مذاكره‌كنندگان هسته‌اي كره شمالي اعدام شدند؟
سياست تازه و پاك‌كردن خاطره مذاكرات
شهاب شهسواري
بعد از شكست نشست دوم رييس‌جمهور امريكا با رهبر كره شمالي در ويتنام، تحولات كره شمالي به تدريج جهت تازه‌اي به خود مي‌گيرد. در شرايطي كه رسانه‌هاي كره جنوبي از احتمال اعدام واسطه‌ها و اعضاي تيم مذاكره‌كننده كره شمالي با دولت امريكا خبر دادند، خبرگزاري رسمي كره شمالي از بازديد رهبر كره شمالي از مجتمعي نظامي خبر مي‌دهد كه گفته مي‌شود در توليد موشك‌هاي قاره‌پيماي كره شمالي نقش كليدي دارد. بعد از نزديك به 18 ماه توقف آزمايش‌هاي موشكي توسط پيونگ‌يانگ، ماه گذشته بود كه اين كشور در دو رزمايش متوالي تعدادي موشك كوتاه‌برد به سمت اقيانوس آرام شليك كرد؛ موشك‌هايي كه به باور تحليلگران از فناوري‌هاي تازه‌اي بهره مي‌برند و توانايي‌هاي كره‌شمالي را در دور زدن سامانه‌هاي دفاع هوايي امريكايي افزايش مي‌دهند. همان زمان رهبر كره شمالي به نظاميان كشورش فرمان آماده‌باش و تقويت «توان تهاجمي دور برد» كشور داد. هر چند دولت ايالات متحده امريكا و به ويژه رييس‌جمهور اين كشور، نسبت به اين آزمايش‌ها واكنش‌هايي آرام و خنثي نشان دادند اما به نظر مي‌رسد كه رهبر كره شمالي، سياست خود را در برابر امريكا بعد از شكيبايي 18 ماهه‌اش تغيير داده است. صبح شنبه، سه هفته بعد از غيبت كيم جونگ اون از انظار عمومي، خبرگزاري رسمي كره شمالي گزارشي مفصل از بازديد رهبر كره شمالي از استان جاگانگ منتشر كرد؛ بازديدي وسيع كه تعدادي از كارخانه‌هاي توليد قطعات نظامي كره شمالي در برنامه آن قرار داشت، از جمله بازديد از كارخانه جنرال ماشين كه پيش از اين به عنوان سازنده و طراح قطعات موشك‌هاي قاره‌پيماي كره شمالي از آن ياد شده‌بود.
گزارش اين بازديد در پي آن منتشر مي‌شود كه يك روزنامه مشهور كره جنوبي، روز جمعه با انتشار خبري اختصاصي ادعا كرده بود كه تعدادي از مقام‌هاي پيونگ‌يانگ كه نقش واسطه‌گري براي گفت‌وگو ميان رهبر كره شمالي با رييس‌جمهور امريكا داشتند، اعدام و تبعيد شده‌اند. با وجود اينكه هنوز هيچ منبع مستقلي اين خبر را تاييد نكرده است، اما نشانه‌هايي وجود دارد كه تغييرات وسيعي در سطح مقام‌هاي ديپلماتيك كره شمالي در جريان است. روزنامه چوسون ايلبو كره جنوبي خبر داده بود كه فرستاده ويژه كره شمالي در موضوع امريكا، كيم هيوك چول، به همراه چهار مدير ديگر در وزارت خارجه كره شمالي، درست يك ماه بعد از شكست مذاكرات دو جانبه رهبر كره شمالي با دونالد ترامپ، در هانوي پايتخت ويتنام، به جوخه اعدام سپرده شده‌اند. اين روزنامه همچنين مدعي شده است كه كيم يونگ چول، نفر دوم نظام حاكم در كره شمالي و مسوول سياست خارجي اين كشور، به اردوگاه كار اجباري و «بازآموزي ايدئولوژيك» اعزام شده است و كيم سونگ هاي، ديپلمات ديگري كه در مذاكرات با هيات امريكايي نقش داشته است در اردوگاه زندانيان سياسي نگهداري مي‌شود و شين هايه سونگ، مترجم حاضر در مذاكرات ويتنام با رييس‌جمهور امريكا نيز به اتهام «اشتباهات كليدي در ترجمه سخنان كيم» زنداني شده است. هيچ‌يك از اين گزارش‌ها رسما تاييد نشده‌اند.
