گروه اقتصادي | تهران و مسكو در امتداد مسير همكاري‌هاي راهبردي خود گامي تازه در عرصه حمل و نقل دريايي برداشتند؛ گامي كه مي‌تواند موازنه لجستيكي منطقه را دستخوش تحولي جدي سازد. مديران ارشد دولتي و فعالان بزرگ بخش خصوصي ايران و روسيه در جريان نشست مشتركي ميان روساي سازمان بنادر و دريانوردي دو كشور در بندر «ماخاچ قلعه» بر سر تشكيل «نخستين كنسرسيوم مشترك حمل و نقل دريايي» به توافق رسيدند. كاظم جلالي، سفير ايران در روسيه با اشاره به اهميت اين توافق در گفت‌وگو با «اعتماد» تاكيد مي‌كند كه اين كنسرسيوم افزون بر تقويت زيرساخت‌هاي تجاري ايران در مسير شمال-جنوب، مي‌تواند امكان كاهش هزينه و زمان حمل كالا از مسير ايران را فراهم آورد. او مي‌گويد چارچوب و ساختار اين كنسرسيوم در نشست اخير نهايي شده و اكنون دو كشور در حال تدوين متن رسمي آن هستند كه قرار است ظرف يك ماه آينده مسير تازه‌اي را در همكاري‌هاي دريايي ايران و روسيه بگشايد. اين گفت‌وگو را در ادامه بخوانيد:
چه انگيزه‌ها و اهدافي پشت تصميم تاسيس كنسرسيوم ايران و روسيه قرار داشته است؟ انتظار مي‌رود در آينده چه تحولاتي در ساختار عضويت آن رخ دهد؟
ابتدا بايد بگويم، چارچوب شكل‌دهي اين كنسرسيوم در 16 آبان ماه در جريان گردهمايي مسوولان ارشد بخش‌هاي دولتي بنادر و دريانوردي و شركت‌ها و انجمن‌هاي بزرگ خصوصي دو كشور ازجمله مسوولان بنادر خزري كليد خورد. همان زمان مقرر شد، طرفين ظرف يك ماه آينده با برگزاري نشست‌هاي هفتگي، تركيب و جزييات دقيق اين كنسرسيم را طي يك سند نهايي و امضا كنند. ابتكار شكل‌دهي به اين كنسرسيوم براي نخستين‌بار در نشست مسوولان وزارت راه و شهرسازي ايران و وزارت حمل و نقل روسيه در حاشيه كميسيون مشترك اقتصادي دو كشور در ارديبهشت سال جاري مطرح گرديد. هدف از اين ابتكار، رسيدگي به همه موضوعات مرتبط با ترابري و ترانزيت دريايي از جمله تعرفه‌ها، توسعه زيرساختي و ايجاد مسيرهاي منظم حمل و نقلي با هدف توسعه تجارت و ترانزيت كلي ميان دو كشور از شاخه مياني كريدور شمال-جنوب است.
آيا تشكيل اين كنسرسيوم، پاسخي به تحريم‌هاي غرب عليه ايران و روسيه است يا هدفي فراتر از آن، يعني بازطراحي رويكرد جديد حمل و نقل منطقه‌اي را دنبال مي‌كند؟
به صورت كلي، هر اقدامي كه به هم تنيدگي اقتصادي در سطح منطقه و فراتر از آن منجر شود تاب‌آوري اقتصادي كشور را تقويت مي‌نمايد و اعمال تحريم‌هاي بين‌المللي را سخت‌تر مي‌كند. اين كنسرسيوم از يك‌سو مي‌تواند در شرايط تحريمي به تامين كالاهاي اساسي دو كشور كمك نمايد و ازسوي ديگر درآمدهاي ترانزيتي كشورمان را نيز افزايش دهد.
اين همكاري تا چه حد مي‌تواند به اتصال استراتژيك خزر به خليج‌فارس و درياي عمان كمك كند؟
اصولا در چارچوب اين كنسرسيوم زمينه مشاركت و سرمايه‌گذاري طرفين ازجمله سرمايه‌گذاري طرف روس در بنادر جنوبي ايران شامل چابهار فراهم مي‌شود. از طريق همكاري با ساير بخش‌هاي ترابري ازجمله ريلي، حمل و نقل تركيبي تسهيل خواهد شد و امكان مناسب‌تري براي داد و ستد روسيه با كشورهاي حوزه خليج‌فارس و آسياي جنوبي از طريق كشورمان فراهم مي‌آيد. در واقع در چارچوب اين كنسرسيوم ايجاد مسيرهاي منظم ترابري و ترانزيتي و تنظيم تعرفه‌ها امكان‌پذير خواهد بود.
