«اعتماد» در گفت‌وگوي اختصاصي با كارشناسان بررسي می‌کند
شطرنج ايران و «آژانس» در وين
علي نصري: گزارش‌هاي نهاد پادماني تاكنون جهت‌گيري سياسي داشتند از همين رو ايران بايد با نقد مستند مواضع اين نهاد و استفاده از ظرفيت‌هاي ديپلماتيك روايت خود را جهاني كند
اميرعلي ابوالفتح: در صورت عدم توافق با نهاد پادماني، ايران ممكن است تعهداتش را كاهش داده يا از ان‌پي‌تي خارج شود؛ دو گزينه‌اي كه فرآيند ديپلماسي را پيچيده‌تر خواهد كرد
حديث روشني
نشست فصلي شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي روز گذشته (دوشنبه) در وين آغاز به كار كرد؛ نشستي كه همچنان برنامه هسته‌اي ايران در مركز توجه آن قرار گرفته و در مقطع كنوني فضاي ديپلماتيك پرتنش و در عين حال پرتحركي را ميان ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و همزمان بازيگران غربي به تصوير مي‌كشد. در همين راستا، گزارش اخير رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درباره افزايش ذخاير اورانيوم ۶۰درصدي ايران به بيش از ۴۴۰ كيلوگرم، زمينه را براي فشارهاي غرب بر تهران فراهم كرد؛ هرچند رسانه‌هاي غربي ازجمله وال‌استريت ژورنال مدعي‌اند كه پيشرفت‌هايي در مسير رايزني‌هاي ايران و نهاد پادماني حاصل شده است؛ با اين حال مشخص نيست كه به واسطه اين پيشرفت توافقي بين آنها حاصل شود. همزمان لارنس نورمن، روز دوشنبه و ساعاتي پيش از برگزاري نشست شوراي حكام با انتشار پستي در صفحه ايكس (توييتر سابق) خود نوشت: «نشست شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي امروز آغاز مي‌شود، اما انتظار نمي‌رود كه مذاكرات ايران و آژانس درباره دسترسي‌ها امروز به پايان برسد. طبق شنيده‌ها، اين مذاكرات طي روزهاي آتي ادامه خواهد داشت.» اين پيام‌ها در‌حالي رسانه‌اي مي‌شود كه تهران با تاكيد بر ضرورت رسيدن به چارچوبي تازه براي همكاري‌هاي پادماني، تلاش مي‌كند تعامل با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را در مسير واقعيت‌هاي پس از تحولات اخير و مصوبه اخير مجلس شوراي اسلامي تنظيم كند. عباس عراقچي، وزير امور خارجه كشورمان اخيرا با انتشار يادداشتي در روزنامه گاردين نوشت: «ايران آماده است تا توافقي واقعي و پايدار شكل دهد كه نظارت دقيق و محدوديت‌هايي در غني‌سازي را در ازاي لغو تحريم‌ها به همراه داشته باشد و اگر اين فرصت كوتاه براي تغيير مسير از دست برود، پيامدهايي مخرب براي منطقه به همراه خواهد داشت.» در شرايطي كه نگاه‌ها به شوراي حكام است و توانايي تهران و نهاد پادماني براي نيل به توافق نسبي كه به عنوان يكي از شروط تروييكاي اروپايي براي بازگشت به ديپلماسي لازم خواهد بود، گروهي از ناظران هشدار مي‌دهند كه حتي اگر پيشرفت محدودي در اين زمينه حاصل شود شايد به تنهايي نتواند به كاهش تنش ميان ايران، آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و تروييكاي اروپايي بينجامد. سه كشور اروپايي پيش‌تر با ارسال نامه‌اي به شوراي امنيت سازمان ملل سازوكار بازگشت تحريم‌هاي شش‌گانه عليه كشورمان را كليد زدند و تلاش دارند با نهايت بهره‌برداري از اهرم فشار بر ايران، اهداف حداكثري خود را با تحميل شروط