كيم يونگ چول كه در مقام وزير «جبهه متحد» كره شمالي و معاون كميته مركزي حزب كارگران، نفر دوم حكومت محسوب مي‌شد، در مذاكرات ميان امريكا و كره شمالي، همتاي مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده امريكا محسوب مي‌شد. او همچنين يك سال پيش سفري به امريكا داشت و ضمن ديدار با مايك پمپئو، نامه‌اي از رهبر كره شمالي براي رييس‌جمهور امريكا برد. وزير خارجه ايالات متحده امريكا كه در دوران رياستش بر سازمان سيا زمينه‌هاي مذاكره ميان امريكا و كره شمالي را چيده بود و مذاكرات متعددي با كيم يونگ چول در يك سال گذشته داشت، در سفر به برلين در واكنش به گزارش‌ها در مورد ديپلمات‌هاي كره شمالي به خبرنگاران گفته است: «ما هم گزارشي را كه به آن اشاره مي‌كنيد ديده‌ايم، تمام تلاش‌مان را مي‌كنيم تا از صحت و سقم آن باخبر شويم. امروز چيز بيشتري در اين مورد ندارم كه بگويم.»
پيش از اين خبرگزاري يونهاپ كره جنوبي هم در گزارشي از بركناري كيم يونگ چول 72 ساله از مقام خود به عنوان وزير «جبهه متحد» خبر داده‌بود. اين وزارتخانه كه تا پيش از اين مسوول رسيدگي به مسائل مربوط به روابط دو كره بود، از زمان آغاز تلاش‌ها براي مذاكره ميان امريكا و كره شمالي، نقش بارزي در اين زمينه بازي مي‌كرد. به نوشته يونهاپ حدود يك ماه پيش در جلسه كميته مركزي حزب كارگر كره شمالي، فردي به نام جانگ كوم چول، به عنوان وزير «جبهه متحد» كره شمالي انتخاب شده است؛ فردي كه از سوابق او اطلاعي در دست نيست.
شايعه اعدام و تبعيد مذاكره‌كنندگان
همزمان رسانه‌هاي بين‌المللي نسبت به صحت گزارش روزنامه كره جنوبي در مورد احتمال اعدام پنج مقام وزارت خارجه كره شمالي و تبعيد نفر دوم اين كشور، ابراز بدبيني كرده‌اند. تاكنون برخي گزارش‌ها در مورد اعدام افراد شناخته‌شده در كره شمالي كه در رسانه‌هاي كره جنوبي انعكاس پيدا كرده‌اند، خبرهاي ساختگي بودند. از جمله ادعاي اعدام هيونگ يون چول، وزير دفاع كره شمالي با استفاده از گلوله ضدهوايي كه سال 2015 رسانه‌هاي كره جنوبي منتشر كرده بودند، هيچ‌گاه مورد تاييد منابع مستقل قرار نگرفت. سال 2013 زماني كه خبر اعدام جانگ سونگ تائك، شوهر عمه رهبر كره شمالي و مقام ارشد اين كشور در رسانه‌هاي كره شمالي منتشر شد، برخي رسانه‌ها از «انداختن او در برابر سگ‌هاي وحشي» به عنوان ابزار اعدام ياد كردند. با وجود اينكه در اعدام شدن جان سونگ تائك اكنون ترديدي وجود ندارد، اما گزارش‌هايي كه در مورد شيوه مرگ او منتشر شده به‌شدت مورد ترديد قرار گرفته است. روزنامه چوسون ايلبو، سال 2013 هم گزارشي از اعدام هيون سونگ وول، هنرمند اهل كره شمالي منتشر كرده‌بود، اما سال 2018 زماني كه هيون سونگ وول سالم و زنده به كره جنوبي سفر كرد، مشخص شد كه اين گزارش ساختگي بوده است.
