احتمال تخطي در ماجراي قطع درختان امامزاده هاشم
محمد درويش
تصاويري كه من از امامزاده هاشم و قطعي درختها مشاهده كردهام، نشان ميدهد درختها نه تنها كهنسال نبودهاند، بلكه كاملا سالم بوده و هيچ مشكلي نداشتهاند. حداقل در تصاويري كه اكنون در فضاي مجازي منتشر شدهاند -ازجمله تصويري كه من در استوري خود به اشتراك گذاشتم- درخت كاملا سالم به نظر ميرسيد و هيچ نشانهاي از پوسيدگي نداشت. به نظر من، احتمالا اين اقدام مربوط به طرحهاي توسعهاي است و استفاده از اين موضوع به عنوان بهانه، منطقي به نظر نميرسد، ضمن اينكه بعيد است سازمان منابع طبيعي چنين مجوزي صادر كرده باشد. درختان جنگلهاي هيركاني، كه آن منطقه نيز عمدتا جزو آنهاست، معمولا به راحتي بيش از هزار سال عمر ميكنند. با اين حال، تنههايي كه من مشاهده كردم و قطع شده بودند، كمتر از ۱۰۰ سال و بين ۵۰ تا ۱۰۰ سال سن داشتند. اين درختها كهنسال نبودند و به راحتي ميتوانستند به حيات خود ادامه دهند. تنها درختان سريعالرشد، مانند سپيدار و صنوبر، در اين سن ممكن است نياز به قطع داشته باشند، زيرا احتمال پوسيدگي دارند. به هر حال، آينده مشخص خواهد كرد. اگر در محل اين درختها و جاي آنها درختان ديگري كاشته شوند، ميتوان گفت كه استدلالشان درست بوده است، اما اگر جاي آنها درخت جديد كاشته نشود و بعدها آن منطقه تبديل به يك سازه شود، مشخص خواهد شد كه اين بهانهاي براي قطع درختان بوده است. ماجرا درباره درختان خيابان وليعصر كمي متفاوت است. درختهاي اين خيابان به دليل آسيب شديد به سيستم ريشهاي، ريخته شدن فاضلاب و تردد بسيار زياد در اطراف، امكان گسترش ندارند و در صورت پوسيدگي، خطرات جدي انساني و اقتصادي ايجاد ميكنند شايد در اين شرايط قطع درختان تا حدي قابل توجيه باشد اما در محوطه باز امامزاده هاشم، كه تردد خودرو وجود ندارد، توجيه اينكه اين درختان ممكن است بيفتند قابل قبول نيست. من شخصا چنين دليلي را قبول نميكنم. اين درختان به راحتي ميتوانند تا هزار سال عمر كنند، حتي اگر چنار باشند كه توانايي عمر تا ۱۵۰۰ سال را دارند. هر چند برخي از اين درختان، مانند آنچه من ديدم، چنار نبودند بلكه آزاد يا افرا بودند. به هر حال، به نظر ميرسد در اينجا تخطي صورت گرفته و لازم است گزارشي شفاف ارايه شود كه مشخص كند دقيقا چه گونههايي قطع شدهاند. تنها در صورتي قطع اين درختان قابلتوجيه است كه از گونههاي سريعالرشد مانند صنوبر، بيد يا سپيدار باشند، در غير اين صورت، قطع اين درختان توجيهي ندارد، به خصوص در منطقهاي كه هيچ ترددي وجود ندارد.
در واقع، حتي اگر درختان دچار مشكل شده باشند، امكان ترميم آنها وجود دارد. همكاران ما در باغ گياهشناسي ملي ايران به طور معمول اقدام به مرمت چنين درختاني ميكنند. درخت سرو ابرقوه سالهاست كه با همين روشهاي تيماري زنده نگه داشته شده است. در كشورهاي ديگر هم درختان در شرايطي كه در محل آسيبپذيري قرار نداشته باشند -مثلا كنار خيابان و جايي كه تهديد جدي وجود ندارد- قطع نميشوند و تا حد امكان حفظ ميشوند. اين محوطه نيز ازجمله مكانهايي بود كه به راحتي امكان حفظ درخت وجود داشت و نيازي به قطع آن نبود.
كارشناس و فعال محيطزيست