گام رو به جلوي ديپلماسي
جاويد قربان‌اوغلي٭
در مسير طولاني مذاكرات هسته‌اي و از ابتداي آن، يكي از موانع دستيابي به توافق، گمانه‌ها و در واقع اتهاماتي عليه كشورمان مبني بر انحراف ايران از مسير فعاليت‌هاي صلح‌آميز به سمت و سوي ابعاد نظامي بود. طي مذاكرات منجر به دستيابي به برنامه جامع اقدام مشترك، اجراي توافق منوط به حل و فصل نهايي پرونده مسائل گذشته و بسته شدن هميشگي‌اش در شوراي حكام شد. در واقع، تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي جمهوري اسلامي ايران با هوشمندي تمام و با مطرح كردن اين شرط و مطالبه آن از گروه 1+5، اسباب پاك شدن اين اتهامات از جبين فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران را فراهم كرد و زمينه‌ساز حل اين استخوان لاي زخم شد. در همين راستا، طي مذاكراتي نفس‌گير ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در واپسين ساعت روز دستيابي به برجام به توافقي موسوم به نقشه راه دست يافتند و در اين مسير، ايران و آژانس تعهداتي را قبول كردند. يوكيا آمانو نيز به تهران سفر كرد. گفتني است در اين مدت، طرفين هر كدام فشارهاي سنگيني را كه براي شكست اين توافق بود، تحمل كردند اما با عقلانيت توانستند حواشي را مديريت كرده و كار را به جلو ببرند كه سرانجام آن، روز گذشته منتج به بسته شدن پرونده فعاليت‌هاي پيشين هسته‌اي ايران شد.
با بسته شدن هميشگي ايران پرونده، اجراي مهم‌ترين توافق سال‌هاي اخير در عرصه بين‌المللي فراهم شد. البته در روزهاي گذشته شاهد انتقاداتي نيز به اين مساله بوديم كه در همين راستا، برخي مسوولان ايران بيان كردند كه هر چند گزارش آمانو يا قطعنامه به صورت صد در صدي مطلوب ما نيست اما مي‌تواند پرونده اتهامات سنگين عليه ايران را براي هميشه ببندد. فحواي اين حرف را مي‌توان اين سخن دانست كه بسته شدن پرونده موسوم به پي‌ام‌دي يك گام رو به جلو براي فعاليت هسته‌اي ايران و ديپلماسي است و به اين خاطر بايد به آقايان دكتر ظريف و دكتر صالحي و ساير عزيزان مذاكره‌كننده تبريك و خسته نباشيد گفت.
با اين حال، همانطور كه گفته شد بسته شدن اين پرونده زمينه اجراي برجام را فراهم مي‌كند. هدف غايي برجام نيز پاك كردن اتهامات، ابهامات و حواشي فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران و مهيا ساختن زمينه‌هاي لازم براي انجام فعاليت‌هاي هسته‌اي بدون هيچ گونه فشار و ارعاب و تحت نظارت آژانس بود. با اجراي برجام مي‌توان اميدوار بود كه فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران به گونه‌اي جلو برود كه ايران در تمامي ابعاد صنعت هسته‌اي گام‌هاي رو به جلو را بيش از پيش بردارد و در چارچوب‌هاي مختلف بي‌واهمه فعاليت كند. از سوي ديگر، بايد يادآور شد كه طرف مقابل، ذيل اتهام ابعاد احتمالي نظامي فعاليت هسته‌اي ايران، كشورمان را در مظان اتهام قرار داده بود و موجب شده بود تا اين اتهامات به مباني بين‌المللي نيز تسري يابد كه نمونه‌هاي آن را مي‌توان در قالب تحريم‌هاي ظالمانه و تلاش براي انزواي ايران در سال‌هاي گذشته مشاهده كرد. اينك اين اميد وجود دارد كه با بسته شدن پرونده فعاليت‌هاي پيشين، روندي كه طي چند ماهه گذشته در قالب سيل هجوم هيات‌هاي بين‌المللي براي همكاري و تعامل سازنده با ايران شكل گرفته است، تداوم يابد و زمينه‌ساز گشايش‌هاي بيشتر در عرصه‌هاي داخلي شود.
٭مديركل سابق وزارت امور خارجه