«اعتماد» در گفتوگو با تحليلگران ادعاي اخير امارات درخصوص جزاير سهگانه را بررسي ميكند
جزاير هميشه ايراني
محسن جليلوند: امارات از نظر سياسي و حقوقي هيچ ارتباطي با جزاير سهگانه ندارد
فريدون مجلسي: تماميت ارضي ايران غيرقابل مذاكره است
مهدي بيكاوغلي
9 آذرماه در تقويم ملي ايرانيان روز خليجفارس نامگذاري شده است. تاريخي كه برگرفته از موعد رسمي خروج انگليس از منطقه در سال 1969 ميلادي (9 آذر 1350 خورشيدي) و آغاز حاكميت جديد ايران بر جزاير ايران در خليجفارس است. جالب اينجاست كه تا اين موعد (9 آذر 1350) اساسا كشوري به نام امارات متحده عربي در پهنه خاكي وجود خارجي نداشت و تنها يك روز پس از تثبيت حاكميت ايران بر جزاير سهگانه (10 آذر 1350) است كه كشوري به نام امارات به اراده انگليس متولد ميشود. با يك چنين سابقهاي، طبيعي است صحبت از حاكميت امارات بر جزاير سهگانه ايراني، بيشتر به يك شوخي تلخ شبيه است تا واقعيتي كه بتوان روي آن حساب جدي باز كرد. چهارشنبه شب بود كه همزمان با پايان گرفتن، چهل و ششمين جلسه شوراي همكاري خليجفارس در بحرين بيانيهاي صادر شد كه در چند بند از آن ادعاهاي تكراري درباره جزاير سهگانه ايراني و ميدان نفتي آرش مطرح شده بود. اين ادعاها در حالي است كه همه نقشههاي تاريخي حاكميت ديرينه ايران بر اين جزاير سهگانه ايراني را اثبات ميكند، اما اين شورا همان ادعاهاي هميشگي و بيپايه و اساس را در خصوص مالكيت بر اين جزاير مطرح ميكند. همچنين شوراي همكاري خليجفارس در بخشي از اين بيانيه درج روز ملي جزاير سهگانه خليجفارس در تقويم رسمي كشورمان كه ۹ آذرماه مصادف با ۳۰ نوامبر تصويب شد را محكوم كرد. به اعتقاد بسياري از تحليلگران با توجه به اينكه ايران و امارات اساسا قراردادي درخصوص اين جزاير ندارند امارات قادر به پيگيري موضوع در نهادهاي بينالمللي از جمله دیوان نيست اما طيفي ديگر از كارشناسان معتقدند امارات يك چنين تحركاتي را براي طرح موضوع جزاير در شوراي امنيت سازمان ملل دنبال ميكند. بنابراين ايران با اتخاذ ديپلماسي هوشمندانه و پيگيرانه بايد زمينه بياثر شدن اين تحركات را در دستور كار قرار بدهد. «اعتماد» در گفتوگو با محسن جليلوند و فريدون مجلسي، دو تن از تحليلگران حوزه سياست خارجي، ابعاد و زواياي مختلف آخرين ادعاهاي شوراي همكاري خليجفارس و پاسخ ايران به آن را بررسي كرده است.
