سوخت ايراني پشت ديوار استانداردهاي جديد افغانستان
گروه اقتصادي |به تازگي خبر رسيد كه رانندگان تانكرهاي حامل سوخت ديزل روزها و بلكه ماه‌هاست در مرز ميلك شهرستان زابل ايران با افغانستان معطل مانده‌اند، نه راه پيش دارند و نه راه پس؛ علت به گفته طالبان كيفيت پايين سوخت ايراني است. اين ادعاي طالبان در حالي است كه سخني از تغيير شبانه استانداردهاي خود نمي‌گويند و قبول نمي‌كنند كه بي‌خبر و يك‌شبه استانداردهاي مربوط به كيفيت سوخت وارداتي را تغيير داده‌اند و به تجار ايراني و افغانستاني هم اطلاعي نداده‌اند. به نقل از ايرنا، رانندگان تانكرهاي ايراني مي‌گويند كه در پي اين تصميم، صدها تانكر حامل ديزل و ديگر مواد نفتي كه در مسير افغانستان بودند، در گمرك نيمروز - همجوار مرز ميلك در شهرستان زابل - متوقف شده‌اند. اين توقف اكنون وارد ماه چهارم شده و كاميون‌ها نه اجازه تخليه بار دارند و نه امكان بازگشت به ايران. سيدحميد حسيني، سخنگوي اتحاديه صادركنندگان فرآورده‌هاي نفت، گاز و پتروشيمي ايران (اوپكس)، توقف گسترده تانكرهاي حامل گازوئيل ايراني در مرز افغانستان را تاييد كرد و دليل آن را تغيير استانداردهاي سوخت واردات و محدوديت‌هاي تازه طالبان دانست.
حسيني توضيح داد كه عمده اين محصولات متوقف شده، گازوئيل يا هيدروكربن سنگين است؛ در گذشته افغانستان تا ۷ هزار پي‌پي‌ام (PPM) سولفور در محموله را مي‌پذيرفت اما اكنون يك‌باره عدد آن را به ۲ هزار PPM كاهش داده و اجرايي كرده است؛ اين موضوع سبب شده تا محموله‌هايي كه ميزان سولفور آنها ۵، ۶ و ۷ هزار بوده، بلاتكليف بمانند و وارد افغانستان نشوند. وي در عين حال تاكيد كرد كه بخشي از اين محموله‌ها مربوط به شركت‌هاي عراقي است كه از مرز ايران عبور كرده اما طرف افغانی حاضر به صدور مجوز ورود براي آنها نيست. سخنگوي اوپكس تاكيد كرد: اين اتفاق تنها مربوط به مرز ميلك نيست بلكه مرز دوغارون نيز اتفاق مشابهي رخ داده و بيش از سه هزار تانكر از چهار ماه پيش در اين مرز متوقف شده‌اند. اين فعال صادرات نفت و مشتقات نفتي بر اين نكته تاكيد كرد كه سوخت‌هاي ارسالي كه در مرزها متوقف شده‌اند، سوخت بي‌كيفيت نيست بلكه طالبان يك‌شبه استاندارد خود را تغيير داده بدون آنكه به كشورهاي مبداء و صادركنندگان اطلاع داده باشد.
وي افزود: در كنار اين تغيير استاندارد، وزارت ماليه طالبان در سه ماه گذشته بيش از ۴۲۴ تانكر مواد نفتي، اغلب ديزل را از بندر نيمروز به‌دليل بي‌كيفيت بودن و انطباق نداشتن با استانداردهاي داخلي رد كرده و به ايران بازگردانده است. سخنگوي اتحاديه صادركنندگان فرآورده‌هاي نفت، گاز و پتروشيمي ايران (اوپكس) با يادآوري اينكه توليد گازوئيل با استاندارد ۲ هزار پي‌پي‌ام سولفور به آساني امكان‌پذير نيست زيرا توليدات داخلي اغلب بالاي پنج هزار پي‌پي‌ام سولفور هستند، گفت: بنابراين تنها زماني كه افغانستان با كمبود شديد سوخت مواجه شود به‌ويژه در فصل سرد، ممكن است مجوز ورود اين محموله‌ها را صادر كند. حسيني همچنين كاهش صادرات گازوئيل و بنزين از روسيه به دليل حملات پهپادي اوكراين را عامل ديگر فشار بر بازار افغانستان دانست و گفت: اين كمبود، افغانستان را با بحران سوخت مواجه مي‌كند و زمينه‌اي براي تغيير تصميم طالبان فراهم مي‌سازد.
طبق گفته وي تجار به طور معمول از راه‌هاي خود براي حل مشكلات استفاده مي‌كنند، اما بعضي وقت‌ها قيمت‌ها آنقدر بالا مي‌رود كه حتي توقف دو تا سه ماهه خودروهاي حامل سوخت برايشان از نظر اقتصادي توجيه‌پذير مي‌شود.
سختگيري طالبان منحصر به گازوئيل نيست
عضو هيات‌مديره اتحاديه صادركنندگان فرآورده‌هاي نفت، گاز و پتروشيمي اضافه كرد: سختگيري‌هاي استانداردي جديد در حوزه سوخت، فقط منحصر به گازوئيل نيست و حتي بنزين ايراني را نيز دچار مشكل كرده است. حسيني با اشاره به نمونه‌اي در توليد بنزين در پالايشگاه شازند اراك افزود: پيش‌تر با استفاده از نفتاي وارداتي يا داخلي، بنزين با اكتان ۸۲ و حتي ۹۲ توليد مي‌شد، اما به دليل آروماتيك بالا، سطح بنزن را يك‌باره به زير ۲ رساندند. اين موضوع باعث شده پالايشگاه شازند به سختي قادر به توليد بنزين با بنزن زير ۲ باشد و در عمل به بهانه استانداردهاي جديد، ورود فرآورده‌هاي ما محدود شود. سخنگوي اوپكس راهكار مقابله با اين محدوديت‌ها را مجموعه‌اي از اقدامات همزمان دانست و اظهار داشت: مذاكره با مقامات افغانستان براي كاهش سختگيري‌ها، استفاده از ظرفيت ديپلماسي، فعال‌سازي بخش خصوصي در بازار افغانستان و بررسي رقابت‌هاي داخلي اين كشور، به‌ويژه نقش واردكنندگان تركمنستاني و روسي كه با هزينه و لابي مسيرهاي ورود را مديريت مي‌كنند.