نگاهي به مارتينلوتركينگ
آن روز انگار دنيا برمي‌خيزد
سولماز موگويي
تاريخ بشريت تاريخي سرشار از خشونت است و شايد حسرت پايان‌ناپذير دستيابي به عشق، امنيت و خوشبختي. تا به امروز براي تغيير مسير بشريت از خشونت و پاك‌كردن پيشاني و دست‌هاي قابيل و تمامي فرزندان آدم، همگي شكست خورده‌ايم. كم نيستند گمانه‌زني‌‌ها، فرضيات و نظريه‌هاي علمي و عملي درباره پيدايش و چرايي خشونت‌گرايي و راه‌هاي مبارزه با آن. نيكولاس تينبرگن (Nikolaas Tinbergen) دانشمند هلندي و برنده جايزه نوبل كه در زمينه كردارشناسي و جانورشناسي تخصص دارد، معتقد است: «بشر مانند ديگر حيوانات، با گونه خود مبارزه مي‌كند، اما بشر تنها گونه‌اي است كه مبارزه‌اش مخرب يا نفاق‌برانگيز است و تنها گونه‌اي است كه دست به قتل عام همنوع خود مي‌‌زند.» فرويد در فرضيه اول خود خشونت را محصول خودشيفتگي (نارسيسيسم) مي‌داند و اريش فروم، ارتباطي مستقيم بين بروز رفتار‌هاي پرخاشگرايانه و شرايط تربيتي مي‌بيند. آنچه روشن است، خشونت در تمام اقوام و نژاد‌هاي انساني ديده مي‌شود، مي‌تواند بروز كند و مرزي براي اين بيماري همه‌گير وجود ندارد. مارتين لوتر‌كينگ از حضور اين بيماري واگيردار آگاه است، از ساز و كار آن باخبر، اما حاضر به تسليم‌شدن نيست. مي‌گويد: «وقتي به انسان مدرن نگاه مي‌كنيم مجبور به روبه‌روشدن با اين واقعيت هستيم كه انسان مدرن از نوعي فقر روحي رنج مي‌برد كه متناقض با فراواني خيره‌كننده در علوم و تكنولوژي است. ما آموخته‌ايم كه آسمان را مانند پرندگان درنورديم، ما آموخته‌ايم كه درياها را مانند ماهي شنا كنيم اما نياموخته‌ايم كه روي زمين مانند خواهر و برادر راه برويم، خواهرانه و برادرانه.» حتي در زمستان ۱۹۵۵ ارثيه اين فقر روحي، با گذشت سال‌ها از لغو برده‌داري، همچنان بر سر زندگي سياهپوستان امريكا سايه انداخته بود و رزا پاركس (Rosa Parks) هم يكي از سياهپوستاني بود كه از اين ارثيه بي‌‌نصيب نبود. رزا در مونت‌گومري مركز ايالت آلاباما در امريكا، در اتوبوس نشسته بود تا بعد از يك روز كاري به خانه‌اش برگردد. شهروندي سفيدپوست سوار اتوبوس شد و از رزا انتظار داشت كه جايش را به او بدهد، رزا دست ردّ به سينه اين تحقير زد و به جاي خانه مستقيم به زندان رفت. آن روز انگار كه «دنيا بر مي‌‌خيزد، وقتي رزا مي‌نشيند » (ديتس، ريچارد، ۲۰۰۸ Martin Luther King: Traum und Tat. EinLebensbild) يك روز بعد ۵۰ نفر از رهبران پيشرو جنبش آينده حقوق مدني سياهپوستان شهر، گردهم مي‌آيند تا براي مبارزه با تبعيض و تفكيك‌نژادي در شهر خود راهي بيابند.