چرا بورس سبز ماند؟
سيد محمدرضا اعلمي
رشد پرشتاب و غيرمنتظره شاخص كل بورس تهران در روزهاي اخير، دوباره نگاه‌ها را به سمت ماهيت اين صعود و عوامل پشت‌پرده آن جلب كرده است. پرسش اصلي اينجاست كه اين رشد از دل چه محرك‌هايي برآمده و چرا بازار سرمايه به جاي حركت تدريجي و متعادل، روندي شارپي و فشرده را در پيش گرفته است؟
در گام نخست، افزايش نرخ دلار مهم‌ترين عامل تاثيرگذار بر فضاي عمومي بازار محسوب مي‌شود. رشد نرخ ارز در هفته‌هاي گذشته باعث تغيير در برآورد سودآوري صنايع صادرات‌محور شده و صنايعي مانند پتروشيمي‌ها، محصولات شيميايي، فلزات اساسي و معدني‌ها بار ديگر در كانون توجه قرار گرفته‌اند. افزايش دلار علاوه بر اثر مستقيم بر درآمد ريالي اين شركت‌ها، ذهنيت تورمي را نيز در ميان سرمايه‌گذاران تقويت كرده و جريان نقدينگي را از بازارهاي موازي به سمت بورس سوق داده است.
از منظر رفتاري نيز بازار در حال واكنش به مجموعه‌اي از انتظارات تورمي و سياست‌هاي حمايتي است. در شرايطي كه فعالان اقتصادي انتظار داشتند پس از اعلام رسمي بازگشت تحريم‌هاي گذشته، بازار سهام با فشار عرضه و افت مواجه شود، بر خلاف پيش‌بيني‌ها، شاخص كل بيش از ۵۰ هزار واحد رشد كرد. اين رفتار معكوس را مي‌توان در چارچوب انتظارات تطبيقي تحليل كرد؛ جايي كه معامله‌گران، افزايش ريسك سياسي را مترادف با رشد اسمي دارايي‌ها دانسته و در نقش خريدار ظاهر شدند.
با اين حال، رشد فعلي شاخص را نمي‌توان صرفا نتيجه تغييرات بنيادي دانست. بخش قابل توجهي از اين صعود، به ساختار دروني بازار بازمي‌گردد. دامنه نوسان محدود سه‌درصدي سبب رفتار هيجاني سرمايه‌گذاران خرد شده است كه هرگونه تحرك تقاضا با جهش‌هاي پي‌درپي و بدون اصلاح ميان‌راهي همراه مي‌شود. اين ساختار به جاي تسهيل فرآيند كشف قيمت، نوعي انباشت فشار خريد يا فروش را ايجاد مي‌كند كه در زمان آزاد شدن، به شكل رشد يا ريزش‌هاي شارپي بروز مي‌كند.
از منظر تكنيكال، شاخص كل توانسته از مقاومت ۲ميليون و ۸۴۶ هزار واحدي عبور كند و اكنون در مسير برخورد با محدوده مقاومتي ۳ ميليون و ۸۴ تا ۳ ميليون و ۱۷۸ هزار واحد قرار دارد. عبور پايدار از اين سطح مي‌تواند سيگنالي براي ورود بازار به فاز جديدي از خوش‌بيني باشد، هرچند احتمال اصلاح در اين محدوده نيز كم نيست. در نهايت بايد تاكيد كرد كه هرچند رشد اخير بازار تا حدي ناشي از اصلاح انتظارات و تغييرات قيمتي دلار است، اما ريسك‌هاي سيستماتيك همچنان پابرجاست. منازعات منطقه‌اي، نوسانات سياسي و محدوديت‌هاي ساختاري بازار مي‌توانند در هر لحظه جهت حركت شاخص را تغيير دهند. بنابراين توصيه مي‌شود سرمايه‌گذاران با نگاهي واقع‌بينانه و تحليلي، مديريت ريسك را در صدر استراتژي سرمايه‌گذاري خود قرار دهند و از رفتارهاي هيجاني در ورود يا خروج از بازار پرهيز كنند. رشد شاخص هرچند مي‌تواند نشانه‌اي از بازگشت اعتماد نسبي باشد، اما بدون اصلاح در سياست‌هاي ساختاري و تقويت عمق بازار، اين رشدها همچنان شكننده و ناپايدار باقي خواهند ماند.
كارشناس بازار سرمايه