مردم عادي بزرگ‌ترين قربانيان تحريم‌ها!
بابك قرايي‌مقدم
هميشه برايم عجيب بوده كه چگونه بخشي از مردم كشورهايي كه توسط ايالات متحده امريكا يا ساير قدرت‌هاي جهاني تحت تحريم شديد اقتصادي قرار مي‌گيرند، نمي‌خواهند باور كنند كه در حقيقت هدف آن تحريم‌ها مردم آن كشورها هستند. طبيعتا علت اين عدم باور و بيان از طرف آن طيف از مردم آن كشورها ناشي از نارضايتي شديد ايشان از حاكميت يا تبليغات شديدي است كه توسط تحريم‌كنندگان صورت مي‌گيرد و به مردم آن كشورها القا مي‌كنند كه هدف تحريم‌هاي به‌خصوص اقتصادي‌شان فقط حكومت‌ها هستند و نه مردم!
در شماره آگوست ۲۰۲۵ مجله «لانست» كه اگر نگوييم معتبرترين، قطعا يكي از معتبرترين مجله‌هاي پزشكي با قدمت انتشار حدود ۲۰۰ سال است، يك مطالعه جهاني در مورد اثر تحريم‌ها بر مرگ و مير گروه‌هاي مختلف سني در كشورهاي تحت تحريم (مجموعا ۱۵۲ كشور جهان) انجام شده كه بين سال‌هاي ۱۹۷۱ تا ۲۰۲۱ در مقاطعي تحت تحريم‌هاي يك‌جانبه، به‌خصوص تحريم‌هاي امريكا قرار داشتند. بر اساس اين تحقيق تحريم‌هاي مذكور باعث افزايش مرگ و مير مردم آن كشورها در تمامي سنين، به خصوص اطفال زير ۵ سال و در درجه بعدي افراد بين ۶۰ تا ۸۰ سال شده است. اين افزايش مرگ و مير در كشورهاي مذكور از لحاظ آماري، قطعي و ثابت شده است، به‌طوري كه فقط تحريم‌هاي يك‌جانبه كشورها (و نه تحريم‌هاي جهاني مانند تحريم‌هاي شوراي امنيت و سازمان ملل) در اين دوره زماني 50 ساله سبب مرگ بيش از ۵۶۰ هزار نفر در سال شده و سالانه بيش از نيم ميليون نفر به ميزان مرگ و مير در كشورهاي تحت تاثير اين‌گونه تحريم‌ها افزوده شده است. ميزاني معادل مرگ و مير سالانه ناشي از جنگ‌ها در كل جهان و در همين بازه زماني!
اينكه تحريم‌هاي جهاني يا يك‌جانبه از طرف كشورهاي بزرگ مانند ايالات متحده امريكا به‌طور مشخص و معني‌داري بر زندگي شهروندان كشورهاي تحت تحريم و همان‌طور سلامت كلي آنان تاثير مي‌گذارد، قبلا با قاطعيت در تحقيقات متعدد معتبر جهاني ثابت شده بود. تحقيقات معتبر در دهه 90 ميلادي در مورد اثر تحريم‌ها بر مرگ و مير كودكان عراقي در دوران صدام باعث شد كه موازين انساني و حقوق بشري اين تحريم‌ها به شدت مورد سوال قرار بگيرد. مادلين آلبرايت، وزير امورخارجه سابق ايالات متحده در گفت‌وگو با شبكه «سي‌بي‌اس» در مه۱۹۹۶ در پاسخ مجري برنامه 60 دقيقه كه از او سوال كرده بود: «ما اين را شنيده‌ايم كه نيم ميليون كودك (عراقي) بر اثر تحريم‌ها جان‌شان را از دست داده‌اند. اين تعداد بيشتر از كودكان كشته شده در (حمله اتمي امريكا به) هيروشيما بوده است. آيا بهايي كه پرداخت شده ارزشش را داشته است؟» گفت: «به نظر من اين يك سوال بسيار سخت است، اما ما فكر مي‌كنيم كه بهايي كه پرداخت شد، ارزشش را داشت.»