ساختار بسته رسانه‌ها در كره شمالي اجازه نمي‌دهد كه تاييد چنين اخباري به سادگي امكان‌پذير باشد. روزنامه چوسون ايلبو، منبع خود را «يك منبع» معرفي كرده است و شواهدي ديگر در مورد گزارشش ارايه نكرده است. اين روزنامه با اشاره به غيبت اين افراد از انظار عمومي، از زمان شكست مذاكرات كيم و ترامپ در پايتخت ويتنام و همچنين يادداشتي در روزنامه رسمي كره شمالي در مورد افراد «ضدانقلاب و ضدحزب» استناد كرده است. به نوشته روزنامه چوسون ايلبو، از سال 2013 كه شوهر عمه رهبر كره شمالي اعدام شد، استفاده از چنين عبارتي در يادداشت‌هاي روزنامه دولتي كره شمالي، بي‌سابقه است.
شايعات در مورد اعدام مقام‌هاي وزارت خارجه كره شمالي، در ميان گروه‌هاي تبعيدي و مخالفان خارج‌نشين دولت كره شمالي در هفته‌هاي بعد از شكست مذاكرات ويتنام ميان كيم جونگ اون و دونالد ترامپ، قوت گرفته است. ريم‌جين گانگ، يك پايگاه خبري مخالفان كه در ژاپن فعاليت مي‌كند، 26 روز پيش گزارش داده‌بود كه در تماس با تعدادي از ساكنان داخل كره شمالي متوجه شده است دست‌كم 4 ديپلمات كره شمالي به اتهام «فروش اطلاعات به امريكا» پيش از ديدار كيم و ترامپ در ويتنام، اعدام شده‌اند.
اميدواري امريكا به بازگشت كيم
به رغم تمام گزارش‌هاي دلسرد‌كننده از كره شمالي و توقف كامل مذاكرات واشنگتن و پيونگ‌يانگ از اسفند ماه گذشته تاكنون، دولت امريكا همچنان نسبت به موفقيت اين مذاكرات اميدوار است. هفته پيش رييس‌جمهور امريكا در سفر به ژاپن گفته‌بود كه «اطمينان دارم كيم جونگ اون، وعده‌هاي خود را زير پا نمي‌گذارد.» ديروز هم استيون بيگون، فرستاده ويژه امريكا در امور كره شمالي گفته است كه «ايالات متحده امريكا اطمينان دارد كه از طريق ادامه مذاكرات مي‌تواند شكاف‌هايي كه دو كشور را از يكديگر جدا مي‌كند پركند و پيشرفت بيشتري به سمت اهدافي داشته باشد كه در ديدار سنگاپور تعيين شد.» استيون بيگون كه ديروز در نشست امنيتي شانگري‌لا سخن مي‌گفت تاكيد كرد: «لازم است تاكيد كنم كه ما تعهدات متعددي به كره شمالي داده‌ايم؛ تعهداتي كه مستقيم يا غيرمستقيم، خصوصي يا علني به آنها داده‌ايم كه از اقدامات تحريك‌آميز خودداري كنيم و همچنان به گفت‌وگو ادامه دهيم.» به نوشته بلومبرگ، ساعاتي بعد از انتشار متن سخنان فرستاده ويژه امريكا در كره شمالي، دفتر او با ارسال اصلاحيه‌اي به خبرگزاري‌ها تاكيد كرد كه او گفته است «كره شمالي به ما تعهد داده است تا از اقدامات تحريك‌آميز، مانند آزمايش‌هاي موشكي اخير خودداري كند و به مذاكره ادامه دهد.»