هر چند كه وزير راه و شهرسازي وقت دولت يازدهم و دوازدهم طرح مسكن مهر دولت قبل را طرح ناكارآمد مي‌خواند و بارها در دفاع از خود اعلام مي‌كرد كه ادامه ساخت اين پروژه را به جهت متقاضياني انجام مي‌دهد كه با اميد به خانه‌دار شدن در اين طرح ثبت‌نام كرده‌اند، با همين ديدگاه هم وزارت راه و شهرسازي دولت تدبير و اميد بيش از 3 هزار مسكن مهر را به اتمام رساند و به متقاضيان آن تحويل داد تا يكي از هزاران طرحي كه با نام خانه ارزان‌قيمت براي مردم مطرح شده بود، اجرايي شود. با اين حال همچنان خانه به دوش‌هاي ايراني زيادي وجود دارند كه براي خريد خانه و تهيه وام مسكن هر روز روانه بانك‌ها و بنگاه‌ها هستند.
در سال‌هاي گذشته بارها طرح‌هاي مشابه مسكن مهر اما با ايده‌هاي جديد از سوي دولت براي خانه‌دار شدن و البته ايمن‌سازي خانه‌هاي مناطق حاشيه‌اي و بافت فرسوده از سوي دولت مطرح و كلنگ‌زني‌هايي هم انجام شده است كه هنوز نتايج برخي از اين پروژه‌ها به ثمر ننشسته و در آزمون و خطاي دولتي قرار دارند؛ آزموني كه با رشد قيمت مسكن با علامت سوال‌هايي مواجه است كه ماهيت «ساخت خانه ارزان» را زير سوال مي‌برد. با اين حال طبق گفته رييس كميسيون عمران مجلس ظاهرا وزير جديد راه و شهرسازي نيز به مانند ساير وزراي راه و شهرسازي طرحي جديد را در دست بررسي و اجرا دارد كه قرار است آرزوي خانه‌دار شدن خانه به دوش‌ها را محقق كند، آن هم با نام «خانه ارزان».
طبق گفته محمدرضا رضايي‌كوچي رييس كميسيون عمران مجلس، مسوولان وزارتخانه هدف‌گذاري كرده‌اند كه از طريق فراهم كردن تسهيلات ارزان‌قيمت شرايط را براي توليدكنندگان فراهم كنند تا براي اقشار متوسط به پايين ۴۰۰هزار واحد مسكن ساخته شود.
اين نماينده مجلس حتي عنوان كرده كه تا پيش از اين مسكن ارزان در اولويت مسوولان وزارت راه و شهرسازي نبوده و وزير جديد اين موضوع را به اولويت وزارتخانه تحت‌الامرش تبديل كرده است.
البته تا پيش از اين و در سال‌هاي گذشته همواره توجه بيش از حد آخوندي وزير راه و شهرسازي سابق به موضوع مسكن موجب شده بود تا وي را بيشتر از وزير راه و شهرسازي، وزير مسكن بخوانند و نماينده‌هاي مجلس انتقادات زيادي از اين محل نيز بر وي وارد كنند.
به هر روي محمدرضا رضايي‌كوچي رييس كميسيون عمران مجلس شوراي اسلامي با بيان اينكه وزير جديد راه و شهرسازي بايد در زمينه توليد مسكن گام‌هاي جدي بردارد، افزوده است: مسوولان وزارتخانه هدف‌گذاري كرده‌اند كه از طريق فراهم كردن تسهيلات ارزان‌قيمت، شرايط را براي توليدكنندگان فراهم كنند كه براي اقشار متوسط به پايين 400 هزار واحد مسكن ساخته شود.
وي البته راه‌حل ديگر رسيدن به اين برنامه‌ها را جداسازي راه و مسكن خوانده و گفته است: معتقدم وزارت راه و شهرسازي بايد تفكيك شود، چرا كه با توجه به اينكه حجم كار در اين وزارتخانه زياد است، بنابراين ضروري است كه اين وزارتخانه به دو بخش راه و مسكن تفكيك شود. با تفكيك وزارتخانه مي‌توان در بخش مسكن متمركز شد و با افزايش توليد، حوزه مسكن تقويت مي‌شود.
طرح بدون جزييات
پيش از اين بارها دولت در مورد ارايه تسهيلات مختلف براي خانه‌دار شدن ايراني‌ها صحبت كرده و برنامه‌هاي زيادي هم براي اين منظور تدوين و اجرايي كرده است، اما هيچ يك از آنها به دليل تاثيرپذيري بازار مسكن از قيمت‌هاي جهاني مصالح ساختماني موفق نبوده‌اند و در طرح جديدي كه رييس كميسيون عمران مجلس در مورد آن صحبت كرده است، جزييات بيشتري از آنچه وزير جديد قصد اجرايي كردن آن را دارد، صحبت نشده و مشخص نيست آقاي وزير براي اين طرحي كه قرار است قيمت تمام شده مسكن براي خانه به دوشان را متري 400 هزار تومان كند، چه روال اجرايي دارد و دولت چه ميزان تسهيلات براي اين خانه‌ها در نظر گرفته است.
وام مسكن
پيش از اين البته با حضور عبده‌تبريزي در وزارت راه و شهرسازي طرح‌هاي زيادي همچون صندوق مسكن يكم و ... براي تسهيلات‌دهي در حوزه مسكن دولتي اجرايي شد كه اين طرح‌ها هم نتوانست همه نياز بخش مسكن را تامين كند و همچنان متقاضيان زيادي براي خريد مسكن درگير بروكراسي‌هاي پيچ در پيچ هستند .
