جهان
مصرف سرانه كاغذ يكي از شاخصهاي توسعه اقتصادي تلقي ميشود. با وجود گسترش رايانههاي شخصي در سراسر جهان كه خود ميتواند بر مصرف كاغذ اثر بسزايي داشته باشد، اما هنوز ميزان مصرف كاغذ يكي از معيارهاي عمده ارزيابي توسعه اقتصادي جوامع تلقي ميشود. در كشورهاي در حال توسعه كه رايانهها هنوز جايگاه اصلي خود را در مناسبات بشري و فرهنگ عمومي پيدا نكرده و ميزان دسترسي مردم به آن هنوز با كشورهاي پيشرفته فاصله زيادي دارد، مصرف كاغذ از ابعاد گوناگون حايز اهميت است. اما براي توليد كاغذ با هر هدف مصرفي، سالانه بايد ميليونها درخت در جنگلها قلع و قمع شود. سطح پوشش جنگلي در بسياري از كشورهاي در حال توسعه در دو دهه اخير بهشدت كاهش يافته و اين در حالي است كه به عقيده بسياري از كارشناسان، «جنگل ريه زمين» تلقي شده و نقش كليدي در پاكسازي هوا، جلوگيري از بروز سيلابها و حفاظت خاك دارد. در حالي كه ميزان جمعآوري مواد سلولزي قابل بازيافت در كشورهاي اروپايي بيش از 70 درصد است، در ايران اين رقم حدود 2 درصد از كل اين مواد را تشكيل ميدهد و مابقي آن دور ريخته ميشود.
امريكا
امريكا يكي از كشورهاي فعال در امر مديريت پسماند است. از سال 1978 ميلادي تاكنون كه قانون كنترل و حفاظت از محيط زيست در امريكا تصويب شد مساله مديريت پسماند در اين كشور جديتر دنبال شده است. هزينه مديريت پسماند در امريكا بين 15 دلار تا 60 دلار به ازاي هر تن در مناطق مختلف است. در امريكا 5/63 درصد از زبالههاي جامد مدفون ميشود و تنها 3/5 درصد از آنها از طريق خاكسترسازي از بين ميرود. البته از مجموع زبالههاي جامدي كه در اين كشور جمعآوري ميشود تنها 7/25درصد از آنها قابل بازيافت است و در مراحل مختلف توليد از آنها استفاده ميشود. اما براي مدفون كردن زبالههاي خطرناك در امريكا قوانين سختگيرانهاي وجود دارد. مثلا بايد زميني كه براي مدفون كردن زباله استفاده ميشود كاملا زيرسازي شده باشد و با لايههاي بتوني چندين بار اطراف آن از محيط خارج جدا شده باشد.
اسپانيا
نكته اساسي در اين كشور محدود بودن زمين است. از همين رو برنامهريزي يكپارچهاي در مجلس اين كشور براي حصول به سرزمين «بدون پسماند» و «بدون دفن» آغاز شد. اسپانيا كشوري نيمه صنعتي با نرخ بالاي شهرنشيني و سرانه توليد 1100 گرم پسماند به ازاي هر نفر است. اين در حالي است كه اين ميزان در 25 سال قبل حدود 300 گرم بوده است. بيشتر پسماندهاي اين كشور در شهرهايي چون بارسلون و مادريد توليد ميشود. جهت مواجهه با اين مشكل بالقوه بود كه مجلس اين كشور با ورود به مساله، ضرورت ايجاد يك سيستم مديريت يكپارچه پسماند را تصويب كرد كه متشكل است از بازيافت، جمعآوري و دفن آنها با همكاري بخشهاي دولتي، خصوصي و نيز بخش عمومي و سازمان ملي حفاظت محيط زيست. در ابتداي امر شهرهاي بزرگ موظف به يكپارچهسازي نظام جمعآوري خود و تبديل روشهاي سنتي به روش جمعآوري مكانيزه شدند. اسپانيا با يكپارچهسازي استراتژيهاي خود توانسته است ميزان بازيافت پسماندها را از رقم 40 درصد در سال 2000 به 49 درصد در سال 2005 رسانده و روند افزايش توليد پسماندها را نيز تا حدودي متوقف كند. بر اين اساس ميتوان نتيجه گرفت كه با كاهش زائدات در واحدهاي پسماند سوز و نيز مراكز دفن پسماند، اسپانيا توانسته است به سمت اهداف بلندمدت خود يعني وضعيت «بدون پسماند» و «بدون دفن» گام بردارد.
فرانسه
فرانسه با تصويب قانون مديريت پسماند در دهه80يكي از پيشگامان مديريت نوين پسماند در دنيا به شمار ميآيد. مواردي چون پرتاب پسماند بدون رعايت مقررات، انباشت پسماند بر خلاف شرايط مقرر در اين قانون و حمل و نقل بدون مجوز و تجارت پسماند به ويژه پسماندهاي خطرناك، مجازات تا دو سال زندان و جريمه تا هفتهزار و 500 يورويي دارد.
ايتاليا
قوانين زباله در رم سختتر شده و بر اساس آن افرادي كه تا فاصله 500 متري خانه خود داراي سطل بازيافت هستند و زبالههاي خود را جدا نكنند تا 619 يورو جريمه خواهند شد. در كشور ايتاليا پسماند ثروتي ملي محسوب ميشود و اين موضوع در بخشي از قوانين مربوط به شهرداريهاي اين كشور نيز به صراحت ذكر شده است. در كشور ايتاليا شهرداريها در قبال دريافت هزينههاي جمعآوري پسماند موظفند آموزشهاي مرتبط با كاهش توليد پسماند و همچنين بازيافت را از دورههاي مهد كودك آغاز كنند. در اين كلاسها معمولا به كودكان آموزش داده ميشود كه چگونه از توليد پسماندهاي بيشتر خودداري كرده يا حجم پسماندهاي خود را كاهش دهند.
