تا روشن شدن تكليف مجازات خاطيان فرودگاه جده، پرواز حجاج متوقف شد
حج عمره در تعليق
سهيل سراييان/ سرانجام «حج عمره تا اطلاع ثانوي متوقف شد». اين خبر را علي جنتي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي اعلام كرد. حادثه تعرض به دو نوجوان ايراني در نوروز 94 كه در فرودگاه جده روي داد باعث خشم مردم ايران از عربستان شد، به همين خاطر نمايندگان مجلس و مسوولان كشور طرحي را براي توقف حج در نظر گرفتند كه سرانجام اين اتفاق با دستور وزير ارشاد رخ داد. بنابر اعلام مسوولان سازمان حج و زيارت نزديك به هشت ميليون نفر در نوبت اعزام هستند كه حالا تا اطلاع ثانوي سفرشان لغو شده است. در تاريخ روابط ايران و عربستان اين چهارمين باري است كه حج عمره متوقف مي‌شود. البته بايد به اين نكته اشاره كرد كه پيش از عيد نوروز عربستان روند صدور رواديد براي ايرانيان را با مشكل مواجه كرده بود و تعداد زيادي از ايرانيان نتوانستند به اين سفر بروند. به همين خاطر لغو شدن اين سفر از سوي ايران دلايل ديگري هم داشته است.علي جنتي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي روز گذشته بعد از اعلام خبر لغو سفر حج عمره گفت: پس از مطالعات و بررسي‌هاي انجام شده، دوشنبه 24 فروردين، به سازمان حج دستور داده شد تا زماني كه اين افراد مجرم (متجاوزان به دو نوجوان ايراني در فرودگاه جده) محاكمه بشوند و مورد مجازات قرار بگيرند، فعلا عمره متوقف مي‌شود و پروازهاي ايران تعليق خواهد شد. او ادامه داد: با توجه به اتفاقي كه افتاده، حيثيت عمومي ملت ايران خدشه‌دار شده است و يك خواست عمومي بين ملت شكل گرفته است و بايد واكنشي نشان داده شود. جنتي تاكيد كرد: بسياري از مراجع عظام تقليد ابراز نگراني كردند، مخصوصا اينكه در گذشته هم برخي برخوردها با زايران و روحانيون كاروان‌ها صورت گرفته بود؛ به همين دليل با توجه به بررسي‌هاي صورت گرفته تصميم بر توقف عمره گرفته شد. وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي همچنين گفت: درباره حادثه تاسف‌باري كه در فرودگاه جده اتفاق افتاده از طريق ديپلماتيك با مقامات سعودي صحبت شده و آنها قول دادند كه اين افراد دستگير شده را مجازات كنند. آنها حتي تصريح كردند كه آنها را اعدام مي‌كنند، اما در عمل هنوز اتفاقي نيفتاده است. او گفت: به اين ترتيب خدشه‌دار شدن حيثيت عمومي ملت ايران ما را بر اين داشت كه تصميم بگيريم. همچنين چند روز پيش، حسن روحاني، رييس‌جمهوري در نامه‌اي به وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي با اشاره به حادثه تعرض به دو نوجوان زاير ايراني در فرودگاه جده تاكيد كرد: سازمان حج و زيارت با همكاري وزارت امور خارجه، پيگيري‌هاي خود را ادامه داده تا نسبت به مجازات مجرمين و تامين امنيت زايران اطمينان حاصل كند و گزارش دقيق و جامعي براي تصميم‌گيري ارايه كند. اين نامه رييس‌جمهور همزمان شد با اينكه جمعي از شهروندان تهراني و ديگر شهرهاي ايران، روز شنبه، 22 فروردين در اعتراض به بي‌حرمتي ماموران سعودي به دو نوجوان ايراني در فرودگاه جده مقابل سفارت عربستان سعودي تجمع كردند. اين گروه از شهروندان تهراني كه تعداد آنها بيش از 500 نفر بود با سر دادن شعارهايي خواستار برخورد قاطع دولت عربستان با عوامل اين بي‌حرمتي شدند.
