نگاهي به روابط اقتصادي ايران و چين
اژدهاي زرد در تدارك صنعتي شدن خاورميانه
جاده ابريشم احيا مي‌شود
جهش 5/1 ميليون دلاري
394 ميليون دلار واردات ايران از چين در سال ١٣٧٦ و همان روزهاي نخستين دولت اصلاحات در پايان دولت خاتمي يعني سال ۱۳۸۴ به 2/2 ميليارد دلار افزايش پيدا كرده بود. اين گزارش را مركز پژوهش‌هاي مجلس اعلام كرده بود. هرچند جهش اصلي در مبادلات تجاري ايران و چين به‌ويژه واردات ايران از چين در دولت‌هاي نهم و دهم و در زمان رياست‌جمهوري محمود احمدي نژاد رخ داده است. مبادلاتي كه رييس اتاق بازرگانى ايران و چين، حجمش را در سال ١٣٩٠ به ٤٥ ميليارد دلار اعلام كرد. رقمي كه 5/6 ميليارد دلار آن واردات ايران از چين بود.
نگاه به شرق در دوران مهرورزي
در دوران محمود احمدي‌نژاد، ايران براي دستيابي به پشتيباني‌هاي چين و بلوك شرق، سياستي را در پيش گرفت كه از آن با نام «نگاه به شرق» ياد مي‌شد. اين هنگامي بود كه همكاري‌هاي تجاري و قراردادهاي گسترده‌اي ميان دو كشور برقرار شد. از جمله اين قراردادها معاهده‌اي بود كه در سال ۱۳۸۷ ميان دو كشور بسته شد و بر پايه آن ايران درآمد حاصل از فروش نفت خود را به عنوان پشتوانه ال‌سي‌هاي خريد كالاي چيني در اختيار آن كشور مي‌گذاشت. از مفاد ديگر اين عهدنامه الزام ايران به صدور بيمه براي افتتاح ال‌سي‌هاي چيني يا فروش نسيه كالاهاي چيني بود. خبري كه آن زمان انتشارش بر خروجي وب‌گاه «بازتاب امروز» براي اين سايت به قيمت فيلتر شدنش تمام شد و «خبرآنلاين» هم كه اين خبر را باز نشر كرده بود خبر را از خروجي خود برداشت. حجم مبادلات تجاري ايران و چين در سال ۲۰۱۴ حدود ۵۲ ميليارد دلار بوده و چين ۳۶ درصد كل تجارت خارجي ايران را در اين سال از آن خود كرده است. هر چند كه امسال به دليل كاهش قيمت نفت حجم مبادلات تجاري دو كشور با كاهش مواجه شد.
وقتي « رييس» مي‌آيد
«مهم‌ترين تفاوت سفر هيات چيني به همراهي رييس‌جمهوري اين كشور به ايران، با ديگر كشورهايي كه تاكنون به ايران آمده‌اند در همين مساله نهفته است. چيني‌ها با رييس‌جمهوري خود به ايران آمدند و با امضاي بيانيه «مشاركت جامع راهبردي ايران و چين» نشان دادند كه نه‌تنها طرف چيني تمايل به گسترش روابط اقتصادي با ايران دارد، بلكه اين تمايل در زمينه‌هاي ديگر نيز وجود دارد.» اين را مجيدرضا حريري، عضو اتاق بازرگاني مشترك ايران و چين به «اعتماد» مي‌گويد. او توضيح مي‌دهد: حتما اين سفر نقطه عطفي در تاريخ روابط دو كشور است زيرا رييس‌جمهوري چين بعد از 14 سال به ايران آمده است. با استفاده از صندوق جاده ابريشم است، همچنين بانك توسعه زيرساخت آسيا كه دو كشور در آن سهامدارند مي‌تواند به توسعه زيرساخت‌هاي ايران ياري رساند. در حالي هيات چيني با بالاترين مقام اجرايي كشور خود، به ايران آمده است كه از زمان روي كار آمدن دولت يازدهم اين يك اتفاق ويژه است. به گفته او هيچ‌كدام از هيات‌هاي تجاري كه به ايران آمدند، با رييس‌جمهوري يا نخست‌وزير خود نيامده بودند و چيني‌ها با همراهي رييس‌جمهوري خود نشان دادند كه بيش از ديگر كشورها تمايل به گسترش روابط در همه زمينه‌ها با ايران دارند. نبايد فراموش كرد كه چين با كشورهايي با جمعيت هفت،هشت ميليوني فرق دارد، چين يكي از قدرت‌هاي اقتصادي امروز جهان است.
فرصت‌طلب يا حامي
بسط روابط با چين بي‌گمان يكي از مهم‌ترين تحولات سياست خارجي ايران در ساليان گذشته بوده است. اكنون چين مهم‌ترين شريك اقتصادي ايران است و در صحنه جهاني هم از حاميان ايران به‌شمار مي‌آيد. از آنجا كه قدرت چين به‌گونه‌اي روزافزون درحال گسترش است، مناسبات با اين كشور در سال‌هاي آتي اهميت بسيار بيشتري براي سياست خارجي ايران خواهد داشت. اين دو از نظر سياسي، اجتماعي و فرهنگي و همچنين در بسياري از مسائل بين‌المللي و منطقه‌اي ديدگاه‌هاي مشترك و بسيار نزديكي دارند. هر دو خواهان افزايش نقش سازمان ملل در مسائل جهاني، ممانعت از به‌كار‌گيري سلاح‌هاي اتمي و شيميايي، مخالف نظم نوين جهاني پيشنهادي ازسوي امريكا و استقرار نظم نوين سياسي و اقتصادي با مشاركت همه كشورها به‌طور مساوي هستند. با اين حال، دو ديدگاه در كشور در مورد روابط با چين و سير تحول آن وجود دارد. از نظر يك ديدگاه، رويكرد چين درقبال ايران فرصت‌طلبانه است و چيني‌ها تنها به منافع اقتصادي خود مي‌انديشند و درواقع با كارت ايران بازي مي‌كنند. درمقابل برخي براين‌نظرند كه چين حامي ايران است، اما محدوديت‌هاي خاص خود را هم دارد؛ پس نبايد انتظار بالايي از اين كشور داشته باشيم.