، تعدادي از اشيا متعلق به محوطه باستاني جيرفت وارد گمرك اين كشور شده بود و وقتي به اين اشيا مشكوك شده بودند نظر كارشناسان انگليسي را جويا و متوجه شده بودند كه اشيا متعلق به جيرفت است، با اينكه انگليس كنوانسيون استرداد اشيا را امضا نكرده است اما اشيا را به ايران مسترد كرد.»
به گفته مدير موزه ملي ايران «در حال حاضر مستند‌سازي و عكاسي از گل مهرهاي ساساني را انجام مي‌دهيم و به تدريج بستر پژوهش‌هاي تكميلي روي اين آثار را آماده مي‌كنيم و در چند روز آينده مطالعات اوليه آن تكميل خواهد شد و هفته آخر ارديبهشت همزمان با هفته ميراث فرهنگي نمايشگاهي از اين گل مهرها در موزه ايران باستان برگزار خواهد شد.»