چالش نوسازي بافت‌هاي فرسوده
نوشين مصطفوي
اين روزها، بخش مسكن به يكي از اصلي‌ترين گزينه‌هاي ايرانيان براي سرمايه‌گذاري و حفظ ارزش سرمايه آنها تبديل شده و «خريد و فروش» در اين بازار از رونق عجيبي برخوردار است. در سال گذشته، دولت تاكيد فراواني در اشتغال‌آفريني بخش مسكن داشت و با برنامه‌ريزي دقيق و حساب شده روي «بافت فرسوده» سعي داشت كه هم ركود بازار مسكن را از بين ببرد هم فرصت‌هاي شغلي مطلوبي را به وجود بياورد. برنامه بازآفريني شهري، اصلي‌ترين برنامه دولت براي اين اهداف بود. با اين حال، مشكلات اقتصادي پيش آمده در ماه‌هاي اخير و جهش قيمتي نهاده‌هاي ساختماني از جمله قيمت ميلگرد، تحقق اهداف اشتغال‌آفريني و نوسازي بافت فرسوده را با مشكل مواجه كرده است. علاوه بر مشكلات اقتصادي‌اي كه بر سر راه اجراي طرح بازآفريني شهري و نوسازي بافت فرسوده قرار دارد، يك نوع بدبيني مزمن هم از زمان ساخت «مسكن مهر» در اذهان عمومي شكل گرفته كه كيفيت خانه‌ها بسيار پايين و دسترسي امكاناتي خيلي ضعيف است. بنابراين پاك كردن اين ذهنيت‌ها و عرضه يك خانه با كيفيت و برخوردار از استانداردهاي روز جهاني، كاري بسيار سخت است. به خصوص كه در چند سال اخير بحث مقاوم‌سازي در مقابل زلزله نيز به يك دغدغه ملي تبديل شده است. همچنين بايد به اين نكته هم اشاره كرد كه علاوه بر فعاليت‌هاي عمراني، وقتي به مرحله ورود معماران هم مي‌رسيم، ضرورت طراحي فضايي متناسب با نيازهاي روز و شرايط اقليمي هم بايد در دستور كار قرار بگيرد. در بخش انرژي نيز با توجه به لزوم حفظ منابع از جمله آب، برق و گاز بايد در شيوه جديد ساختمان‌سازي از جمله پروژه‌هاي بافت فرسوده، نگاه ويژه‌اي به اين مقوله وجود داشته باشد. انرژي جزيي جدايي‌ناپذير از ساختمان‌هاي شهري است و با توجه به هزينه‌هاي اقتصادي خانوارها، طراحي ساختمان بايد طبق معيارها و استانداردهاي روز دنيا انجام شود تا اتلاف و هدررفت انرژي به كمترين سطح ممكن برسد و از طرف ديگر، بهره وري انرژي ارتقا پيدا كند.نكته ديگر در طرح بازسازي بافت فرسوده، حمايت‌هاي دولت است؛ با توجه به اوج‌گيري بي‌سابقه قيمت مسكن كه حاصل نقدينگي سرگردان و كنترل نشده است، بايد در نظر داشت كه تسهيلات بانكي تا همين يكي دو ماه پيش، دست‌كم 50 درصد هزينه خريد مسكن را پوشش مي‌داد اما اين تسهيلات در برهه فعلي و در خوشبينانه‌ترين حالت، 25 درصد قيمت تمام شده يك خانه را پوشش مي‌دهد. پس در اين قسمت نيز به موضوع مهم به‌روزرساني بسته‌هاي حمايتي دولت، نياز است. به نظر مي‌رسد بايد شيوه حمايتي دولت از مسكن تغيير كند، چرا كه تخصيص پول بيشتر منجر به تزريق پول بيشتر و افزايش حجم نقدينگي مي‌شود. دولت مي‌تواند با حمايت غيرپولي يا حمايت پولي غير مستقيم، علاوه بر خارج كردن مسكن از حالت سرمايه‌اي به كاربردي، نقدينگي را نيز كنترل كند. كارشناس ارشد معماري