با گذشت سه سال و با وجود ده‌ها اخطار، مجتمع بزرگ فروش موبايل ايمن نشد
خانه جديد براي كاسبان علاءالدين
روزانه هزاران كاسب و مشتري پاساژ علاءالدين با خطر حوادث غيرقابل جبران مواجهند
گروه اجتماعي| با گذشت دو سال از انتشار نام پاساژ علاءالدين در فهرست 93 ساختمان ناايمن و پرخطر پايتخت و در حالي كه طي اين مدت، اقدام جدي براي توقف فعاليت اين مجتمع تجاري در مركز پايتخت صورت نگرفته بود، ديروز معاون شهرسازي و معماري شهرداري تهران از جابه‌جايي قانوني پاساژ علاءالدين به نقطه ديگري از شهر تهران خبر داد. به دنبال انتشار اين خبر، مهدي قمي كه شهردار منطقه 11 تهران است هم در گفت‌وگو با مهر، جابه‌جايي اين ساختمان را مبتني بر نظر مراجع ذي‌صلاح و شهرداري منطقه 11 را مكلف به اين جابه‌جايي به جهت تامين ايمني شهروندان دانست و در توضيح دليل اين اقدام گفت: «شرايط ساختمان علاءالدين بسيار خاص است؛ از يكسو اين پاساژ سال‌هاست كه براي دريافت پايان كار اقدام نكرده و در اين مدت، به گفته مسوولان شهري اقدام به تفكيك غيرمجاز واحدها كرده است. بر اساس اسناد شهرداري، روزانه هزاران نفر در پاساژ ناايمن علاءالدين كه حتي پاركينگ ندارد، تردد مي‌كنند در حالي كه ناايمن بودن اين ساختمان بارها از طريق نصب بنر مقابل ساختمان مذكور اطلاع‌رساني شده است. كارشناسان معتقدند در صورتي كه اتفاق ناگواري در آنجا رخ بدهد در زمان بسيار كوتاهي در آتش مي‌سوزد. شهرداري تهران حكم پلمب اين سازه را دارد، اما تاكنون فقط اخطارهاي پي‌درپي داده در حالي كه اين سازه ممكن است در كسري از ثانيه فرو بريزد و تهديد جدي براي سلامت و امنيت عمومي است. البته شهرداري به دنبال برخورد قهري در اين موضوع نيست و تمام اقدامات با همكاري مالكان و دستگاه‌هاي ذي‌ربط خواهد بود ولي با اجراي حكم مهروموم، بايد مسووليت خود را در جلوگيري از وقوع حوادث بزرگ‌تر انجام بدهد.»
مجتمع تجاري علاءالدين واقع در تقاطع خيابان حافظ و جمهوري اسلامي، متعلق به رضا علاءالدين است كه عمليات ساخت آن در سال 1374 آغاز شد و در سال 1378 به پايان رسيد و در سال 1379 هم افتتاح شد. اين ساختمان، يك مجتمع تجاري خريد و فروش موبايل و لوازم ديجيتال و داراي بيش از 900 مغازه است كه طبق گفته مسوولان شهرداري تهران، نه تنها طي ۱۵ سال اخير براي دريافت پايان كار اقدام نكرده، بلكه در اين مدت، واحدهاي تجاري اين مجتمع هم به صورت غيرمجاز تفكيك و واگذار شده است.
نام ساختمان علاءالدين از دوم خرداد 1402 و به دنبال انتشار فهرست ساختمان‌هاي ناايمن تهران مطرح شد در حالي كه پيش از آن هم رسانه‌ها درباره شرايط ناايمن و خطرساز اين مجتمع تجاري گزارش‌هايي منتشر كرده بودند. در حالي كه شائبه‌هايي درباره روابط سياسي صاحب اصلي اين مجتمع تجاري و نفوذ برخي قدرتمندان در پرونده فعاليت اين مجتمع تجاري مطرح بوده، مسوولان شهرداري تهران اذعان داشتند كه با وجود اخطارهاي پياپي به مالك اين مجتمع و ضرورت ايمن‌سازي، به هيچ كدام از اين اخطارها توجهي نشده است. وقوع چند نوبت آتش‌سوزي در اين مجتمع تجاري طي دهه گذشته، محروميت مجتمع از امكانات و زيرساخت‌هاي اوليه با وجود خيل چند هزار نفري مراجعان اين مركز تجاري، ناايمني پله برقي‌ها يا آسانسورهاي ناامن، ضعف سيستم تهويه و سيم‌كشي‌هاي غيراصولي و خطرساز و فرسوده و سيم‌هاي رها شده، راهرو‌هاي مسدود، پله‌هاي فرار غيراستاندارد و در نهايت نماي خطرساز و مستعد آتش‌سوزي اين ساختمان، از جمله ايرادات پررنگي بوده كه بارها توسط سازمان آتش‌نشاني و اعضاي شوراي شهر تهران مورد اخطار قرار گرفته ولي طبق گفته اعضاي شوراي شهر تهران، اين اخطارها همواره با بي‌توجهي مالك مجتمع مواجه بوده است.