سه‌گانه پيگيري كنند. گفتني است يكي از شروط سه كشور اروپايي براي تمديد مكانيسم ماشه ازسرگيري همكاري‌هاي جامع و كامل ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بسان پيش از جنگ دوازده روزه است و در ادامه به نظر مي‌رسد سرنوشت مذاكرات ايران و اروپا طي هفته‌هاي اخير به شكلي درهم‌تنيده با فعل و انفعالات تهران و نهاد پادماني گره خورده و نشست اخير شوراي حكام نيز مي‌تواند در اين ميان تعيين‌كننده نتيجه‌بخش بودن اهرم تروييكاي اروپايي يعني اسنپ‌بك باشد. در همين راستا روزنامه اعتماد با هدف ارزيابي سناريوهاي احتمالي پيش روي ايران و نهاد پادماني و همچنين نتايج نشست اخير شوراي حكام آن هم در شرايطي كه رافائل گروسي خود را براي قرائت گزارشي با لحني تند آماده كرده، با علي نصري، كارشناس مسائل بين‌الملل و اميرعلي ابوالفتح، كارشناس مسائل امريكا گفت‌وگو كرده است. نصري در گفت‌وگويش با «اعتماد» ضمن تاكيد بر اينكه پيشنهاد خروج از ان‌پي‌تي اقدامي به‌مثابه تيغي دولبه است، همزمان تاكيد مي‌كند اين اقدام تنها در صورتي مفيد خواهد بود كه به عنوان فرصت براي بازتعريف شرايط و مذاكره ديده شود، نه صرفا به عنوان تهديد يا اقدام واكنشي. همزمان ابوالفتح تاكيد كرد كه گزارش اخير آقاي گروسي درباره ميزان ذخاير اورانيوم ايران و بررسي آن در نشست اخير شوراي حكام مي‌تواند روند ديپلماسي با اروپا را به‌طور جدي تحت تاثير قرار دهد. اين كارشناس مسائل امريكا همچنين هشدار داد كه در صورت تشديد فشارها از‌سوي اروپا و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، ايران ممكن است همكاري‌هاي هسته‌اي خود با نهاد پادماني را كاهش دهد يا حتي از پيمان ان‌پي‌تي خارج شود، امري كه مسير ديپلماسي را بسيار پرمخاطره و پيچيده خواهد كرد.
مشروح اين گفت‌وگو در ادامه مي‌آيد:
علي نصري: امروز نوبت آژانس بين‌المللي انرژي اتمي است تا بي‌طرفي و ماهيت فني و غير‌سياسي‌اش را ثابت كند
علي نصري، كارشناس ارشد مسائل بين‌الملل در پاسخ به پرسش «اعتماد» درباره نتايج احتمالي نشست فصلي شوراي حكام بر شكل تعاملات ايران و غرب گفت: گزارش‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ذاتا بايد فني و حقوقي باشند، اما متاسفانه در عمل اغلب رنگ و بوي سياسي به خود مي‌گيرند. آقاي گروسي به جاي آنكه صرفا به داده‌هاي كارشناسان و بازرسان فني اتكا كند، گاه تحت تاثير فضاي سياسي واشنگتن و تل‌آويو قرار مي‌گيرد. به باور نصري البته نمي‌توان كليت آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را با موضع‌گيري‌هاي مديركل اين نهاد زير سوال برد، چرا‌كه اين نهاد بخشي از نظام حقوق بين‌الملل است و نقش مهمي در حفظ شفافيت فعاليت‌هاي هسته‌اي جهان ايفا مي‌كند. اين كارشناس روابط بين‌الملل در ادامه به «اعتماد» گفت: اما آنچه اهميت دارد اين است كه اگر گزارشي ايراد دارد، بايد مستند و دقيق نقد شود و به آن اعتراض كرد. پس از تجاوز رژيم صهيونيستي به ايران و بمباران تاسيسات هسته‌اي كشورمان توسط امريكا حين مذاكرات، افكار عمومي جهان متمايل به سمت ايران است و آمادگي شنيدن و پذيرفتن روايت ما را دارد و اين فرصتي است كه بايد از آن بهره برد.
