«اعتماد» در گفت‌وگو با فعالان سياسي بررسي مي‌كند
تعلیق مذاكرات
عراقچي: بيش از هر زمان ديگري مصمم به دستيابي به يك توافق عادلانه هستيم
مهدي بيك‌اوغلي| «تعليق مذاكرات» مهم‌ترين خبري است كه طي روزهاي اخير دو طرف در خصوص آن صحبت كردند. تعليقي كه پس از ديپلماسي عمومي تند مقامات امريكايي در اعمال تحريم‌هاي بيشتر عليه ايران و برخي مواضع غير سازنده اجرايي شد تا دو طرف فرصت كافي براي ارزيابي و تحليل مواضع يكديگر را داشته باشند. اما دليل تعليق مذاكرات چه مي‌تواند باشد؟ تحليلگران با ارزيابي دقيق تحولات داخلي ايالات متحده به فشار زايدالوصف جنگ‌افروزان و نئومحافظه‌كاران هيات حاكمه ايالات متحده عليه ترامپ اشاره كرده و معتقدند ترامپ در عرصه داخلي با اين فشارها دست به گريبان است و مصاحبه اخير جونيور پسر ترامپ، همچنين اظهارات روبيو وزير خارجه امريكا؛ اقداماتي است كه برخي تحليلگران معتقدند عليه اين كانون‌هاي جنگ‌افروز بيان شده‌اند. ايران اما هوشمندانه بدون اينكه فشار مضاعفي بر ترامپ و دولت او وارد سازد، تلاش مي‌كند وزن گفت‌وگوها را از طريق ديپلماسي عمومي تقويت كند. بر اين اساس عراقچي، وزير امور خارجه كشورمان اعلام كرد: «بيش از هر زمان ديگري مصمم به دستيابي به يك توافق عادلانه و متوازن هستيم.» عراقچي در پيامي در شبكه ايكس نوشت: «ما به همراه طرف‌هاي عماني و امريكايي، تصميم گرفتيم دور چهارم مذاكرات را به دلايل تداركاتي و فني به تعويق بيندازيم.» او در عين حال تاكيد كرد: «از طرف ايران، هيچ تغييري در عزم ما براي دستيابي به يك راه‌حل مذاكراتي ايجاد نشده است.» عراقچي تاكيد مي‌كند: «در واقع، ما بيش از هر زمان ديگري مصمم به دستيابي به يك توافق عادلانه و متوازن هستيم: توافقي كه پايان تحريم‌ها را تضمين و در خصوص اينكه برنامه هسته‌اي ايران براي هميشه صلح‌آميز خواهد ماند، اعتمادسازي كند در بطن آن مطالبات، خطوط قرمز و رويكرد ايران گنجانده شده است. «اعتماد» براي بررسي چرايي تعليق مذاكرات و عوامل موثر بر آن با اسماعيل گرامي‌مقدم و حشمت‌الله فلاحت‌پيشه، 2تن از فعالان سياسي كشورمان باب گفت‌وگويي را باز كرده تا ابعاد بحث براي مخاطبان نمايان شود.
گرامي‌مقدم با ارزيابي داده‌هاي اخير از بازگشت دو طرف به مذاكره پس از تعليق اخير خبر داده و معتقد است، ايران با ايجاد زمينه‌هاي مشاركت اقتصادي براي امريكا، ضمانتنامه قوي براي هر نوع توافق احتمالي ايجاد كرده است. از سوي ديگر حشمت فلاحت‌پيشه نيز از تاثير واسطه‌هايي چون كشورهاي اروپايي و طرف ثالثي چون اسراييل در مانع‌تراشي براي مذاكرات خبر مي‌دهد.
گرامي‌مقدم: سرمايه‌گذاري امريكا در ايران ضامن توافق احتمالي است
اسماعيل گرامي‌مقدم در گفت‌وگو با «اعتماد» در خصوص تعويق مقطعي مذاكرات ايران و امريكا و اخبار مرتبط با آن مي‌گويد: «طي هفته‌هاي اخير اتفاقات مناسبي در خصوص مذاكرات ايران و امريكا در عمان و رم رخ داد كه تحليلگران را نسبت به آينده خوش‌بين ساخته است. نقطه تمايز اين دور از مذاكرات در نشست‌هاي قبلي ايران با كشورهاي غربي اين است كه ايران و امريكا در سنوات قبلي هرگز مذاكرات دوجانبه و اختصاصي با هم نداشتند. ويژگي مهم و برجسته اين دور از گفت‌وگوها در زمان رياست‌جمهوري ترامپ-پزشكيان اين است كه 3كشور اروپايي (آلمان، فرانسه، انگليس) و 2كشور شرقي (روسيه و چين) در مذاكرات غايب هستند. مدعي اصلي و طرف مقابل ما ايالات متحده امريكا بوده و هست و اگر قرار باشد ايران معادلات خود را با كشورهاي غربي حل و فصل كند بايد سنگ‌هاي خود را با امريكا وا بكند.»