چرا علاءالدين اخطار گرفته است؟
ارديبهشت 1402 شوراي شهر تهران در جلسه 148 خود خواستار ممنوعيت تردد در ساختمان‌هاي ناايمن شد و اعلام كرد كه سال 1398 مصوبه چگونگي برخورد با ساختمان‌هاي ناايمن در شوراي شهر پايتخت تصويب شده كه نحوه برخورد با اين ساختمان‌ها شامل اخطار، اطلاع‌رساني، درخواست قطع انشعابات از مراجع قضايي و پلمب مراحل برخورد با ساختمان‌هاي ناايمن است.
دوم خرداد 1402 و در اولين سالگرد ريزش ساختمان متروپل آبادان، اولين فهرست ساختمان‌هاي ناايمن پايتخت با موافقت دادستاني كل كشور در خبرگزاري ايرنا منتشر شد كه در اين فهرست نام 93 ساختمان و از جمله بازارچه سنتي ستارخان، ساختمان هرمزان، ساختمان افرا، برج نگين رضا، مجتمع تجاري و اداري بوستان، مجتمع ونك پارك، پاساژ مهستان، پاساژ رضوي، مركز گل شهيد محلاتي، بازار گل امام رضا(ع)، پاساژ بهاران، كارخانه ارج و مجتمع تجاري بام لند بود و مجتمع تجاري علاءالدين در اين فهرست در رديف 35 قرار داشت.
مهر 1402 سخنگوي سازمان آتش‌نشاني و خدمات ايمني شهرداري تهران گفت كه پاساژ علاءالدين از وضعيت پرخطر خارج شده و نيمه آذر 1402 شهردار منطقه ۱۱ از ايمن‌سازي مجتمع علاءالدين تا پايان سال جاري خبر داد و ضمن اشاره به اينكه نماي ساختمان (حدفاصل نماي اصلي و جداره ساختمان) به دليل تجمع سيم‌هاي برق، كولرهاي گازي و ديگر مصالح مربوط به تاسيسات ساختمان، داراي پتانسيل بالاي وقوع حادثه است، گفت كه قرار است نماي فعلي ظرف سه ماه جمع‌آوري و تعويض شود و تا اواخر دي ماه هم كنتورهاي برق از طبقات جمع‌آوري و به طبقه منفي چهار منتقل شود علاوه بر اينكه سبك‌سازي پشت‌بام پاساژ با جمع‌آوري ضايعات و تخليه آن و بررسي ايمني پله‌هاي برقي از سوي سازمان آتش‌نشاني و حل ۹۰ درصد از نكات راي ماده صد در مورد تغيير كاربري برخي واحدها نيز انجام شده و همچنين ساختمان به سيستم اعلام و اطفاي حريق مجهز شده و به دنبال اين اقدامات، اين مجتمع تجاري تا پايان سال جاري (سال 1402) از حالت بسيار پرخطر خارج خواهد شد و دي 1402 و در سالگرد فاجعه پلاسكو هم، مديرعامل وقت سازمان آتش‌نشاني و خدمات ايمني شهرداري تهران به ايرنا گفت كه پاساژ علاءالدين از لحاظ ايمني و حريق، ايمن‌سازي و از فهرست ساختمان‌هاي پرخطر خارج شده است. با اين حال، يك‌سال بعد جلال ملكي؛ سخنگوي سازمان آتش‌نشاني و خدمات ايمني شهرداري تهران در گفت‌وگو با خبرگزاري ايرنا در توضيح وضعيت ساختمان‌هاي ناايمن پايتخت، اين ساختمان‌ها را به چند گروه بسيار پرخطر بحراني، پرخطر، ميان‌خطر، كم‌خطر و قابل قبول تقسيم كرد و افزود: «طي دو يا سه سال گذشته، بيش از 70 هزار ساختمان را در سطح شهر تهران مورد بازديد قرار داده‌ايم و پس از بازديد از اين تعداد ساختمان، به اين نتيجه رسيديم كه دسته‌بندي چهارگانه براي ساختمان‌هاي پايتخت لحاظ مي‌شود و شامل ساختمان‌هاي بسيار پرخطر يا بحراني، ساختمان‌هاي پرخطر، ساختمان‌هاي ميان‌خطر و در نهايت ساختمان‌هاي كم‌خطر است.ساختمان‌هاي بسيار پرخطر يا بحراني، ساختمان‌هايي هستند كه هيچ كار خاصي از لحاظ ايمني براي آنها انجام نشده و در اين ساختمان‌ها از هر نوع كاربري استفاده مي‌شود، حتي بعضي ساختمان‌هاي دولتي هم در زمره اين ساختمان‌هاي بسيار پرخطر قرار گرفته‌اند كه براساس ارزيابي‌هاي انجام شده، به عنوان نمونه يك دستگاه خاموش‌كننده در اين ساختمان‌ها وجود ندارد. در سال‌هاي اخير اين ساختمان‌هاي پرخطر و بحراني به عدد ۱۲۹ رسيده بود و حتي اين ترس وجود داشت كه دوباره يك اتفاق تلخي در اين ساختمان‌ها روي دهد كه در ۱.