تشكيل كنسرسيوم چه تاثيري بر كاهش هزينه‌هاي حمل و نقل و بيمه كالاها بين دو كشور دارد؟
يكي از اهداف اين كنسرسيوم، اقتصادي نمودن مسير درياي خزر و در ادامه اتصال به شبكه‌هاي ريلي و آب‌هاي آزاد در كشورمان مي‌باشد. با افزايش ميزان بار، زمينه و توجيه اقتصادي براي تعديل تعرفه‌هاي ترابري ازسوي طرفين فراهم مي‌شود. ازسوي ديگر ايجاد خطوط منظم و تنظيم بخش‌هاي مختلف ترابري به عنوان يك كليت واحد براي به كارگيري در حمل و نقل تركيبي، جذابيت بالايي را براي بازرگانان كشورهاي مختلف فراهم مي‌آورد.
آيا بخش خصوصي ايران و روسيه نيز در اين پروژه نقش خواهند داشت يا ماهيت آن دولتي است؟
اين كنسرسيوم بر پايه چهار ضلع اصلي شكل گرفته است كه مجموعه‌اي از نهادهاي دولتي و بخش‌هاي خصوصي ايران و روسيه را در بر مي‌گيرد. در اين ساختار، وظايف عملياتي و اجرايي بر دوش بخش خصوصي دو كشور نهاده شده تا با بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي فني و مديريتي خود اجراي پروژه‌ها را پيش ببرند. در مقابل، نهادهاي دولتي نقشي نظارتي و تسهيل‌گر ايفا مي‌كنند تا با فراهم‌‌سازي بسترهاي حقوقي، فني و ارتباطي لازم، روند همكاري‌ها را تسريع كنند. در همين زمينه قرار شد نشست‌هايي برگزار شود و شركت‌هاي روسي بازديدهايي از بنادر جنوبي ايران داشته باشند تا زمينه براي سرمايه‌گذاري آنها فراهم شود. طرف روسي نيز متقابلا اعلام آمادگي كرد تا در بنادر روسيه سرمايه‌گذاري كنند تا آن بخش از كريدور شمال-جنوب كه از خاك ايران مي‌گذرد، با سرمايه‌گذاري در بنادر شمالي و جنوبي تقويت شود.
اين كنسرسيوم چگونه مي‌تواند به افزايش سهم ايران از ترانزيت كالاهاي روسي كمك كند؟
اصولا يكي از اهداف راهبردي شكل‌دهي اين كنسرسيوم، افزايش تجارت و ترانزيت ميان دو كشور است. ايجاد خطوط منظم و تعديل تعرفه‌ها و انجام رايزني‌هاي هدفمند در همين راستا پيش‌بيني شده است كه مي‌تواند ترانزيت كالاهاي روسي به مقاصد گوناگون ازجمله كشورهاي حاشيه خليج‌فارس، جنوب آسيا و همچنين غرب آسيا را نيز تسهيل و افزايش دهد. در اين كنسرسيوم، هدف اصلي كه در مسير تشكيل اين كنسرسوم دنبال مي‌شود، ايجاد هم‌افزايي و همسويي ميان همه بخش‌هاي حمل و نقل است تا علاوه بر كاهش هزينه جابه‌جايي مسير ايران از حيث سرعت و كارآمدي نيز به مسيري رقابتي در عرصه ترانزيت منطقه‌اي بدل شود. بر همين اساس، كاهش بهاي تمام شده حمل و كوتاه‌سازي زمان سير بار از محورهاي اصلي برنامه ماست. اين امر تنها از طريق همكاري موثر و هماهنگ ميان بخش‌هاي ريلي و جاده‌اي ميسر امكان‌پذير خواهد شد.
نگاهي گذرا به كنسرسيوم
اين كنسرسيوم نخستين چارچوب مشترك ايران و روسيه براي ايجاد خطوط منظم حمل و نقل دريايي در خزر است.
هدف اصلي اين ابتكار، اقتصادي كردن مسير خزر و اتصال آن به شبكه ريلي و آب‌هاي آزاد ايران است.
اين كنسرسيوم مي‌تواند هزينه و زمان حمل كالا از مسير ايران را به طور چشمگيري كاهش دهد.
افزايش حجم بار و ايجاد مسيرهاي منظم، امكان تعديل تعرفه‌هاي ترابري را براي دو كشور فراهم مي‌كند.
ساختار كنسرسيوم بر پايه مشاركت چهار ضلع دولتي و خصوصي ايران و روسيه بنا شده است.
در اين مدل، وظايف عملياتي بر دوش بخش خصوصي و نقش نظارتي و تسهيل‌گري برعهده دولت‌ها خواهد بود.