نظر مردم درباره توقف سفر حج چيست؟
پس از اعلام اين خبر مردم در شبكه‌هاي اجتماعي نظرات مختلفي داشتند كه البته بيشتر آنها با اين خبر موافق بودند. اين نظرات كه همه در شبكه‌هاي اجتماعي و سايت‌هاي خبري نوشته شده‌اند اعتراض مردم نسبت به اين تعرض سعودي‌ها را نشان مي‌دهد. اما از سويي ديگر بسياري از ايرانيان در شبكه‌هاي اجتماعي اقدام به ساختن جوك و... كرده‌اند و دست به عرب‌ستيزي زده‌اند كه از سويي ديگر بعضي از مردم با آنها به مقابله پرداخته‌اند.
ميثم يكي از كساني است كه در نوبت حج عمره قرار داشت. او در اين باره گفت: اينكه تا مجازات آن دو مجرم اين سفر لغو شده است اتفاق بسيار خوبي به حساب مي‌آيد، اما بايد مواظب رفتار نژادپرستانه باشيم و دست از اين‌گونه شعارها برداريم، از وزير ارشاد و رييس‌جمهور متشكريم.
زهرا در اين باره گفت: اين بسيار تصميم خوبي بوده ولي اميدوارم بعد از اينكه اين دو فرد مجازات شدند سفرها به حالت عادي خودش برگردد تا مردم به اين سفر كه براي خيلي‌ها مهم است بروند. محمد معتقد است كه نبايد اين سفر لغو مي‌شد و بايد از راه‌هاي ديگري وارد مي‌شدند. او گفت: به نظرم اگر از راه‌هاي ديگري استفاده مي‌كردند بهتر بود زيرا همين‌گونه كساني كه سال‌ها پيش اسم ن شته‌اند بايد مدت زمان زيادي در نوبت بمانند حالا هم كه اين سفر لغو شده احتمالا خبر خوبي براي بعضي‌ها نخواهد بود.
16 سال براي اعزام آخرين نفر زمان لازم است
لغو شدن سفر عمره در شرايطي روي مي‌دهد كه در تيرماه سال 1393 سعيد اوحدي، رييس سازمان حج و زيارت درباره تعداد نفراتي كه در نوبت اعزام به سفر حج هستند گفته بود: «حدود هشت ميليون نفر از مردم مشتاقي كه آرزوي اين سفر را دارند (حج عمره) در صف انتظار هستند. اين عدد بالاست؛ سال گذشته آمار اعزام حدود ۴۹۰ هزار نفر بوده است. اگر سهميه كشورمان افزايش پيدا نكند و هر سال به همين ميزان زاير به سرزمين وحي برود حدود ۱۶ سال زمان لازم است»، براساس آمارهاي سازمان حج و زيارت در شرايط كنوني هشت ميليون نفر در نوبت حج عمره و 5/1 ميليون نفر در نوبت حج واجب هستند كه براساس پيش بيني‌ها و در صورت مساعد بودن شرايط به ترتيب در 16 سال و 10 سال آينده به مكه مكرمه اعزام خواهند شد.
ماجراي تعرض به دو ايراني چه بود؟
اين اتفاق در هشتم فروردين ماه در فرودگاه جده عربستان رخ داد. فرودگاهي كه پيش از اين نيز شاهد اهانت به حجاج ايراني بوده است؛ از انگشت‌نگاري كامل و اسكن چشم از زايران ايراني گرفته تا امروز كه به تعرض رسيده است. اين موضوع تا چند روز بعد بطور رسمي اعلام نشده بود؛ حتي وقتي در روزهاي اخير اين خبر از طرف رياست مركز پزشكي حج و زيارت جمعيت هلال‌احمر مطرح شد، به سرعت مورد تكذيب قرار گرفت. بعد از آن بود كه وزارت خارجه با تاييد رسمي اين خبر از تلاش‌هاي خود براي پيگيري اين ماجرا گفت و با «شبه‌تجاوز» خواندن اين اقدام، تاكيد كرد كه در حادثه رخ داده هيچگونه تعرضي به مفهوم تجاوز صورت نگرفته است.
