1+5 مجبور به كنار گذاشتن پي‌ام‌دي شد
حسن بهشتي‌پور٭
سرانجام پس از نزديك به 13 سال پرونده‌سازي عليه جمهوري اسلامي ايران به بهانه فعاليت‌هاي هسته‌اي كشورمان، روز گذشته شوراي حكام در نشستي ويژه، به اتفاق آرا و با اجماع كامل، راي به مختومه شدن هميشگي پرونده‌اي جعلي، ابعاد احتمالي هسته‌اي پرونده هسته‌اي جمهوري اسلامي ايران داد. تصويب اين قطعنامه آن هم به صورت اجماع كامل براي فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران از اهميت بسيار زيادي برخوردار است و مي‌توان آن را نقطه عطفي در تاريخ هسته‌اي كشورمان قلمداد كرد. نزديك به 13 سال عليه ايران اتهام‌افكني شد و از 10 سال پيش، پرونده هسته‌اي كشورمان با راي شوراي حكام به شوراي امنيت سازمان ملل رفته بود و اين مساله، خود تبديل به بهانه‌اي براي صدور قطعنامه‌هاي متعدد ظالمانه عليه كشورمان شده بود. اينك و با صدور قطعنامه بسته شدن پرونده فعاليت‌هاي پيشين هسته‌اي ايران و بر اساس بند 9 اين قطعنامه، پرونده فعاليت‌هاي پيشين هسته‌اي ايران براي هميشه بسته مي‌شود.
اين مساله، يكي از موضوعات اساسي است زيرا از اين به بعد، در گزارش‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي سرفصلي در رابطه با موضوع مسائل باقيمانده هسته‌اي ايران نخواهيم داشت. تمامي مباحثي كه بر اساس آن، ايران به عنوان تهديدي براي صلح و امنيت جهاني متهم مي‌شد، نشات گرفته از همين مسائل بود كه از فروردين سال 87 تا به امروز در گزارش مديران كل آژانس يعني محمد البرادعي و يوكيا آمانو تحت عنوان مطالعات ادعايي و سپس ابعاد احتمالي نظامي هسته‌اي ايران مطرح مي‌شد. بر اساس بند 11 قطعنامه هم، 12 قطعنامه پيشين شورا عليه ايران لغو و ابطال مي‌شوند و بر اساس بند 13، گزارش‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از موضوع «اجراي موافقتنامه پادمان ان‌پي‌تي و مفاد ذي‌ربط اجراي قطعنامه‌هاي شوراي امنيت در جمهوري اسلامي ايران» راجع به اجراي برجام و راستي‌آزمايي و نظارت بر ايران در پرتو قطعنامه شماره 2231 خواهد بود. البته بايد يادآور شوم برخي منتقدان برجام با استناد به اين ماده مدعي هستند كه پرونده ايران بسته نشده است در حالي كه اين استدلال، مغلطه است زيرا گزارش‌هاي آتي آژانس درباره ايران، نه در خصوص مسائل گذشته بلكه در رابطه با اجراي تعهدات ايران در چارچوب برجام و نظارت و راستي‌آزمايي از فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران بر اساس قطعنامه 2231 و همچنين پروتكل الحاقي است. به عبارتي، مديركل آژانس در گزارش‌هاي آتي خود درباره ايران در مورد گذشته گزارشي نمي‌دهد و آينده مناسبات ايران و آژانس درباره پادمان‌هاي هسته‌اي – كه از قبل نيز وجود داشته و مورد اجرا قرار مي‌گرفته است-، برجام و تعهدات ايران، قطعنامه 2231 و پروتكل الحاقي خواهد بود. مجموعه اين اقدامات نيز در نهايت موجب خواهد شد تا يك فضاي مثبت نسبت به فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در بازه زماني چند ساله ايجاد شود و پرونده‌مان در عرصه جهاني حالتي عادي به خود گرفته و از شرايط ويژه سابق خارج شود. با اين حساب مي‌توان گفت كه مختومه شدن پرونده فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران نه تنها بهانه‌هاي سابق عليه كشورمان را از دست مدعيان گرفته است بلكه در نهايت، زمينه‌ساز اجراي برجام و عادي شدن پرونده هسته‌اي ايران مي‌شود.
در رابطه با علل و عوامل حمايت گروه 1+5 يا همان شش قدرت جهاني از قطعنامه بسته شدن پرونده فعاليت‌هاي پيشين هسته‌اي ايران – در حالي كه خود روزي عليه ايران پرونده‌سازي كرده بودند- نيز بايد بگويم كنش مبتني بر عقلانيت و مقاومت ايران موجب عدم كارايي اين پرونده شد. در واقع، قدرت‌هاي جهاني زماني با پرونده‌سازي عليه ايران درصدد متوقف كردن فعاليت‌هاي اتمي كشورمان و ايجاد بحران و در نهايت ايجاد بهانه براي جنگ عليه ايران بودند اما مقاومت شجاعانه ملت ايران و همچنين هدايت‌هاي مقام معظم رهبري و درايت فرزندان غيور ايران موجب شد سايه جنگ از سر ايران برداشته و بهانه‌هاي آنها براي بحران‌سازي عليه ايران از دست‌شان گرفته شود. به سخن ديگر، مي‌توان گفت كه پرونده فعاليت‌هاي پيشين هسته‌اي ايران موسوم به پي‌ام‌دي كه در زماني به عنوان اهرم فشار و حربه عليه ايران به كار گرفته مي‌شود، كارايي خود را از دست داد و به همين خاطر، سازندگان آن مجبور به كنار گذاشتن آن شدند.
در نهايت نيز مي‌توان گفت كه بسته شدن پرونده فعاليت‌هاي پيشين هسته‌اي ايران كه خود زمينه‌ساز اجراي برجام است، موجب مي‌شود تا دوراني جديد از روابط ميان ايران و آژانس و همچنين جامعه بين‌المللي آغاز شود كه در اين راستا، اعتمادسازي دوطرفه صورت مي‌گيرد.
٭كارشناس ارشد مسائل سياست خارجي