متاسفانه در دهه‌هاي گذشته تحريم‌هاي مختلف از طرف ايالات متحده امريكا، اتحاديه اروپا و شوراي امنيت رشد بي‌سابقه‌اي داشته است، به‌طوري كه بين سال‌هاي ۲۰۱۰ و ۲۰۲۲ حدود 25 درصد كشورهاي جهان به نوعي تحت اين‌گونه تحريم‌ها بوده‌اند در حالي كه در دهه 60 قرن بيستم ميلادي اين ميزان فقط 8 درصد كشورهاي جهان را شامل مي‌شد.
تحقيق مذكور نشان مي‌دهد كه قدرت‌هاي جهاني، به‌خصوص ايالات متحده امريكا و اتحاديه اروپا از تحريم‌ها جهت امر و نهي به كشورهايي كه با سياست‌شان در تضاد هستند، استفاده مي‌كنند و تقريبا هيچ كشور متحد خود را تحت اين تحريم‌ها قرار نمي‌دهند. به بياني واضح، آنها از اين تحريم‌ها به عنوان يك ابزار سياسي جهت مجبور كردن كشورهاي ديگر براي تبعيت از خواسته‌هاي‌شان استفاده مي‌كنند. فراموش نكنيم كه قبلا در تحقيقات متعدد اثر تحريم‌ها بر زندگي روزمره، وضعيت سلامتي، اقتصادي ثابت شده است. ساير آثار مخرب تحريم‌ها بر مردم مي‌تواند شامل گسستگي‌هاي خانوادگي از جمله افزايش طلاق ناشي از عوامل مختلف ازجمله مسائل اقتصادي و همين‌طور افزايش مهاجرت نيز باشد.
جاي تاسف دارد كه در كشور ما ايران كه در طول 45 سال گذشته تحت شديدترين تحريم‌هاي جهاني و يك‌جانبه بوده، در مقاطعي حساس سياستمداراني مسووليت عالي اجرايي كشور را برعهده داشته‌اند كه اصولا دركي از اين ضررها و لطمات به مردم و سرزمين‌مان نداشته‌اند. محمود احمدي‌نژاد كه براي ۸ سال رييس‌جمهور كشورمان بود در حياتي‌ترين مقاطع كه تحريم‌هاي متعددي از طرف شوراي امنيت بر كشورمان اعمال مي‌شد، آنها را كاغذ پاره ناميد. وي در آذر ۱۳۸۷ خطاب به غربي‌ها گفت: «آنقدر قطعنامه بدهيد تا قطعنامه‌دان‌تان پاره شود!» وي در جايي ديگر با لحني عجيب گفت: «مردم ايران مي‌گويند تحريم اصلا نمنه دي!» بدون شك بزرگ‌ترين تحريم‌هاي به‌خصوص اقتصادي و با اين وسعت كه در حال حاضر ايالات متحده امريكا بر كشورمان ايران اعمال كرده، بر دوش اين مردم دردمند است. اين تحريم‌ها بر ابعاد مختلف زندگي مردم از سلامتي، اقتصادي، اجتماعي و غيره تاثير منفي خود را جز براي درصد بسيار اندكي كه حتي از اين شرايط بهره نيز مي‌برند، مي‌گذارد.
شايد اگر ايران ابعاد سرزميني مشابه عراق را داشت و همين‌طور با روش‌هاي مختلف نمي‌توانست تحريم‌ها را دور بزند، چه بسا فاجعه مرگ و مير كودكان عراقي در دهه 90، حتي به مراتب شديد‌تر براي مردم ما نيز رخ مي‌داد.
دروغ‌ها را باور نكنيد! تحريم‌ها بر مردم هر سرزمين بسيار تاثيرگذار است. هر كس به مردم اين سرزمين يا ساير كشورها تحريم‌هايي به خصوص اقتصادي اعمال مي‌كند، مطمئن باشيد حتما با مردم آن كشورها علاوه بر حكومت‌هاي‌شان نيز دارد دشمني مي‌كند.
باور كنيد مردم عادي بزرگ‌ترين قربانيان تحريم‌ها هستند.
متخصص جراحي مغز و اعصاب و فعال اجتماعي