پاسخ سازمان آب و برق خوزستان به انتقاد پرويز فتاح از مديريت سدها
لزوم داوري در مراجع تخصصي
گروه اجتماعي| در پي وقوع سيل در تعدادي از استان‌هاي كشور، كارشناسان و مسوولان سازمان‌هاي دولتي و غيردولتي بر سر دلايل وقوع سيلاب و پيامدهاي خسارت‌بار آن اظهارنظر مي‌كنند. اظهارنظرهايي كه از سوي نحله‌هاي فكري مختلف مطرح مي‌شود. از مدافعان سدسازي تا فعالان محيط زيست و منتقدان سرسخت سدسازي تا كارشناسان ميانه‌رو‌تر دو جريان و همين طور كارشناسان مديريت منابع آب و رودخانه‌ها فرصتي پيدا كرده‌اند تا بار ديگر اظهارنظر كنند. پيش‌تر به‌طور غيررسمي در شبكه‌هاي اجتماعي موضوع باز شدن ديرهنگام دريچه‌هاي سد كرخه مطرح شده بود و حتي اين ادعا مطرح شده كه استاندار خوزستان به توصيه سازمان آب و برق خوزستان براي تخليه مخزن سد كرخه اعتنا نكرده است. اين ادعا البته از سوي هيچ يك از مراجع رسمي تاييد نشده است. با اين حال اظهارنظر اخير پرويز فتاح موجب شد تا سازمان آب و برق خوزستان در پاسخي مفصل به سخن او واكنش نشان دهد. اين سازمان به همه كساني كه تمايل دارند درباره عملكرد مديريت سدها در جريان سيلاب‌هاي اخير اظهارنظر كنند، توصيه كرده منطق كارشناسي و استناد به داده‌هاي معتبر را در دستور كارشان قرار دهند و «از تعجيل در اظهارات مخل اعتماد عمومي» برحذر باشند. سازمان آب و برق خوزستان به صراحت اعلام كرده كه «داوري درباره مقوله پيچيده مديريت سازه‌هاي آبي بايد در مراجع تخصصي و نه تريبون‌هاي عمومي و سياسي صورت گيرد. پيروي از رويه كارشناسي و مستند به شواهد و داده‌ها، بيشتر متضمن رعايت منافع ملي و اعتماد عمومي است.» در اين جوابيه ادعاي پرويز فتاح از سوي سازمان آب و برق خوزستان «نادرست» دانسته شده است. به گزارش پايگاه اطلاع‌رساني وزارت نيرو، در بخشي از اين پاسخ آمده است: «برنامه‌ريزي و مديريت مخازن سدهاي خوزستان از قبل از سيلاب‌هاي سال ۹۸ توسط يك شوراي مشورتي ۱۱ نفره متشكل از مجرب‌ترين متخصصان در زمينه منابع آب و هيدرولوژي دانشگاه‌ها، شركت‌هاي مهندسين مشاور، كارشناسان سازمان آب و برق خوزستان و با استفاده از دستورالعمل بهره‌برداري هر سد كه توسط مشاوران و سازندگان سدها ارايه شده است، صورت مي‌گيرد. تصميمات اين گروه تخصصي همواره در هماهنگي با شوراي تامين استان خوزستان به اقدامات عملياتي در مديريت و بهره‌برداري سدها تبديل مي‌شود. بهره‌برداري از سدها فرآيندي كاملا تخصصي و به دور از ملاحظات صرفا مديريتي و سياسي است.» بنا بر اين خبر، حجم ورود آب به مخازن سدهاي استان خوزستان از ابتداي سال آبي 98-97 تاكنون بيش از ۳۳.۵ ميليارد مترمكعب بوده است. اين ميزان آب ۵.۵ برابر بيش از آبي است كه در سال آبي گذشته در دوره مشابه وارد مخازن سدهاي استان شده است.
سازمان آب و برق خوزستان به مختصات بارش‌ها اشاره‌اي ديگري هم داشته و با تشريح آن نوشته است: «بارش نيمه اول فروردين ماه امسال در حوضه كرخه ۳۶.۷ برابر دوره مشابه در سال گذشته و ۵.۶ برابر دوره مشابه در متوسط ٥٠ سال گذشته است. بارش نيمه اول فروردين در حوضه كارون بزرگ (مجموع حوضه‌هاي كارون و دز) هم ٥٢ برابر دوره مشابه در سال آبي گذشته و ۳.۳ برابر متوسط بارش دوره مشابه در ٥٠ سال گذشته بوده است.
اين ميزان بارش موجب شده تا سهم رواناب ماه فروردين تا روز ۲۹ فروردين به تنهايي حدود ۱۳.۵ ميليارد مترمكعب برسد كه اين ميزان بيش از كل حجم فعال مخازن سدهاي خوزستان مي‌شود. معناي اين ميزان بارش آن است كه حتي اگر سدهاي استان به نحوي تخليه شده بودند كه ذخيره آب پشت سدها به صفر مي‌رسيد، باز هم نمي‌شد همه بارش‌ها را در مجموعه سدهاي موجود ذخيره كرد. اين در حالي است كه سدهاي خوزستان چند منظوره بوده و رهاسازي آب سدها به دليل ريسك بروز خشكسالي- با سابقه قريب به دو دهه خشكسالي در ايران- و مسائل مختلف ناشي از كمبود منابع آب، تابع متغيرهاي زيادي است و دقت پيش‌بيني‌ها نيز در آن بسيار دخيل است.»
بنا بر اين گزارش، حجم خالي مخازن سدهاي خوزستان در ابتداي فروردين ماه سال جاري ٤۷٠٠ ميليون مترمكعب بوده و اين در حالي است كه در سال‌هاي نرمال حجم خالي به منظور كنترل سيلاب سدها بايد ٣٩٠٠ ميليون مترمكعب باشد. اين بدان معناست كه بر اساس پيش‌بيني‌ها، حجم خالي سدها ۲۰ درصد بيشتر از شرايط نرمال تمهيد شده بود. در حوضه كرخه ١.٥ ميليارد مترمكعب حجم خالي براي كنترل سيل منظور شده بود و طبق دستورالعمل‌هاي فني، در سال‌هاي نرمال بايد يك ميليارد مترمكعب حجم خالي براي كنترل سيلاب‌ها در نظر گرفته شود. حفظ ۵۰ درصد حجم خالي بيشتر، معنايي جز پيش‌بيني و تمهيد مقابله با سيلاب نبود.
سازمان آب و برق خوزستان در بخش ديگري از جوابيه‌اش از تشكيل «هيات ويژه گزارش ملي سيلاب‌ها» استقبال و تاكيد كرده كه اطلاعات فني لازم را در اختيار اين كميته قرار خواهد داد.
پرويز فتاح رييس كميته امداد امام خميني و وزير اسبق نيرو در دولت احمدي‌نژاد يكي از كساني است كه به دليل آشنايي‌اش با موضوع مديريت سدها در اين‌باره اظهارنظر كرده و اين اظهارنظر با واكنش صريح سازمان آب و برق خوزستان هم همراه شده است. فتاح كه سخنران پيش از خطبه‌هاي نماز جمعه تهران بود با انتقاد از شيوه مديريت مخزن سدهاي خوزستان در بخشي از سخنانش گفت: «من به عنوان كسي كه متخصص آب است و مدتي هم وزير نيرو بوده، مي‌دانم كه مي‌شد اين حادثه در خوزستان رخ ندهد. حتما پيش‌بيني‌ها در مديريت مخازن سدها اشكال داشته است.»