۵ سال گذشته با همكاري شهرداري و شوراي اسلامي شهر تهران و البته با ورود بسيار موثر دستگاه قضايي، تعداد اين ساختمان‌ها از 129 به ۶۸ كاهش يافت. حالا بسياري از مالكان اين ساختمان‌ها كه پيش از اين به اخطارهاي آتش‌نشاني توجه نمي‌كردند، چون ضمانت اجرايي براي اين اخطارها وجود نداشت، به دنبال ورود دستگاه قضايي، انشعاب برخي ساختمان‌هاي پرخطر قطع و بعضي ديگر به واسطه گذاشتن نيوجرسي و پلمب و بعضي ديگر نيز منجر به تخريب و نوسازي شد.دسته دوم ساختمان‌هاي پرخطري هستند كه تا حدودي وضعيت بهتري نسبت به ديگر ساختمان‌هاي پرخطر دارند، زيرا با برخي اقدامات در حوزه ايمني همچون نصب ۲ مدل خاموش‌كننده مناسب، ۲ مورد تابلو برق و همچنين ايجاد راه‌پله اضطراري براي ايمني‌بخشي گام‌هايي برداشته‌اند البته در اين زمينه هم حتي وسايل اضافي از مقابل راه‌پله‌ها برداشته شده كه همين عوامل باعث مي‌شود اين‌گونه ساختمان‌ها از پرخطر به دسته ميان‌خطر تبديل شود.ساختمان‌هايي هم كه سيستم هشدار نصب كرده‌اند به وضع كم‌خطر رسيده‌اند.صاحبان املاك تجاري و غيرتجاري و همه واحدهاي غيراستاندارد و ناايمن، به لحاظ ايمني دقت كافي داشته باشند و نسبت به ايمن‌سازي سيم‌كشي‌هاي برق واحدهاي خود نيز برنامه‌هايي داشته باشند و براي ايمني‌بخشي اين‌گونه ساختمان‌ها، بايد حتما اين مراكز توليدي به خاموش‌كننده دستي مجهز باشند و هزينه كردن در ساختمان‌هاي توليدي، تجاري، مسكوني و خدماتي به عنوان يك ضرورت در دستور كار صاحبان املاك، بازاريان و كسبه‌ها باشد.» در همين زمان و دي 1403، رييس كميته ايمني و مديريت بحران شوراي شهر تهران اعلام كرد كه بررسي وضعيت بيش از 36 هزار ساختمان ناايمن در دستور كار آتش‌نشاني قرار گرفته و شهردار منطقه ۱۱ تهران اعلام كرد كه با وجود مهلت 2 هفته‌اي شهرداري، مالك علاءالدين غير از جمع‌آوري نماي كامپوزيت و اقدام براي نصب نماي جايگزين، هنوز اقدام موثري براي ايمن‌سازي پاساژ انجام نداده است. رييس شوراي شهر تهران هم از قوه قضاييه، خواستار صدور حكم تعطيلي اين مجتمع تجاري تا زمان رفع نواقص ايمني شد. اين درخواست در حالي مطرح شد كه اولين روزهاي دي 1403 شهرداري تهران براي جلوگيري از فعاليت اين مجتمع تجاري، يك نيوجرسي در مقابل ورودي اصلي مجتمع قرار داد، اما به فاصله كمتر از 12 ساعت، اين نيوجرسي از مقابل ورودي مجتمع برداشته شد . تداوم ناامني پاساژ علاءالدين در حالي ادامه داشت كه رييس كميته ايمني و بحران شوراي اسلامي شهر از ابلاغ آخرين اخطارها بابت ايمني اين مجتمع تجاري به مالك پاساژ علاءالدين خبر داد كه البته اين اظهارات با آنچه مسوولان حوزه شهري در سال 1402 مطرح كرده و مدعي رفع خطرات اين ساختمان بودند در تناقض آشكار بود. حالا قرار است مجتمع علاءالدين از محل فعلي خود جابه‌جا شود. البته اين وعده هم فعلا در حد يك خبر است و هنوز مالك مجتمع و حتي كاسبان فعال در اين مركز تجاري هيچ اظهارنظري نكرده‌اند. محل جديد نامعلوم است و حتي زمان جابه‌جايي هم مشخص نيست. در حالي كه اخبار پيشين در مورد اين مجتمع تجاري و بي‌توجهي به ضرورت ايمن‌سازي اين مركز تجاري در مقابل اخطارهاي مكرر حاكي از آن است كه حتي اخطارهاي مسوولان شهري را هم ناديده مي‌گيرند، خوش‌بيني به تحقق جابه‌جايي اين مركز تجاري با بيش از 900 مغازه، هم ممكن نيست.