گرامي‌مقدم با اشاره به اينكه حسن گفت‌وگو با امريكا اين است كه تكليف را يكسره مي‌كند، مي‌گويد: «به احتمال زياد، مذاكره با امريكا نتيجه‌بخش خواهد بود. تجربه‌هاي قبلي مذاكرات دو كشور در بحث عراق و افغانستان هم نشان مي‌دهد كه نشستن دو كشور پشت ميز مذاكره، آثار مثبتي به نفع دو كشور و منطقه و جهان داشته است. وقتي تعداد كشورهاي مذاكره‌كننده بالا مي‌رود و 1+5 كشور دور يك ميز جمع مي‌شوند، 6 اعلام نظر و 6 نوع منافع متفاوت و متضاد در كنار هم قرار مي‌گيرند. 6 كشور مقابل ايران در مذاكرات هم منافع خاص خود را پيگيري مي‌كردند. در اين دور از مذاكرات اما ايران و امريكا به عنوان دو كشور اصلي مقابل هم نشسته‌اند و مطالبات خود را پيگيري مي‌كنند.»
او ادامه مي‌دهد: «البته مذاكرات دوجانبه به اين معنا نيست كه ايران بايد مناسبات ارتباطي خود با ساير كشورها را كنار بگذارد. ايران، همزمان با آغاز اين مذاكرات بايد مذاكراتي با چين، روسيه و اتحاديه اروپا پايه‌ريزي كند كه دولت چهاردهم، هوشمندانه چنين اقداماتي را در دستور كار قرار داده است. يعني از يك طرف مذاكره و گفت‌وگوي دوجانبه با امريكا را دنبال كرده و از سوي ديگر مذاكراتي با ساير كشورهاي اروپايي و روسيه و چين پيگيري مي‌كند.»
گرامي‌مقدم در پاسخ به اين پرسش «اعتماد» كه مطالبات هر كدام از كشورها از هم شامل چه مواردي مي‌شود؟ مي‌گويد: «معتقدم مهم‌ترين مطالبه دولت امريكاي مدل ترامپ، سرمايه‌گذاري و مشاركت در بازار 90 ميليوني ايران است. اين ظرفيت منحصر‌به‌فرد ايران تا حدود زيادي امريكايي‌ها را در خصوص اينكه ايران بايد غني‌سازي صلح‌آميز داشته باشد، مجاب خواهد كرد. عراقچي هم در توييت اخير خود گفته ايران خواستار توافق عادلانه و شرافتمندانه است. ايران هرگز به دنبال سلاح هسته‌اي نبوده و نيست، اما مي‌توان درباره اعتمادسازي و حجم غني‌سازي بحث و گفت‌وگو كرد. به نظرم مي‌توان با مشاركت آژانس اين اعتمادسازي را اجرايي كرد. اين توافق احتمالي اما مخالفاني در داخل و خارج كشور دارد كه مهم‌ترين پاشنه آشيل مذاكرات دوجانبه ايران و امريكاست.» اين فعال سياسي ادامه مي‌دهد: «اين تندروها با رفتارهاي افراطي، موضع‌گيري‌هاي تند و غير سازنده مي‌توانند به چارچوب گفت‌وگوها ضربه بزنند. به عنوان نمونه اظهارات اخير وزير دفاع امريكا، در واقع خارج شدن از دايره اعتمادسازي در مذاكرات است. از سوي ديگر امريكا در بطن مذاكرات نبايد تحريم‌هاي تازه‌اي اعمال كند و چنگ و دندان نشان دهد. اينها مهم‌ترين موانعي هستند كه مذاكرات را با دشواري همراه مي‌سازند. جمهوري اسلامي اما با تحريم‌ها و تهديدها از مواضع بحق خود كه فعاليت صلح‌آميز هسته‌اي است، دست برنمي‌دارد.» گرامي‌مقدم در خصوص چرايي به تعويق افتادن مذاكرات در روز شنبه مي‌گويد: «روشن است يا در پشت صحنه فعلا توافقي حاصل نشده يا تندروي‌هاي مقامات امريكايي آثار منفي داشته يا اينكه امريكا هنوز در خصوص توافق به تصميم‌گيري نهايي نرسيده است، چون عراقچي رسما اعلام كرد ايران آماده توافق است. ترامپ به اين دليل از برجام خارج شد كه احساس مي‌كرد، كشورهاي اروپايي و روسيه و چين در بازار ايران سهم بزرگي دارند، اما امريكا به عنوان طرف اصلي مذاكرات از برجام دستاوردي نداشته است. اين‌بار اما ايران زمينه‌هاي مشاركت امريكا در طرح‌هاي اقتصادي ايران‌را فراهم كرده است. براي اينكه امريكايي‌ها در ايران سرمايه‌گذاري كنند بايد روابط ديپلماتيك رسمي آغاز شود. منافع برقراري اين سرمايه‌گذاري‌ها و روابط، هم متوجه ايران و هم امريكا مي‌شود. ضمن اينكه امريكا مي‌تواند از طريق گفت‌وگوي سازنده با ايران تنش‌هاي منطقه‌اي را نيز حل و فصل كند.»