دكتر مارتينلوتركينگ رهبر آينده كنفرانس رهبري مسيحيان جنوب (SCLC) با فراخوان تحريم استفاده از اتوبوس‌هاي شهر مونت‌گومري و ايالت آلاباما آغازگر جنبش حقوق مدني سياهپوستان در امريكا مي‌شود. تحريم ۳۸۱ روز به طول مي‌انجامد و در اين مدت كينگ بارها به جرم داشتن سرعت بالا در رانندگي دستگير، خانه‌اش به آتش كشيده شده و خود و خانواده‌ا‌ش تهديد به ترور مي‌شوند. تحريم اما در سال ۱۹۶۵ با تصويب ديوان عالي كشور در خصوص ممنوعيت هرگونه تبعيض و تفكيك‌نژادي در حمل‌ونقل عمومي با موفقيت به تصويب مي‌رسد. از آن پس در ديدگان مردم، كينگ به عنوان پيشواي جنبش مدني سياهپوستان مورد احترام قرار مي‌گيرد و در سال ۱۹۵۷سازمان «رهبري مسيحيان جنوب » را با همكاري ديگر سياهپوستان منطقه به ثبت مي‌رساند. هدف سازمان مبارزه بدون خشونت از طريق تظاهرات عليه تبعيض و تفكيك نژادي اعلام مي‌شود. (1) اين سازمان همچنان در امريكا به كار خود با اهدافي جديد ادامه مي‌دهد.در اين مدت كينگ يك ميليون كيلومتر سفر و ۲۰۰ سخنراني را به تجربيات خود اضافه مي‌كند، اولين كتاب خود به نام «گامي به سوي آزادي » را مي‌نويسد، شهروندان را به برگزاري راهپيمايي مسالمت‌آميز براي رسيدن به حقوق برابر شهروندي دعوت مي‌كند.مارتينلوتركينگ بي‌‌شك يكي از كاريزماتيك‌ترين شخصيت‌هاي قرن بيستم به حساب مي‌آيد. توانايي كينگ در ايجاد همبستگي در عرصه عمومي بي‌نظير و مثال‌زدني است و مهم‌تر پيروي از ايده «جنبش مدني به دور از خشونت ». كينگ در كتاب خود عنوان مي‌كند كه منظورش از حركت به دور از خشونت، روبه‌روشدن با حريف است براي دوستي و نه شكست و تحقير او (گامي به سوي آزادي، مارتين‌لوتر كينگ، ۱۹۵۸) . ملاقات كينگ با گاندي در هند، درك عميق‌تري از مبارزه و مقاومت عاري از خشونت به او مي‌بخشد و او را در ادامه راهي كه برگزيده بود راسخ‌تر مي‌كند، آنقدر كه كينگ از خود آغاز و تمام محافظان مسلح خود را خلع سلاح مي‌كند. همزمان اقدامات خشونت‌آميز گروه‌هاي نژادپرست در طول تظاهرات عاري از خشونت سياهپوستان به‌شدت مورد توجه رسانه‌ها قرار مي‌گيرد. به ناگاه حضور «جنبش توده»اي و «خشونت» در كنار يكديگر، پرده از حضور تبعيض، تحقير و رفتار‌هاي غيرانساني سفيدپوستان در مقابل سياهپوستان برداشته و نشان مي‌دهد كه سيستم‌هاي نژادپرستانه و تبعيض‌آميز براي ادامه حيات، مجبور به اعمال خشونت هستند (ديتس، ريچارد، ۲۰۰۸) در سالگرد صدمين سال اعلاميه آزادي سياهپوستان ازبردگي (در ۲۸ آگوست ۱۹۶۳) تظاهرات تاريخي طرفداران جنبش مدني امريكا براي «دستيابي به كار و آزادي » در مقابل بناي ياد‌بود آبرهام لينكلن انجام مي‌شود و ۲۵۰۰۰۰ نفر از سراسر كشور در اين تظاهرات شركت مي‌كنند. «رويايي دارم » يكي از به ياد ماندني‌ترين سخنراني‌‌هاي قرن بيستم توسط كينگ انجام مي‌شود كه به گمان خيلي‌‌ها پشتوانه محكمي براي تصويب لايحه حقوق مدني در سال ۱۹۶۴ بود. در اين لايحه هرگونه تبعيض بر اساس رنگ، نژاد، جنسيت، دين و... ممنوع اعلام مي‌شود. در اين روز روياي مارتينلوتركينگ به لحاظ قانوني به حقيقت پيوست. حال آنكه براي داشتن جهاني به دور از تبعيض ادامه راه او «مقاومت بدون خشونت » تا پايان تاريخ بشري لازم به نظر مي‌رسد.
دانش‌آموخته جامعه‌شناسي
1-http://kingencyclopedia.stanford.edu/encyclopedia/encyclopedia/enc_southern_christian_leadership_conference_sclc