با وجود نداشتن مجوز سازمان محيط زيست
رييس‌جمهور كلنگ انتقال آب
به فلات مركزي را به زمين مي‌زند
غزل حضرتي
بازار طرح‌هاي انتقال آب دوباره داغ شده، طرح‌هاي مسكوتي كه به دليل مخالفت‌هاي كارشناسي و مردمي در گوشه انزوا مانده بودند، دوباره به شكلي ديگر، به ميان آمده و آنقدر جدي شده كه پاي قرارداد با هيات‌هاي خارجي به ميدان باز شده و كلنگ پروژه در حال زده شدن است، كلنگي كه هنوز مجوز زيست‌محيطي ندارد و با وجود مخالفت سازمان محيط زيست، قرار است بر فرق طرح كوبيده شود. طرح انتقال آب، هميشه از سوي سازمان حفاظت محيط زيست، طرحي در آستانه رد شدن محسوب مي‌شود و هميشه حرف كارشناسان و مسوولان اين سازمان اين است كه بايد مطمئن شويم اين راه، آخرين راهكار براي نجات منطقه مقصد است. اما اين‌بار در حالي با پيمانكاران كره‌اي قرارداد امضا شده كه خبري از ارزيابي مثبت زيست‌محيطي در ميان نيست. از سوي ديگر، يكي از سه سر اين تونل كه به شمال استان كرمان مي‌رسد، قرار است در سفر امروز رييس‌جمهور به اين استان، كلنگ بخورد. طرحي كه دو سر تونل ديگر آن به استان‌هاي اصفهان و يزد باز خواهد شد. طرح انتقال آب از بهشت آباد، روستايي در نزديكي مرز خوزستان، به فلات مركزي مدت‌هاست مورد مخالفت مردم منطقه شده است. طرحي كه وزير نيرو از توقف آن سخن گفت و عمليات احداث تونل به واسطه اين سخن او و مجوزي كه از سوي محيط زيست داده نشد، تا اطلاع ثانوي تعطيل اعلام شد. اما ورود هيات كره‌اي به كشور، سرنوشت ديگري براي اين پروژه انتقال آب رقم زده است و موافقتنامه‌اي براي ورود كره‌اي‌ها به اين طرح از سوي وزارت نيرو امضا شده است.
به گفته يكي از كارشناسان محيط زيست خوزستان، دستور توقف پروژه نه‌تنها از سوي وزير نيرو مدت‌ها پيش صادر شده بود كه معاون انساني سازمان محيط زيست هم در اسفند ماه گذشته، دستور توقف پروژه را به دليل پيامدهاي زيست‌محيطي احتمالي را صادر كرد. با وجود مخالفت‌هاي كارشناسي در اين باره، ظاهرا پروژه در حال پيشروي است. هژير كياني، رييس شبكه سمن‌هاي زيست‌محيطي خوزستان در اين باره به«اعتماد» گفت: در حوضه بهشت‌آباد، ارزيابي‌ها و نظرات متخصصان آب، جامعه محلي و خشكي چشمه‌ها نشان مي‌دهد كارون اصلا توان بارگذاري جديد ندارد، چه به نام آشاميدني و چه غيرآشاميدني. اين پروژه را هم وقتي مي‌خواهند با يك ميليارد مترمكعب پيش برود، در ادامه سياست‌هاي تبعيض‌آميز فلات مركزي است كه نه به نفع ايران است و نه فلات. اين عضو هيات علمي دانشگاه پيام نور ايذه در ادامه گفت: اين اقدام، خلاف قانون است. وقتي رييس‌جمهور حرف معاون خود را قبول ندارد، وقتي سازمان مي‌گويد ارزيابي ندارد و كار در حال انجام شدن است، اين تخلف است. از طرفي اگر بخواهيم به سند ابلاغيه سياست‌هاي كلي محيط‌زيست كشور كه از طرف مقام معظم رهبري در آبان ماه سال گذشته ابلاغ شده، هم استناد كنيم، اين برخلاف يكي از بندهاي روشنش است كه هر پروژه‌اي در سطح ملي حتما بايد پيوست‌هاي محيط زيستي داشته باشد. عجيب است كه رييس‌جمهور دارد چنين اشتباهي مي‌كند.»به گفته كياني، تكليف 4 و نيم ميليون نفر انساني كه در خوزستان زندگي مي‌كنند، چه مي‌شود. او معتقد است: همه در اين ميان به وزارت نيرو حمله مي‌كنند كه در مواردي هم درست است، اما كسي نمي‌گويد چرا آبي كه وزارت نيرو ذخيره مي‌كند، 90 درصدش توسط جهاد كشاورزي هدر مي‌رود. ما به زور نرخ بازدهي و آبدهي‌مان به 40 درصد مي‌رسد، 60 درصد آب‌هاي‌مان را داريم هدر مي‌دهيم. چون مسوولان براي اصلاح كشت و آبياري فكري نكرده‌اند. كياني در ادامه مي‌گويد: سه‌شنبه قرار است رييس‌جمهور كلنگ بهشت‌آباد را در كرمان بزند. سد بهشت‌آباد كه قبلا تونل بود و الان تبديل به سد شده، قرار است آب اين سه استان را تامين كند. يك ميليارد و 400 ميليون مترمكعب آبي است كه قرار است از سرشاخه‌هاي كارون منتقل شود در حالي كه كارون اصلا اين ظرفيت را ندارد. اين اتفاق، تير خلاصي روي پيكر كارون است و تنها گزينه روبه‌روي ما و نسل آينده، مي‌شود مهاجرت. اگر بحث آب را با راه‌اندازي تعاوني‌هاي بسته‌بندي آب و توليد آن به اين شكل انجام دهند، هم به صرفه است و هم جلوي اين فاجعه را مي‌گيرد.