دانمارك
در سال 2003 بهطور ميانگين هر دانماركي 559 كيلوگرم زباله داشته است كه از پلاستيك و كاغذ تا بطري و باتري متفاوت بوده است. حدود 10هزار دانماركي در تجارت جمعآوري زباله فعاليت ميكنند كه حدود 1/0 درصد كل جمعيت اين كشور را تشكيل ميدهد. تلاش سخت براي دستيابي به دانماركي سبزتر باعث شده كه اين كشور به ركوردي جالب دست يابد. در كشور دانمارك اصل بر اين است كه به ازاي هر 500 كيلوگرم پسماند بايد يك خودروي مخصوص فعاليت كند. در اين كشور پسماندهاي تمامي شهرها به صورت مكانيزه جمعآوري ميشود. استانداردهاي سختي نيز در زمينه كارگذاري مخازن در فاصله بين 100 تا 120 متر وجود دارند. كارگذاري مخازن يكي از وظايف پيمانكاران به شمار ميآيد. البته اين فاصله بنابر نقشههاي حجم پسماندهاي توليد شده در مناطق مختلف قابل تغيير است كه بين شهرداريها و پيمانكاران بر سر آن توافق ميشود.
سوئد
در كشور سوئد به صورت ميانگين هر شهروند يكونيم كيلو پسماند در روز توليد ميكند و هر خانواده به ازاي هر كيلو پسماند توليدي خود بايد مبلغي معادل يك دلار را به متوليان جمعآوري پرداخت كند. اين هزينهها هر شش ماه يكبار و به وسيله برگههاي مالياتي به شهروندان اعلام ميشود. هر خانواده ميتواند حداكثر تا يك دوره پرداخت صورتحساب خود را به بعد موكول كند كه در صورت تكرار، براي بار اول 30 درصد كل به عنوان جريمه دير كرد به مبلغ افزوده شده و در مرحله دوم دادگاه وارد عمل ميشود.
آلمان
آلمانيها خود را قهرمان محيط زيست جهان ميدانند. البته شكي نيست كه اين بحث براي آنها بسيار مهم است. جداسازي زبالههاي خانگي امري بسيار مهم براي مردم آلمان است. در هر آپارتمان معمولا پنج سطل براي پنج نوع زباله وجود دارد كه با رنگهاي جداگانه مشخص شدهاند. زرد براي بستهبنديها (مانند كارتونهاي قديمي شير)، آبي براي كاغذ و مقواي نازك، سطلهاي ويژه شيشه در سه قسمت شيشههاي روشن، قهوهاي و سبز و يك سطل براي مواد غذايي و گياهي و سرانجام يك سطل سياه براي ساير زبالهها كه مناسب براي افرادي هم هست كه حوصله جداسازي زبالهها را ندارند. از لحاظ تئوري و قانوني همه آلمانيها ملزم به رساندن زبالههاي خاص مانند باتري و مواد شيميايي به مراكز بازيافت هستند واگر كسي اين كار را نكند مرتكب جرمي اداري شده كه البته در عمل به ندرت در اين مورد پيگيرد قانوني رخ ميدهد. بر اساس نظرسنجيها حدود 90درصد آلمانيها باعلاقه شخصي به جداسازي زبالهها ميپردازند.
سوييس
سوييس تجهيزات بازيافت زباله خود را به درستي مورد تمجيد قرار ميدهد. شيشه و كاغذ نمونهاي از زبالههايي هستند كه بهطور متوسط در سوييس دور انداخته نميشوند. در اكثر سوپرماركتها سطلهاي مجزايي براي بطريهايي با شيشه سبز و قهوهاي وجود دارد. هر شهر اين كشور بهطور ماهانه به جمعآوري رايگان زبالههاي كاغذي ميپردازد كه تنها شامل روزنامههاي قديمي نميشود و اكثر مردم همه اشياي ساخته شده از مقواي نازك يا كاغذ را از پاكت غلات تا قبضهاي تلفن قديمي، مورد بازيافت قرار ميدهند. در مورد زبالههاي سبز هر دو هفته يك بار همه گياهان و روييدنيهاي مربوط به باغچه يا باغ كه ديگر مورد استفاده نبوده بيرون گذاشته شده و جمعآوري ميشود. آلومينيوم و حلبي به مخازن محلي منتقل شده، باتريها به سوپرماركتها بازگردانده ميشوند و روغنهاي قديمي يا ساير مواد شيميايي در نقاط ويژهاي نگهداري ميشود. بطريهاي پلاستيكي رايجترين محفظه نوشيدنيها در سوييس هستند كه 80 درصد آنها بازيافت ميشوند و بسيار بيشتر از ميانگين اروپا با 20 تا 40 درصد است. اما حفظ محيط زيست تنها عامل ايجاد چرخه بازيافت در سوييس نيست و براي اين كار انگيزه مالي زيادي نيز وجود دارد. بازيافت رايگان است اما در اكثر نقاط سوييس دور انداختن زباله هزينه دارد و هر كيسه زباله داراي برچسبي است كه هر برچسب دست كم يك يورو هزينه دارد.