تاثير نوسانات نرخ ارز بر توليد
مهدي كريمي تفرشي
يكي از مسائلي كه از تاثيرات آن بر صنعت نمي‌توان چشم‌پوشي كرد نوسانات نرخ ارز است. نوسانات گسترده و وسيع نرخ ارز اثرات بسياري بر پيكره اقتصاد دارد كه يكي از آنها بروز تورم‌هاي بسيار شديد و افسارگسيخته است. تورم به نوبه خود مي‌تواند منجر به تغيير بافت‌هاي توليدي و سرمايه‌گذاري، تغيير وضعيت بازارهاي داخلي و خارجي، تاثير بر تجارت خارجي (صادرات و واردات) شود. نرخ ارز يكي از مهم‌ترين متغيرها در تعيين نسبت قيمت واردات و صادرات كسب و كارها و در نتيجه تعيين ميزان رقابت‌پذيري آنهاست. كاهش نرخ واقعي ارز از يكسو قيمت كالاهاي صادراتي در بازارهاي خارجي را افزايش و از سوي ديگر قيمت كالاهاي وارداتي در بازارهاي داخلي را كاهش مي‌دهد كه ماحصل آن انتقال تقاضاي كل به سمت تقاضاي كالاها و خدمات خارجي و عدم استفاده كامل از تمامي ظرفيت‌هاي موجود در اقتصاد است. توليد در اقتصاد ايران به‌شدت به واردات كالاهاي سرمايه‌اي، واسطه‌اي و مواد اوليه وابسته است. با درنظرگرفتن چنين شرايطي، تضعيف ارزش پول ملي، افزايش هزينههاي توليد، ركود و تعطيلي صنايع را در پي خواهد داشت. بسياري از مواد اوليه غذايي ناگزير است كه از ديگر كشورها تامين شود. به عنوان مثال مهد ادويه جات كشور هندوستان است و توليدكنندگان چاره‌اي جز واردات بسياري از مواد اوليه توليدات خود ندارند؛ ضمن اينكه با وجود پيشرفت‌هاي بسياري كه در صنعت و تكنولوژي كشور و رشد و خودكفايي توليدات صورت گرفته، هنوز ما ناچار به واردات بسياري از ماشين آلات و دستگاه‌ها از ساير كشورها هستيم. بسته‌بندي ما هنوز به خودكفايي كامل نرسيده و ما چاره‌اي جز واردات بسياري از مواد اوليه بسته‌بندي خود نداريم. تمام اين موارد قطعا متاثر از نوسانات نرخ ارز خواهد بود و افزايش نرخ ارز به‌شدت توليدكنندگان را تحت فشار قرار مي‌دهد، به ويژه اينكه توليد‌كننده مجبور است مواد اوليه و ملزومات خود را با نرخ بالاي ارز وارد كند و اين قطعا هزينه توليد و قيمت تمام شده محصول را بالا مي‌برد. توليد‌كننده با در نظر گرفتن توان مالي مردم و حفظ رقابت در بازار و حضور در بازار رقابتي نمي‌تواند قيمت محصول را چندان افزايش دهد؛ ضمن اينكه توليد‌كننده با وجدان براي حفظ منافع اقتصادي خود هرگز حاضر به كاستن از كيفيت محصول نخواهد بود. در اثر تنزل ارزش پول داخلي (افزايش نرخ ارز)، خالص صادرات افزايش مي‌يابد ولي بر شدت هزينههاي توليد نيز افزوده مي‌شود. از طرفي با بهبود ارزش پول داخلي (كاهش نرخ ارز) از خالص صادرات كاسته شده و هزينههاي توليد كاهش مي‌يابند. افزايش هزينههاي توليد، كاهش حاشيه سود و كاهش توان رقابتي، كمبود سرمايه در گردش بنگاه‌ها، اختلال در سيستم خريدها و معاملات اقتصادي از مهم‌ترين تاثيرات نوسانات نرخ ارز در اقتصاد كشور است. در چنين شرايطي، توليدكنندگان نيز ملزم به خريد نقدي مواد اوليه هستند كه به‌دليل حجم بالاي نياز آنها با مشكل مواجه مي‌شوند.
مشاور كميسيون اقتصادي مجلس