نقد واكنش‌ها به مترو سواري شهردار تهران
رويكرد محيط‌زيستي پوپوليسم نيست
گروه اجتماعي
«پيروز حناچي»، دو روز قبل از آنكه از موانع مرئي و نامرئي عبور كند و حكم رسمي شهرداري تهران را از دست وزير كشور تحويل بگيرد، در جلسه شوراي مديران شهرداري تهران تصميمش را براي پيوستن به كمپين سه‌شنبه‌هاي بدون خودرو علني كرد. او در جمع مديران شهرداري تهران گفت: «تصميم دارم سه‌شنبه‌ها از خودروي شخصي استفاده نكنم و از شما هم به عنوان مديران شهري مي‌خواهم اين كار را انجام دهيد و اشكالي ندارد كه در اين زمينه ريا كنيد، از اقدامات صرفا نمادين هم پرهيز كنيد. ما اگر خودمان اين شعار را عملي كنيم مردم هم انجام مي‌دهند، به اين معني كه وقتي خودمان يك روز در هفته از خودروي شخصي استفاده نكنيم مي‌توان اين را به روزهاي ديگر هفته نيز تسري داد.» شهردار تهران گام اول عملي كردن تصميمش را برداشت و با مترو جابه‌جا شد. انتشار عكس‌هاي حناچي كه او را در حال استفاده از متروي تهران نشان مي‌داد، با واكنش‌هاي متفاوتي از سوي كاربران شبكه‌هاي اجتماعي روبه رو شد. عده‌اي از اين تصميم شهردار جديد پايتخت استقبال و آن را نشانه رويكرد محيط‌زيستي شهردار قلمداد كردند و عده‌اي ديگر اقدام شهردار را شبيه رفتارهاي ساير سياستمداراني دانستند كه به رفتارهاي پوپوليستي و عوام فريبانه مشهورند. يكي از اين منتقدان ناصر كرمي است كه در ميان فعالان محيط زيست چهره‌اي شناخته شده به شمار مي‌رود. كرمي با ادبياتي تند خطاب به حناچي نوشت: «جناب حناچي! اول مستي و بدمستي؟ شما را هم كشاندند به دام پوپوليسم؟ سوار اتوبوس شده‌ايد كه يعني تشويق مردم به رفت و آمد با حمل و نقل عمومي؟ مگر الان اتوبوس و مترو خالي دارند مي‌روند؟ با بنز و اسكورت به محل كار برويد، اما مشكل ترافيك و آلودگي هوا را حل كنيد.» اما چه شده حناچي كه هنوز يك هفته از انتصابش به عنوان شهردار نگذشته به رفتار «پوپوليستي» متهم مي‌شود؟ آن در هم در شرايطي كه معمولا رفتارهاي محيط‌زيستي مسوولان در ساير كشورهاي جهان مورد تاييد و تحسين فعالان محيط‌زيست قرار مي‌گيرد. براي نمونه مارك روته نخست‌وزير هر روز براي حضور در محل كار خود از دوچرخه استفاده مي‌كند. انتشار عكس‌هاي دوچرخه‌سواري روته در رسانه‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي كشورمان با تحسين كاربران همراه بوده اما وقتي نوبت به كنشگري يكي از مسوولان داخل كشور مي‌رسد، ممكن است همان مخاطبان به اين رفتار به ديده شك و ترديد نگاه كنند و در تقبيح آن بكوشند؟ محمد درويش، عضو هيات علمي موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع و كنشگر محيط‌زيست يكي از كساني است كه در سال‌هاي اخير بر ترويج كمپين سه‌شنبه‌هاي بدون خودرو اهتمام فراواني داشته است. درويش در زماني كه مديركل دفتر مشاركت‌هاي مردمي سازمان حفاظت محيط زيست هم بود براي تغيير نگرش مردم به نحوه استفاده از خودروهاي شخصي كوشش مي‌كرد و كمپين سه‌شنبه‌هاي بدون خودرو محور اين فعاليت‌ها بود. او درباره پوپوليستي خواندن رفتار شهردار تهران، مي‌گويد: «متاسفانه بي‌اعتمادي چنان در فضاي اجتماعي ما افزايش يافته كه اگر مسوولي يك رفتار اصولي را هم در پيش بگيرد ممكن است از سوي مردم با ترديد به آن نگاه شود.» به گفته درويش فقدان شفافيت، رفتارهاي دوگانه مديران، افشا شدن پرونده‌هاي تخلف برخي مديران و مواردي از اين دست در كاهش اعتماد اجتماعي به مسوولان موثر بوده است. اين فعال محيط‌زيست اما جنس كنشگري «حناچي» را اعتمادآفرين مي‌داند: «من به آقاي حناچي باور دارم. با نگاه دقيق و شناختي كه ايشان از مشكلات شهر تهران دارد پيوستن‌شان به كمپين سه‌شنبه‌هاي بدون خودرو را نوعي عمل عوام‌پسندانه نمي‌دانم و اميدوارم براي فراهم كردن زيرساخت‌هاي لازم براي بهبود زيست شهري و كاهش رويكرد خودرو محوري به صورت جدي تلاش كنند.» به گفته درويش در برنامه سوم شهر تهران تقويت حمل و نقل عمومي ديده شده اما انتظار مي‌رود در دوره حناچي اين رويكرد بيش از پيش تقويت شود. درويش تصريح مي‌كند: «در صورتي كه برنامه‌هاي شهردار تهران با رويكرد حفاظت از محيط‌زيست و كاهش خودرومحوري در تهران محقق شوند آن وقت مردم تهران به خوبي درك خواهند كرد كه رفتار شهردارشان صرفا جنبه نمادين نداشته است.» از نظر اين فعال محيط زيست يكي از پيامدهاي مثبت استفاده شهردار و همكارانش از وسايل حمل و نقل عمومي اين است كه آنها بدون واسطه با مشكلات حمل و نقل عمومي و موانع پيش روي شهروندان آشنا مي‌شوند. پيروز حناچي قبل از آنكه به عنوان شهردار تهران شناخته شود، در مجامع علمي و شهرسازي به عنوان يك كارشناس زبده و منتقد سياست «تراكم فروشي» شناخته مي‌شد. رويكرد منتقدانه او نسبت به سياست شهرفروشي شهرداري‌ها همواره زبانزد بوده است. او همچنين يكي از برنامه‌هايش را توجه به چالش‌هاي محيط‌زيستي تهران اعلام كرده است. جهت‌گيري‌اي كه اميد مي‌رود در چارچوب آن برنامه‌هاي عملي كاهش آلودگي هوا، فراهم كردن زمينه استفاده از دوچرخه، افزايش ظرفيت حمل و نقل عمومي و... اجرايي شود. حناچي با ادامه رويكرد فعلي مي‌تواند به منتقدان نشان دهد كه نه تنها پوپوليست نيست بلكه محيط‌زيستي‌ترين شهردار تهران است. مگر اينكه در ميانه راه راهي ديگر در پيش گيرد.