هيچ مجوزي براي بهشت‌آباد صادر نشده
حميد جلالوندي، مديركل دفتر ارزيابي زيست‌محيطي سازمان محيط زيست در خصوص مخالفت‌هاي سازمان به« اعتماد» گفت: گزارش ارزيابي انتقال آب از بهشت‌آباد به سازمان ارايه داده شده بود، اما گزارش ارزيابي انتقال با خطوط لوله يزد- تهران را هنوز به ما ندادند و به تصميم‌گيري كميته ماده 2 ارزيابي زيست‌محيطي نرسيده. در واقع هنوز سازمان به تصميم‌گيري و بررسي در اين مورد نرسيده و همچنان اين پروژه در دست بررسي است. او به تغيير بخشي از پروژه از تونل به خط لوله اشاره كرد و گفت: براي خطوط هم كه بايد گزارش بدهند و هنوز نداده‌اند. آنچه اعلام شده در مورد كل مسير نيست، فكر نمي‌كنم صددرصد تونل منتفي باشد، به نظر مي‌رسد بخش‌هايي از مسير همچنان تونل باقي مانده است. اما طرح‌هاي اجرايي مصوبات شوراي عالي آب بايد به تاييد سازمان برسند. جلالوندي همچنين به مخالفت‌ها براي ارايه ارزيابي زيست‌محيطي اشاره كرد و گفت: بحث اصلي ارزيابي ندادن به اين پروژه، فقط بحث تونل و لوله نيست. بحث اصلي، مطالعات بيولوژيكي، زيست‌محيطي، اجتماعي، اقتصادي، پيش‌بيني آثار و موارد ديگري است كه ممكن است به مخالفت يا موافقت مشروط برسد. بحث، فقط تونل نيست، بحث انتقال آب بين‌حوضه‌اي، مهم‌ترين چالش ماست كه در واقع آخرين راهكارهايي است كه محيط زيست مي‌پذيرد و براي آن توضيحات كافي مي‌خواهد.
سه پروژه آب از آنِ كره‌اي‌ها شد
البته پروژه انتقال آب از بهشت‌آباد به فلات مركزي و كرمان در ظاهر تغييراتي كرده است، تونل كامل به پمپاژ آب و تونل كوتاه تبديل شده است. مديرعامل شركت توسعه منابع آب و نيروي ايران در خصوص تغييراتي كه درباره طرح انتقال آب بهشت‌آباد درنظر گرفته شده به ايسنا گفته است: طرح گذشته تونل بلند بهشت‌آباد منتفي شده و قرار است به وسيله پمپاژ و يك تونل كوتاه آب جمعيت مورد نظر تامين شود. سيدمحمدرضا رضازاده همچنين اعلام كرده است: قبل از اينكه آب نيرو، مجري طرح بهشت‌آباد باشد، تونل بلندي براي اين كار طراحي شد حتي عمليات اجرايي اين طرح نيز آغاز شده بود. در حال حاضر طرح تغيير كرده و تبديل به يك تونل كوتاه و پمپاژ شده است، طرح قبلي مي‌توانست منابع آب منطقه را تحت تاثير قرار دهد. طرح قبلي انتقال آب از بهشت‌آباد به فلات مركزي هنوز ارزيابي محيط زيست را از آن خود نكرده بود و هنوز بحث‌ها بر سر آن ادامه داشت و به نوعي مخالفت محيط زيست با پروژه، باعث شده بود، طرح متوقف باشد. ايراداتي كه محيط زيست به طرح وارد كرده بود، محدود به تونل و لوله نمي‌شد و فراتر از اين مسائل بود. مديرعامل شركت توسعه منابع آب و نيروي ايران با اشاره به تفاهمات صورت گرفته با كشور كره جنوبي اظهار كرد: مجموعا در سه پروژه در حوزه آب با كره‌اي‌ها موافقتنامه امضا شد. تعيين تكليف سد بختياري، انتقال آب از فلات مركزي و سد جرياني كارون دو جزو طرح‌هاي موافقت شده با كره جنوبي بوده است كه براساس اين موافقتنامه سد جرياني كارون دو به شكل BOT و دو پروژه ديگر توسط فاينانس و به وسيله دو شركت كره‌اي اجرايي مي‌شود.
رضازاده در خصوص ميزان سرمايه‌گذاري‌ها در اين سه پروژه گفت: مجموعا سرمايه‌گذاري‌هاي صورت گرفته در هر سه پروژه 4/3 ميليارد دلار بوده است كه 7/0 براي كارون دو به صورت BOT و 7/1 براي سد بختياري و يك ميليارد نيز براي بخشي از سامانه انتقال آب به فلات مركزي در نظر گرفته شده است. چهارمحال و بختياري‌ها اعلام كرده بودند اين‌بار كوتاه نمي‌آيند و نمي‌گذارند آب منطقه را براي مصرفي غير از شرب ببرند. رييس‌جمهور كلنگ را در كرمان مي‌زند، كره‌اي‌ها قرارداد بسته‌اند و در اصفهان با وجود دستور توقف، پروژه ادامه دارد. چهارمحالي‌ها و خوزستاني‌ها، قرار است آب را از دست بدهند. پروژه‌هاي انتقال آب، يك خلأ بزرگ دارد و آن، منفعت صفر براي اهالي مبدا است.