مي‌توان مجلسي‌ها را از نخستين كساني دانست كه واكنشي جدي و تهديدآميز مبني بر لغو سفرهاي عمره نسبت به اين ماجرا بروز دادند. حادثه رخ داده براي حجاج ايراني در جلسه كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس مورد بررسي قرار گرفت و نتيجه آن طرح يك فوريتي لغو حج عمره تا حصول اطمينان از امنيت حجاج ايراني بود كه با 70 امضا به هيات رييسه مجلس تقديم شد. محمدصالح جوكار، عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس در گفت‌وگو با ايسنا درباره طرح پيشنهادي كميسيون امنيت توضيح داد: «سفر حج عمره تا اطلاع ثانوي متوقف شود. حكم اين افراد كه چنين عملي را مرتكب شده‌اند اعدام است. دولت به طور جدي موضع مستحكم‌تري در اين زمينه داشته باشد.» طبق سخنان حسن قشقاوي، معاون پارلماني و كنسولي وزير امور خارجه ايران، مسوولان مربوطه بلافاصله موضوع را به سركنسولگري جمهوري‌اسلامي ايران در جده اطلاع داده و با حضور كنسول آن سركنسولگري، مقام‌هاي ذي‌ربط كاروان و مسوولان فرودگاه جده بررسي‌هاي ميداني به عمل آمده و پس از شناسايي دو مامور متخلف، پس از انجام مقدمات قانوني طرف سعودي اقدام به بازداشت آنها مي‌كند.
حادثه عربستان نژادپرستانه نشود
سيد محمد بهشتي٭
تعليق سفر عمره از سوي ايران مسلما تاثير دارد. دولت بايد دستگاه‌هاي مرتبط با موضوع مثل وزارت ارشاد و وزارت امور خارجه را وارد كند تا به وظايف‌شان عمل كنند. شبكه‌هاي مجازي و رسانه‌ها دارند در موضوع بحث مي‌كنند و اين موضوع در افكار عمومي جريان دارد. اما آنچه مهم است، يكي دو نكته است كه توجه به آن اهميت دارد. اول اينكه يادمان نرود از چه چيزي اوقات‌مان تلخ است. از رفتاري كه دو مامور عربستان با دو شهروند ما كردند. از اعراب و اهل سنت اوقات‌مان تلخ نيست. ما در كشور خودمان، عرب ايراني داريم، اعراب ايراني ما هم اوقات‌شان تلخ است. در كشورمان اهل سنت داريم، آنها هم اوقات‌شان تلخ است. اين نبايد تبديل شود به جريان نژادپرستانه و رفتارهاي احساساتي. اين آب به آسياب همان كساني مي‌ريزد كه چنين رفتار زشتي را دارند انجام مي‌دهند و مشابهت پيدا مي‌كند به بي‌احترامي كه به هموطنان ما كردند. اين نبايد باعث شود خودمان هم به هموطنان‌مان بي‌احترامي كنيم. ما هموطن اهل سنت و عرب داريم كه شريف و عزيزند. بايد مواظب باشيم ابراز اين حساسيت‌هاي‌مان دلگيري ايجاد نكند. در خصوص موج عرب‌ستيزي كه در جامعه ايجاد شده، بايد بگويم اين اتفاق زشت است و به قيافه ما نمي‌آيد. ايراني‌ها اين شكلي نيستند. سود اين موج را كساني مي‌برند كه مي‌خواهند هويت ايراني را مخدوش كنند و به فرهنگ ايراني صدمه بزنند.* رييس پژوهشگاه ميراث فرهنگي
تاريخچه لغو سفر حج در 100 سال گذشته
در سال‌هاي پاياني دولت قاجار، به دليل وقوع جنگ جهاني اول و شرايط نا امن منطقه حج‌‌گزاري براي ايرانيان و ديگر كشورهاي منطقه به مدت پنج سال قطع شد.
دولت ايران نيز در سال 1304ش. سفر حج ايرانيان به مكه و مدينه را ممنوع كرد. ممنوعيت حج براي هزاران زاير ايراني از سوي دولت ايران تا سال 1307ش. ادامه يافت.
در سال 1322ش. زايري ايراني از مردم يزد به اتهام اهانت به حرم دستگير و اعدام شد. دولت ايران به سال 1323ش. در اعتراض به اين رخداد با كشور سعودي قطع رابطه نمود و حج ايرانيان را ممنوع كرد.
سال 1366 عربستان با بر‌گزاري مراسم برائت مخالفت كرد و پليس اين كشور در مراسم با تيراندازي به سمت حاجيان، 400 تن از ايشان را به شهادت رساند. اين اتفاق سه سال سفر حجاج به عربستان را لغو كرد .