زنان در تاريخ اروپا
محمود فاضلي
كتاب «زنان در تاريخ اروپا» (از قرون وسطي تا امروز) نوشته « گيزلا بوك» با ترجمه و توضيح بهاء‌الدين بازرگاني گيلاني توسط انتشارات كوير منتشر شد. نويسنده آلماني كتاب (متولد 1942) يكي از مورخان و جامعه‌‌شناسان برجسته در سطح جهاني و استاد دانشگاه‌هاي آلمان و ايتاليا در رشته تاريخ اروپاي غربي است. وي داراي كتب و رسالات پرشماري درباره تاريخ زنان و مطالعات پيرامون روابط ميان جنسيت‌ها، فقر، زنانِ زير يوغ ناسيونال سوسياليسم آلمان و مجادلات اروپايي پيرامون روابطِ زن و مرد مي‌‌باشد.
اين كتاب شرايط اجتماعي، فرهنگي، حقوقي و سياسي را كه زنان اروپايي از قرون وسطي تا به امروز با آن روبه‌رو بوده‌اند به تصوير مي‌كشد. كتاب زنان در تاريخ اروپا به روشي نسبتا ساده و خواندني شرايط و موقعيت اجتماعي، فرهنگي، حقوقي و سياسي زنان را در تاريخي به درازاي نيم هزاره از قرون وسطي تا به امروز مورد بررسي و نقادي قرار داده است. گرچه كتاب به سير مجادلات جنسيتي در طول تمام تاريخ جوامع انساني، نگاه عمومي دارد، اما مشاجره پيرامون زن در اروپا كه از قرون وسطي آغاز شده بحث اصلي كتاب را تشكيل مي‌دهد.
رويكرد كتاب اساسا به انديشه‌ها و آرمان‌‌هاي زنان است و مي‌خواهد به درك و استنباط قشر زنان از مناسبات ميان زن و مرد و سير مبارزاتي آنان براي كسب حقوق مدني، سياسي و اجتماعي بپردازد. كتاب در فرازهايي مهيج و در عين حال غم‌انگيز، به آثار مكتوب و غير مكتوب مرداني مي‌‌پردازد كه مخصوصا از اوايل عصر رنسانس به بعد هرچه صريح و بي‌محابا به تحقير و ملامت زن و ايجاد تنفر از او پرداخته‌‌اند و در اين رهگذر به انواع پنداره‌هاي زن‌ستيزانه عهد كهن، سنت‌ها و تعابير كژ و آشفته عهد وسطي و نيز اقوال و احتجاجات بسياري از جدليون و آباي كليسايي درباره زنان استناد جسته‌اند. هم ارسطو زن را «خطاي طبيعت» مي‌پندارد و هم بسياري از كليساييان وي را يك «نقيصه» يا «مرد ناقص» مي‌شمارند.
(فيزيولوژي) و سبب‌هاي تاريخي و جامعه‌شناختي اين مجادله نظر دارد و هرگز سرهم‌بندي مجادلات احساسي جنسيتي و بگومگوهاي حادِّ فمينيستي در قالب مدرن و امروزي آن نيست. مباحث كتاب سلسله موضوعات اصلي جنسيتي شامل دگرگوني در فرآيند ازدواج و زناشويي طي قرون متمادي، معنا و ماهيت خانواده، حقوق عمومي و خصوصي زنان و مادران، كار در خانه و بيرون خانه، نقش و موقعيت زنان در انقلاب فرانسه و در انقلاب صنعتي، مناسبات جنسيتي در دولت‌هاي رفاه اروپايي، در ديكتاتوري‌‌هاي اروپايي، در سيستم نژادي آلمان نازي، در جريان جنگ و نژادكشي در اروپا و وضعيت زنان و مادران در حين و پس از جنگ را در برمي‌گيرد.
كتاب در وجهي تاريخ‌نگارانه به بررسي طيف متنوع و متغيري از انواع جنبش‌‌هاي زنان و فراز و فرود اين جنبش‌ها در كسب حقوق مدني و سياسي در بسياري از ممالك اروپايي و در امريكاي شمالي به ويژه در دو قرن نوزدهم و بيستم مي‌‌پردازد. نويسنده توفيق آن را يافته است كه بخش قابل‌توجهي از تاريخ دگرگوني‌هاي فرهنگي و جنسيتي را به شكل تطبيقي با يكديگر تركيب كند، توازن خوبي ميان اطلاعات واقعي و شرح حال و سرگذشت ايجاد كند و خواننده كتاب را در اين وادي به تاملات و استنتاجات بيشتر وادار و تحريك كند. «احداث اروپا» عنوان ابتكار قريب به سه دهه گذشته پنج ناشر معتبر آلماني، انگليسي، ايتاليايي، فرانسوي و اسپانيايي است كه دست‌اندركار گردآوري و انتشار تاريخ اروپا از جنبه‌هاي مختلف و از منظري جديد و محققانه شده‌اند؛ آنچه كه تمايزات ساختاري با تاريخ‌نويسي‌هاي متعارفِ معاصر در مغرب زمين دارد. در اين ابتكار حداقل 20 مورخ و جامعه‌شناس غربي به سرپرستي ژاك لوگوف مورخ برجسته فرانسوي و رييس مكتب آنال مجموعه بررسي‌‌هاي تاريخي پيرامون قاره اروپا را تاكنون در 24 عنوان كتاب در يك كار مشترك به دست چاپ سپرده يا (شايد) هنوز در دست تاليف و انتشار دارند.
مترجم فارسي كتاب، متن اصلي به زبان آلماني را مورد استفاده نخست قرار داده و برگردان انگليسي آن را هم براي كمك به درك بهتر و رساتر مطالب، مورد توجه قرار داده است. به علاوه، درباره بسياري از اسامي، شخصيت‌ها، اماكن، رويدادها و موضوعات مختلف، شرح و تفسيرهايي در صفحات و پاورقي‌هاي متعدد كتاب اضافه كرده تا به فهم بهتر كتاب مدد رساند و مزيد بر آگاهي علاقه‌مندان و پژوهندگان موضوعات تاريخي شود.
كتاب حاضر نخستين‌بار در سال 1396 از سوي انتشارات «علم» منتشر گرديد، ليكن انتشارات مذكور، به دلايلي، مدت‌ها نتوانست كتاب را كه در بازار ناياب شده بود، مجددا چاپ و منتشر كند. كتاب به انتشارات كوير واگذار شد و با بازبيني كامل و تصحيحات متعددي كه برچاپ نخست انجام گرفت، اين امر تحقق يافت.