حشمت فلاحت‌پيشه: ايران و امريكا به زودي به ميز مذاكرات باز مي‌گردند
حشمت‌الله فلاحت‌پيشه، تحليلگر مسائل سياسي و نماينده ادوار مجلس اما از زاويه متفاوتي به اين بحث ورود كرده و معتقد است تعليق گفت‌وگوها مقطعي است و امريكا و ايران به زودي به ميز مذاكره و توافق باز مي‌گردند. فلاحت‌پيشه مي‌گويد: «3 علت اصلي براي تعويق مذاكرات وجود دارد. نخست، چالش‌هاي دروني دولت امريكا و هيات حاكمه اين كشور است كه باعث بركناري مايك والتز، مشاور امنيت كلي امريكا نيز شد. ترامپ اين هدف را دنبال مي‌كند كه 3بحران اصلي جهاني يعني بحران غزه، بحران روسيه-اوكراين و موضوع هسته‌اي ايران را در درون حلقه دوستان خود حل و فصل كند، چراكه ترامپ تلاش دارد خود را به عنوان يك رييس‌جمهور تمام‌كننده معرفي كند. همچنين ترامپ معتقد است اگر منافع اقتصادي هم در اين ميان وجود دارد بايد نصيب امريكا شود. معتقدم به همين دليل است كه امريكا پس از امضاي قرارداد صندوق همكاري مشاركت با اوكراين، توجه خود را به پرونده ايران كمي كاهش داد و امريكايي‌ها حاضر نشدند موضوع ايران را سريعا حل و فصل كنند. آنها براي خود زمان بيشتري خريدند تا مسائل داخلي هيات حاكمه امريكا را حل كنند. به نظرم ويتكاف به زودي به ميز مذاكره باز مي‌گردد. اين‌بار اما در قالب يك حلقه محدودتر.» او با تاكيد بر اينكه در عين حال طي روزهاي اخير شاهد مواضع متفاوت روبيو، وزيرخارجه امريكا نيز بوديم، مي‌گويد: «مواضع وزراي خارجه و دفاع امريكا تلاشي براي جلوگيري از شكل‌گيري حلقه نئومحافظه‌كاري ضد مذاكره با ايران است. بنابراين دليل نخست تعليق مذاكرات به بي‌ساماني پس از رفتن والتز در هيات حاكمه امريكا باز مي‌گردد. موضوع دوم مرتبط با مواضع ايران است. امريكا طي روزهاي اخير در حوزه ديپلماسي عمومي مواضع تندي را عليه ايران اتخاذ كرد. تحريم‌هاي بيشتر و تهديد به فشار بيشتر. طرف ايراني با اين مواضع تند احساس كرد كه با امريكايي طرف است كه هر روز مواضع متفاوت و متضادي را اتخاذ مي‌كند. با اين امريكا بايد هر روز منتظر مواضع جديدي بود. اين روند ايران را محتاط‌تر كرد.» او ادامه مي‌دهد: «دليل سوم براي تعليق مقطعي مذاكرات، مرتبط با بحث واسطه‌هاست. من در اولين شنبه مذاكرات به «اعتماد» گفتم كه واسطه‌ها مذاكرات را تهديد مي‌كنند. كشورهاي اروپايي به عنوان واسطه و اسراييل به عنوان طرف ثالث تلاش مي‌كنند منافع خود را در مذاكرات داشته باشند. معتقدم اين موضوع هم باعث ايجاد سكته مذاكراتي شده است.»
فلاحت‌پيشه در پاسخ به پرسش «اعتماد» كه با اين داده‌ها، چشم‌انداز گفت‌وگوها به چه سمت و سويي مي‌رود؟ مي‌گويد: «معتقدم امريكايي‌ها به زودي به ميز مذاكره باز مي‌گردند. هر چند در ديپلماسي عمومي، احتمال مواضع سختگيرانه‌تري را اتخاذ مي‌كنند تا حداقل در عرصه داخلي متهم به عقب‌نشيني در برابر ايران نشوند. در سوي ديگر در ايران نيز با نوعي اكراه و كم رغبتي انتظار براي مذاكره دنبال مي‌شود. در اين بين نقش عمان هم مهم است. بايد ديد عمان تا چه اندازه مي‌تواند ديدگاه دو طرف را به هم نزديك كرده و زمان تازه‌اي براي مذاكرات در نظر بگيرد. اما در كل تداوم مذاكرات و دستيابي به يك توافق در چارچوب مطالبات دو كشور كه در يك سو، اعتمادسازي براي برنامه هسته‌اي و در سوي ديگر رفع تحريم‌هاي اقتصادي است، محتمل خواهد بود.»