در مراسم رسمي سازمان جهاني گردشگري (UN Tourism) كه روز گذشته در پكن برگزار شد، سه روستاي ايراني- سهيلي در هرمزگان، كندلوس در مازندران و شفيع‌آباد در كرمان - به‌طور هم‌زمان در فهرست روستاهاي جهاني گردشگري ثبت شدند. اين رويداد، افزون بر آنكه بزرگ‌ترين موفقيت ايران در حوزه گردشگري روستايي است، معنايي فراتر از افتخار ملي دارد: بازگشت نگاه جهاني به زيست‌بوم فرهنگي و انساني ايران. پيش از اين، تنها دو روستاي كشورمان، كندوان در آذربايجان شرقي و اصفهك در خراسان جنوبي، موفق به ثبت در اين فهرست شده بودند. اكنون با پيوستن سه روستاي جديد، نقشه‌اي پنج‌گانه از تنوع فرهنگي و اقليمي ايران در برابر جهان گشوده شده است؛ نقشه‌اي كه از شمالي‌ترين نقطه تا جنوبي‌ترين كرانه، و از شرق كويري تا مركز و قلب ايران امتداد دارد.
سه روستاي تازه‌ثبت‌شده در فهرست جهاني
(پكن ۲۰۲۵)
سهيلي – ستاره خليج فارس
در جنوبي‌ترين نقطه جغرافيايي ايران، روستاي سهيلي در جزيره قشم با جنگل‌هاي حرا، تالاب‌هاي آرام و مردماني كه زندگي‌شان در هم‌نوازي با درياست، نماد گردشگري پايدار و مردمي شده است. در اين روستا، زنان و جوانان بومي پيشگام حفاظت از محيط‌زيستند؛ از قايق‌هاي بي‌صدا و خانه‌هاي چوبي دوستدار طبيعت تا كارگاه‌هاي صنايع‌دستي دريايي و آموزش گردشگري سبز. سهيلي، نه‌فقط مقصدي براي ديدن شگفتي‌هاي خليج فارس، بلكه آيينه‌اي از فرهنگ جنوب و زيست‌مسوولانه ايرانيان است.
كندلوس – جلوه طبيعت و فرهنگ شمال
در دامنه‌هاي البرز و ميان جنگل‌هاي هيركاني، روستاي كندلوس در مازندران از ديرباز به فرهنگ، موسيقي و معماري سنتي‌اش شهره بوده است.
كندلوس امروز الگويي از همزيستي مردم با محيط‌زيست است؛ باغ‌هاي پلكاني، موزه مردم‌شناسي و خانه‌هايي كه با مصالح بومي ساخته شده‌اند، روح پايداري را در اين روستا زنده نگاه داشته‌اند. ثبت جهاني كندلوس، در كنار زيبايي طبيعي‌اش، تأييدي است بر اين حقيقت كه فرهنگ بومي شمال ايران هنوز زنده و پوياست.
شفيع‌آباد – نگين كوير در قلب ايران
در حاشيه دشت لوت و در نزديكي شهداد كرمان، روستاي شفيع‌آباد با خانه‌هاي خشتي، قنات‌هاي تاريخي و كويرنوردي‌هاي گردشگران داخلي و خارجي مي‌درخشد.
اين روستا نمونه‌اي كم‌نظير از سازگاري انسان با شرايط سخت طبيعت است. زنان شفيع‌آباد با احياي صنايع‌دستي و توليد محصولات محلي، اقتصاد پايدار روستا را به حركت درآورده‌اند. ثبت جهاني اين روستا، نمادي از توان انسان ايراني در آشتي دادن تمدن و طبيعت در ميانه سرزمين است.
دو روستاي پيش‌تر ثبت‌شده
كندوان – خانه‌هاي تراش‌خورده در دل صخره
روستاي كندوان در آذربايجان شرقي، يكي از شگفت‌انگيزترين نمونه‌هاي معماري صخره‌اي در جهان است. خانه‌هايي كه در دل كوه سهند تراشيده شده‌اند، قرن‌هاست زيستگاه مردماني‌اند كه ميان سنگ و برف و چشمه، زندگي را معنا كرده‌اند. كندوان نخستين روستاي ايراني بود كه توجه جامعه جهاني را به خلاقيت بومي در سازگاري با طبيعت جلب كرد و همچنان از زيباترين نمادهاي گردشگري ايران به شمار مي‌آيد.
اصفهك – گل كوير شرق ايران
در دل خراسان جنوبي، اصفهك از خاك‌زاده شد و دوباره از خاك برخاست. پس از زلزله، مردم روستا خانه‌هاي گِلي خود را با همان معماري بومي بازسازي كردند و با ايجاد اقامتگاه‌هاي محلي و گردشگري فرهنگي، جان تازه‌اي به منطقه دادند. اصفهك، با زنان پيشرو و جوانان خلاقش، امروز نمونه‌اي موفق از توسعه مشاركتي در مناطق كويري است و نشان مي‌دهد كه حتي در دل بيابان، اميد و زيبايي مي‌تواند ريشه بدواند.
ايرانِ پنج‌گانه؛ از قله تا خليج
اگر نقشه‌اي از اين پنج روستا پيش روي خود بگذاريم، به تصويري شگفت مي‌رسيم: از كندوان در شمال‌غربي تا كندلوس در شمال، از شفيع‌آباد در قلب كشور تا اصفهك در شرق و سرانجام سهيلي در جنوب — اين پنج روستا همچون پنج نگين بر تارك ايران مي‌درخشند. پراكندگي جغرافيايي آنها نه‌فقط تصادفي نيست، بلكه گوياي تنوع اقليمي و فرهنگي كم‌نظير ايران است؛ سرزميني كه در هر اقليم، در هر فرهنگ و در هر گويش، جلوه‌اي از زندگي، مهر و خلاقيت دارد. ثبت جهاني اين روستاها، ايران را بار ديگر بر نقشه گردشگري جهان درخشان كرده است. اما اهميت آن تنها در افتخار نيست؛ در مسووليتي است كه به‌دنبال دارد: حفظ بافت تاريخي، آموزش جامعه محلي، و جلوگيري از فرسايش فرهنگي در مسير توسعه. اگر اين مسير با برنامه‌ريزي درست، احترام به محيط‌زيست و مشاركت مردم ادامه يابد، مي‌توان از دل اين پنج روستا الگويي ملي براي توسعه پايدار و گردشگري مسوولانه استخراج كرد. ايران دوباره بر نقشه جهان ايستاده است؛ نه با برج‌ها و سازه‌ها، كه با روستاهايش ؛ با مردماني كه هنوز ميان خاك و آفتاب، زندگي را معنا مي‌كنند.
يادداشتي درباره ثبت‌جهاني
سه روستاي ايراني در سال ۲۰۲۵