البته تنها خبر خوش اين روزهاي بازار مسكن براي خانه به دوش‌ها كاهش قيمت بهاي وام مسكن است. طبق گزارشي كه در اين باره ايسنا منتشر كرده است، در ماه گذشته هر ورق از اوراق تسهيلات مسكن حدود ۵۳ هزار تومان داد و ستد مي‌شد اما با اينكه در هفته گذشته قيمت هر تسه تا ۶۱ هزار تومان هم بالا رفت، امروز قيمت اكثر اين اوراق حدود ۵۶ هزار تومان است. در ماه‌هاي گذشته با ايجاد ركود نسبي در بازار مسكن، هزينه وام مسكن كاهش يافت و براي مدت زماني محدود قيمتش ۵۳ هزار تومان بود اما اين قيمت‌ها با گذشت يك دوره زماني با رشد مواجه شد.
قيمت امتياز تسهيلات مسكن بهمن ماه سال ۱۳۹۵ حدود ۵۴ هزار و ۹۰۰ تومان و قيمت تسه اسفند ماه ۱۳۹۵ معادل ۱۰۰۰ تومان گران‌تر است. همچنين قيمت هر ورق از اوراق تسهيلات مسكن فروردين ماه سال ۱۳۹۶ معادل ۵۶ هزار تومان و قيمت تسه آذرماه سال جاري ۵۷ هزار و ۲۰۰ تومان بود. مابقي اوراق نيز عمدتا در قيمت حدود ۵۶ هزار تومان معامله مي‌شوند.
در اين گزارش با توجه به قيمت هر ورق از اوراق تسهيلات مسكن به مبلغ ۵۶ هزار تومان، هزينه وام مسكن براي قشرهاي مختلف محاسبه شده است. بر اين اساس، با توجه به اينكه زوج‌هاي تهراني براي دريافت وام ۱۰۰ ميليون توماني مسكن بايد ۲۰۰ برگه تسهيلات مسكن خريداري كنند، آنها بايد ۱۱ ميليون و ۲۰۰ هزار تومان صرف خريد اين ۲۰۰ برگ كنند. به اين مبلغ با احتساب ۲۰ ميليون تومان وام جعاله كه بابتش بايد ۴۰ برگ تسه خريد بهادار ۵۶ هزار توماني خريد، دو ميليون و ۲۴۰ هزار تومان اضافه مي‌شود. در نتيجه در مجموع بايد براي دريافت وام ۱۲۰ ميليون توماني مسكن، حدود ۱۳ ميليون و ۴۴۰ هزار تومان صرف شود.
همچنين زوج‌هاي غيرتهراني كه در شهرهايي با جمعيت بيشتر از ۲۰۰ هزار نفر زندگي مي‌كنند، مي‌توانند تا سقف ۸۰ ميليون تومان وام بگيرند كه براي گرفتن اين مبلغ بايد ۱۶۰ ورق بهادار خريداري كنند كه با اين حساب بايد هشت ميليون و ۹۶۰ هزار تومان بابت خريد اين اوراق بپردازند كه با احتساب دو ميليون و ۴۴۰ هزار تومان براي خريد اوراق وام جعاله، در مجموع براي دريافت وام ۱۰۰ ميليون توماني بايد ۱۲ ميليون و ۲۰۰ هزار تومان پرداخت كنند. علاوه بر اين زوج‌هاي ساكن در ساير شهرهاي با جمعيت زير ۲۰۰ هزار نفر مي‌توانند براي گرفتن ۶۰ ميليون تومان وام مسكن ۱۲۰ برگ بهادار خريداري كنند كه بايد 6 ميليون و ۷۲۰ هزار تومان بابت خريد اوراق بپردازند. همچنين براي دريافت ۲۰ ميليون تومان ديگر بابت وام جعاله نيز بايد دو ميليون و ۴۴۰ هزار تومان پرداخت كنند كه در مجموع براي وام ۸۰ ميليون توماني هشت ميليون و ۹۶۰ هزار تومان از سوي زوجين بايد پرداخت شود.
مجردهاي تهراني نيز مي‌توانند تا سقف ۶۰ ميليون تومان و غير زوج‌هايي كه در مراكز استان‌هاي بالاي ۲۰۰ هزار نفر جمعيت دارند تا سقف ۵۰ ميليون تومان و در نهايت غير زوج‌هاي ساكن در ساير مناطق تا سقف ۴۰ ميليون تومان وام دريافت كنند كه به ترتيب هر يك بايد ۱۲۰، ۱۰۰ و ۸۰ برگ بهادار اوراق تسهيلات مسكن را از فرابورس ايران خريداري كنند. با اين حساب مجردهاي تهراني بايد براي خريد اين اوراق 6 ميليون و ۷۲۰ هزار تومان، افراد ساكن در مراكز استان بالاي ۲۰۰ هزار نفر جمعيت مبلغ پنج ميليون و ۶۰۰ هزار تومان و افراد گروه سوم مبلغ چهار ميليون و ۴۸۰ هزار تومان پرداخت كنند. البته در صورت تمايل براي دريافت وام ۲۰ ميليون توماني جعاله بايد مبلغ دو ميليون و ۴۴۰ هزار تومان ديگر هم بپردازند.