محسن جليلوند: امارات از نظر سياسي و حقوقي هيچ ارتباطي با جزاير سهگانه ندارد
محسن جليلوند، استاد دانشگاه و تحليلگر مسائل حوزه سياست خارجي پيرامون ادعاهاي اخير برخي كشورهاي عربي در خصوص جزاير سهگانه به «اعتماد» ميگويد: «موضوع جزاير سهگانه ايران از دو زاویه قابل تحليل است. نخست از منظر سياسي و بعد هم از منظر حقوقي. از منظر سياسي اگر به موضوع نگاه شود، مساله به شرايط فعلي منطقهاي و جهاني باز ميگردد. كشورهاي شوراي همكاري خليجفارس به غلط تصور ميكنند شرايط ايران به گونهاي است كه ناچار به دادن امتياز خواهد بود. حتي قطر و عربستان هم كه ظاهرا اخيرا روابط نزديكي با ايران دارند، عضو اين شورا هستند و اين بيانيه را امضا كرده و به دنبال گرفتن امتيازات سياسي از ايران هستند. البته درباره اين جزاير همواره از زمان قاجار و از زمان حضور انگليسيها به منطقه حاشيه و مساله وجود داشته است. وقتي انگليس در سال 1968 (1359 خورشيدي) اعلام كرد قصد خروج از شرق سوئز و منطقه را دارد، حاكميت اين جزاير كاملا در اختيار ايران قرار گرفت. كشوري كه از منظري تاريخي همواره حاكم اين منطقه و بسياري از كشورهاي ديگر بوده است.» جليلوند ادامه ميدهد: «بايد توجه داشت كه مسائل مرتبط با حوزه سياست خارجي و تماميت ارضي كشور به اين حاكميت و حاكميت قبلي ارتباطي ندارد. همه ايرانيان در برابر تماميت ارضي حساس هستند و از آن كوتاه نميآيند. در دوره پهلوي، اين تصور شكل گرفت كه ايران در ازاي بحرين، بهتر است حاكميت خود را بر اين جزاير تثبيت كند. البته در خصوص اين معامله اختلافاتي هم ميان تاريخدانان وجود دارد. چرا كه گفته ميشود بحرين از زمان قاجار از ايران به نوعي جدا شده بود و ايران با خروج انگليس حاكميت خود را بر اين جزاير تثبيت کرد. از نظر زمامداران وقت ايران، اين سه جزيره بسيار استراتژيك بودند و تسلط بر آن بيشتر منافع ملي ايران را محقق ميكرد.» او با اشاره به اينكه مساله بعدي، جنبه حقوقي موضوع است، يادآور ميشود: «از منظر حقوقي ايران در مساله جزاير سهگانه، اساسا با امارات طرف نيست. ايران در تاریخ 9 آذرماه 1349 اين جزاير را تحت سيطره خود گرفت در حالي كه امارات 10 آذر 1349 تشكيل شد! در اين زمان اساسا كشوري به نام امارات متحده عربي وجود خارجي نداشت. امارات بر اساس عهدنامه ورساي كه جامعه ملل متحد آن را مصوب كرد، تحت قيموميت انگليس قرار داشت. تمامی بده بستانهاي ايران با انگليس صورت گرفت. ايران با فجيره، ابوظبي و راسالخيمه و مهمتر از همه انگليس طرف بود. مكاتبات ايران و انگليس موجود است و بعد از تثبيت حاكميت ايران بر جزاير انگليس هيچ نقد و اعتراضي انجام نداد. بنابراين امارات از نظر حقوقي هيچ ارتباطي با اين جزاير ندارد.» اين تحليلگر ميگويد: «دو تنب كوچك و بزرگ كه اساسا در تاريخ به ايران تعلق داشته و حاكميت در ابوموسي به صورت عرفي به ايران تعلق دارد. تازه اين عرفي بودن هم نوشته نشده است. ايران اجازه داده تا عربهاي جزاير مالكيت برخي بخشها را در دست داشته باشند. بنابراين نه از نظر سياسي و نه از نظر حقوقي، امارات و شوراي همكاري خليجفارس هيچ ارتباطي با اين جزاير ندارند. اما شرايط به گونهاي شده كه اين كشورها تصور ميكنند ميتوانند از ايران امتياري بگيرند. اين ادعاها درباره ميادين مشترك آرش هم همين گونه است. اين كشورها تصور ميكنند ميتوانند امتياز بيشتري بگيرند كه غلط است.» جليلوند در پاسخ به اين پرسش «اعتماد» كه واكنش ايران به اين ادعاها چگونه بايد باشد، ميگويد: «ايران بايد اصل موضوع را تكذيب كند و دخالت در مسائل داخلي خود بداند. خود اماراتيها و اعراب ميدانند اين تلاشها نتيجهبخش نيست. البته اينكه در برخي دورهها، چين و روسيه هم از ادعاي اماراتيها حمايت كردهاند، جاي بحث دارد. ايران بايد در نشستهاي ديپلماتيك با چين و روسيه اين نارضايتيها را منتقل كند. اين ادعا كه پرونده را ميتوان به ديوان ارجاع داد، از پايه و اساس غلط است. زماني پروندهاي ميتواند راهي ديوان شود كه دو طرف راضي باشند و در قرارداد اين داوري درج شده باشد. وقتي قراردادي با امارات وجود ندارد، ادعاي طرح موضوع به ديوان بينالمللي هم بلاموضوع است.» او ميگويد: «اينكه اماراتيها اين قدر اصرار دارند ايران پاي ميزه مذاكره بيايد ناشي از اين واقعيت است كه ورود ايران به مذاكرات، به معناي تاييد ادعاي طرف مقابل است. هيچ حاكميتي چه جمهوري اسلامي باشد و چه شاهنشاهي براي تماميت ارضي خود مذاكره نميكند. البته مانور نظامي و موشكي اخير ايران در خليجفارس به اندازه كافي بازدارنده خواهد بود و پيام مناسب را به طرف مقابل ارسال ميكند.»
