آغاز فاز اصلاحي بازار بورس
محمدرضا اعلمي
روز سه‌شنبه ۱۳ آبان ۱۴۰۴، بازار سرمايه در شرايطي به كار خود پايان داد كه شاخص كل بورس تهران با افت سنگين ۴۱ هزار واحدي (معادل ۱.۲۶ درصد) در سطح ۳ ميليون و ۲۲۴ هزار واحد متوقف شد. همزمان، شاخص هم‌وزن نيز بيش از ۷۲۰۰ واحد كاهش يافت و در سطح ۹۲۸ هزار واحد ايستاد. اين افت در حالي رقم خورد كه روز گذشته، بازار يكي از تاريخي‌ترين رشدهاي خود را تجربه كرده و با عبور پرقدرت از مقاومت ۳ ميليون و ۲۵۹ هزار واحدي تا محدوده ۳ ميليون و ۲۶۵ هزار واحد پيش رفته بود. كاهش امروز را مي‌توان اولين نشانه از آغاز فاز اصلاحي بازار پس از جهش سريع روزهاي گذشته دانست؛ بررسي جزيي‌تر بازار نشان مي‌دهد كه ارزش معاملات خرد به بيش از ۲۰۱ هزار ميليارد تومان و حجم معاملات به بيش از ۴۱ ميليارد سهم رسيده است؛ ارقامي بالا كه نشان از حضور فعال معامله‌گران و چرخش سريع نقدينگي دارد. با اين حال، تركيب جريان نقدينگي حاكي از آن است كه بخش قابل‌توجهي از اين پول‌ها ماهيتي كوتاه‌مدت و سفته‌بازانه دارد؛ موضوعي كه در شرايط فعلي مي‌تواند بازار را وارد دوره‌اي از نوسانات شديد و رفت‌وبرگشت‌هاي پي‌درپي كند. از منظر تحليلي، افت امروز شاخص را بايد پاسخ بازار به رشد غيرواقعي و مبتني بر هيجان روزهاي اخير دانست. افزايش قيمت بسياري از نمادها بدون پشتوانه بنيادي و در غياب بهبود قابل توجه در متغيرهاي كلان اقتصادي، منجر به شكل‌گيري اين رفتار شاخص كل شد. به عبارت ديگر، شاخص كل در مسير صعود اخير خود، از واقعيت‌هاي اقتصادي فاصله گرفت و اكنون بازار در حال بازتنظيم اين نسبت است. نكته مهمي كه نبايد از نظر دور داشت، آن است كه رشد شارپي اخير شاخص كل، محصول مستقيم محدوديت دامنه نوسان ۳ درصدي است. اين دامنه محدود سبب مي‌شود كه در شرايطي كه نقدينگي به سمت بازار حركت مي‌كند، فشار خريد به صورت متراكم در روزهاي متوالي ظاهر شود و شاخص كل طي مدت كوتاهي جهش غيرطبيعي را تجربه كند. تجربه بازار نشان داده است كه هر رشد شارپي، به‌طور اجتناب‌ناپذير ريزشي شارپي را نيز به دنبال دارد؛ چراكه پس از رشد سريع قيمت‌ها، عرضه‌هاي سنگين و شناسايي سود، به سرعت بر روند غالب مي‌شود.در سطح تكنيكال، شاخص كل اكنون در محدوده‌اي حساس قرار دارد. سطوح حمايتي مهم در محدوده‌هاي سه ميليون و ۱۷۸ هزار واحد و سپس سه ميليون و ۸۰ هزار واحد قرار گرفته‌اند. در صورت از دست رفتن اين حمايت‌ها، احتمال تعميق اصلاح و حركت شاخص به سمت سطوح پايين‌تر به‌صورت جدي وجود دارد. به عبارت ديگر، تداوم فشار فروش در روزهاي آتي مي‌تواند منجر به اصلاح عميق‌تر بازار و بازگشت بخش قابل‌توجهي از رشدهاي اخير شود. در سطح كلان، همچنان عواملي چون تورم بالاي ۴۵ درصدي، ركود نسبي در بخش توليد، نوسانات نرخ ارز و سياست‌هاي نامطمئن دولت در حوزه مالي و پولي بر بازار سايه انداخته‌اند. از سوي ديگر، نگراني‌ها درباره نرخ سود بين‌بانكي، وضعيت بودجه سال آينده و جهت‌گيري احتمالي سياستگذار در قبال دامنه نوسان و حجم مبنا نيز در تصميم‌گيري سرمايه‌گذاران تاثيرگذار است. در چنين شرايطي، شروع اصلاح شاخص كل را نبايد به عنوان پايان روند صعودي تلقي كرد، بلكه مي‌توان آن را فرصتي براي بازگشت تعادل و ارزيابي مجدد ارزش‌ها دانست. با اين حال، آنچه در روزهاي آينده اهميت دارد، نقش مديريت ريسك و رفتار منطقي سرمايه‌گذاران است. پرهيز از معاملات هيجاني، رعايت حد ضرر، تنوع‌بخشي پرتفوي و تمركز بر صنايع با چشم‌انداز سودآوري واقعي مي‌تواند مانع از زيان‌هاي سنگين در دوره اصلاح شود. در مجموع، افت امروز را بايد هشداري به فعالان بازار دانست تا ميان رشد قيمتي و رشد واقعي تمايز قائل شوند. بازار سرمايه زماني مي‌تواند روندي پايدار و سالم داشته باشد كه رشد آن مبتني بر بهبود شاخص‌هاي واقعي اقتصاد، افزايش توليد و ارتقاي سودآوري شركت‌ها باشد؛ نه صرفا انتظارات تورمي و جريان نقدينگي كوتاه‌مدت.
كارشناس بازار سرمايه