فريدون مجلسي: تماميت ارضي ايران غيرقابل مذاكره است
فريدون مجلسي يكي ديگر از ديپلماتهاي ايراني است كه در واكنش به بيانيه اخير نشست كشورهاي عضو شوراي همكاري خليجفارس درخصوص جزاير سهگانه ايراني به تاريخ غني ايران در منطقه و جهان اشاره كرده و به «اعتماد» ميگويد: «اين رفتارها در واكنش به شرايط خاص بينالمللي و منطقهاي انجام ميشود. كشورهاي عضو خليج فارس تصور ميكنند ايران در شرايط ضعف و بحران قرار گرفته و ميتوانند با طرح اين موضوعات غيرواقعي، لقمهاي براي خود بگيرند در حالي كه اين لقمه براي آنها بسيار سنگين است و باعث سوءهاضمه آنها ميشود! اساسا ممكن است طمع آنها درخصوص ايران حتي بيشتر از اين جزاير هم باشد! در يك چنين مواردي حقيقتا دوستداران ايران نگرانند كه آخر اين ادعاها چه ميشود. ايران بايد در حوزه اقتصاد و توسعه به اندازهاي رشد كند كه اعراب جرات طرح چنين ادعاهايي نداشته باشند. او ادامه ميدهد: «امارات ميبيند كه ميتواند دهها و صدها هواپيماي اف - 35 و... بخرد، از اطراف و اكناف دنيا مزدور و ارتش خصوصي اجاره كند. تازه امريكا و اسراييل و ناتو هم از آنها حمايت ميكنند، اقتصاد مطلوبي دارند و... و بعد در نقطه مقابل ضعف اقتصادي ايران را ميبيند، بنابراين امر بر آنها مشتبه ميشود و باعث ميشود چنين ادعاهايي را در اين سطح مطرح كنند و به فكر سهم باشند.» مجلسي در پاسخ به پرسش «اعتماد» كه واكنش دستگاه سياست خارجي و نظامي ايران به چنين ادعاهايي چه بايد باشد، ميگويد: «اولا كه وزارت خارجه بايد اصل موضوع را تكذيب كند. در وهله بعدي ايران نبايد خود را قرباني مشكلات كشورهاي عربي كند. كشورهاي عربي كه در موضوع اسراييل و فلسطين تحت انتقادات شديد مردم خود قرار دارند براي اينكه مردمشان ضعف آنها در عدم حمايت از فلسطين را فراموش كنند، چنين ادعاهايي را مطرح ميكنند تا مساله فلسطين و بيعملي دولتهاي عربي در اين جنگ فراموش شود. رهبران كشورهاي عربي تصور ميكنند افزايش تنش با ايران باعث ميشود، خيانت آنها به فلسطين در حاشيه قرار بگيرد.» اين تحليلگر حوزه سياست خارجي ميگويد: «البته عوام و مردم جاهل هم همواره طرفدار هيجانات آني و قدرتنماييهاي بيپايه و اساس هستند. اما مساله اين است كه ايران طي هزاران سال در اين منطقه حضور داشته و حاكميتي كاملي بر اين منطقه داشته است. اساسا كشوري مانند امارات كه از دهه 1970 ميلادي تشكيل شده در حدي نيست كه بتواند ادعايي در خصوص اين جزاير و ساير موارد مرتبط با تماميت ارضي ايران داشته باشد.» مجلسي با اشاره به اينكه ايران هم در عرصه سياسي و ديپلماسي، هم در عرصه حقوقي و هم در عرصه نظامي بايد پيامهاي مناسبي در واكنش به يك چنين ادعاهايي صادر كند، ميگويد: «ايران بلافاصله باید رزمايشي نظامي در خليج فارس برگزار میکرد و قدرت و توان خود را نشان ميداد (كه اين مانور هم در حال اجراست) در واقع ايران بايد اين پيام را به طرف اماراتي و هر كشوري كه ادعايي بيپشتوانه مطرح ميكند اين پالس را ارسال كند كه ايران درخصوص تماميت ارضي خود با هيچ كشوري شوخي ندارد. در وهله بعدي ايران بايد اقتصاد خود را قوي كند، ديپلماسي فعالي در دستور كار قرار بدهد تا كشورهاي همسايه تصور نكنند ميتوانند از ضعف ارتباطي و اقتصادي ايران سوءاستفاده كنند.»