نصري در پاسخ به ديگر پرسش «اعتماد» در راستاي ارايه سناريوهايي در زمينه توافق يا عدم توافق ميان تهران و نهاد پادماني، بالاخص در شرايطي كه گفته مي‌شود احتمال تصويب مصوبه براي خروج از ان‌پي‌تي به عنوان واكنش ايران به كنش غرب برجسته‌تر شود، خاطرنشان كرد: آژانس بين‌المللي انرژي اتمي پروتكلي براي بازرسي تاسيسات بمباران‌شده توسط ايالات‌متحده در جنگ دوازده روزه ندارد و البته واقعيت اين است كه اعتماد جامعه ايران نسبت به اين نهاد و شخص آقاي گروسي آسيب جدي ديده است. به گفته اين كارشناس مسائل بين‌الملل همان‌طور كه آقاي عراقچي، وزير امور خارجه كشورمان تاكيد كردند، هرگونه همكاري با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيازمند توافق در مورد پروتكل‌ها و چارچوب‌هاي امنيتي جديد است. متاسفانه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي حتي حملات غيرقانوني امريكا به تاسيسات هسته‌اي صلح‌آميز ايران را محكوم نكرده و اين حداقل قدمي است كه آقاي گروسي مي‌توانست براي اعتمادسازي و نشان دادن حسن‌نيت خود بردارد. به گفته نصري لذا دستگاه ديپلماسي كشورمان همچنان بر موضع خود كه بر پايه منافع ملي، عزت و امنيت است به صورتي قاطع باقي مانده و اين طرف مقابل است كه اكنون بايد بي‌طرفي و با ماهيتي صرفا فني و غيرسياسي، خود را اثبات كند. اين كارشناس روابط بين‌الملل در ادامه و در پاسخ به «اعتماد» درباره تبعات عدم حصول توافق ميان تهران و نهاد پادماني و تاثيرش بر فعل و انفعالات ايران و اروپا تشريح كرد: عدم توافق با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، كه تروييكاي اروپايي آن را شرط توقف مكانيسم ماشه مي‌دانند، مي‌تواند به بازگشت تحريم‌هاي سازمان ملل منجر شود و فشارهاي اقتصادي و ديپلماتيك بر ايران را افزايش دهد. به باور نصري البته از منظر حقوقي، اقدام تروييكاي اروپايي به دليل عدم اجراي تعهدات برجامي و همراهي ضمني با حملات غيرقانوني به تاسيسات هسته‌اي صلح‌آميز كشورمان كه اتفاقا تحت نظارت آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بودند، فاقد مشروعيت بوده و ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ است. ايران نيز مي‌تواند از طريق اقدامات حقوقي و سياسي، مانند طرح دعوي عليه اين حملات و جلب حمايت كشورهاي غيرمتعهد، هزينه سياسي غرب را بالا ببرد. اين راهكارها شايد نتوانند اثرات تحريم‌ها را كاملا خنثي كنند، اما مي‌توانند روايت بين‌المللي را به نفع ايران تغيير دهند.
اين كارشناس ارشد روابط بين‌الملل در پاسخ به ديگر پرسش «اعتماد» درمورد پيش‌بيني رويكرد احتمالي تهران در قبال كنش مخرب نهاد پادماني طي نشست اخير شوراي حكام توضيح داد: اين روزها عده‌اي در ايران، به خصوص در مجلس شوراي اسلامي، بحث خروج از پيمان عدم اشاعه هسته‌اي (ان‌پي‌تي) را دنبال مي‌كنند؛ اقدامي كه يك تيغ دولبه است و مي‌تواند شرايط را پيچيده‌تر كند. به گفته نصري اما خروج از ان‌پي‌تي به معناي پايان تعهدات ايران در قبال اين معاهده منع اشاعه نخواهد بود و در صورت عملي شدن، كشورهاي غربي قطعا به‌دنبال صدور قطعنامه‌اي تازه از شوراي امنيت براي واداشتن ايران به اجراي همان تعهدات خواهند رفت؛ وضعيتي كه هيچ تضميني وجود ندارد چين و روسيه نيز در برابر آن مقاومت كنند. بنابراين تنها در شرايطي مي‌توان خروج از پيمان عدم اشاعه هسته‌اي را واجد دستاورد يا فايده‌اي دانست كه ايران در بازه زماني ۹۰ روزه اعلام خروج، فرصتي براي مذاكره و بازتعريف شرايط ايجاد كند. نصري در پاسخ به ديگر سوال «اعتماد» درباره اهرم‌هاي ايران در واكنش به فعال‌سازي مكانيسم ماشه و بازگشت تحريم‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل عليه كشورمان گفت: سياست خارجي ايران نبايد صرفا معطوف به ساختن اهرم فشار باشد؛ بلكه بايد به دنبال خلق فرصت‌ها و استفاده از گشايش‌هاي احتمالي نيز باشيم. وقتي تمامي مسائل پيرامون تنش و تقابل بچرخد، هزينه‌ها افزايش مي‌يابد و ابتكار عمل نيز محدود مي‌شود. به باور اين كارشناس روابط بين‌الملل، ايران اما مي‌تواند با نگاه بلندمدت، ظرفيت‌هاي راهبردي خود را براي باز كردن مسيرهاي ديپلماسي و اقتصادي جديد به كار گيرد؛ از جمله تعميق همكاري‌هاي منطقه‌اي، تقويت روابط راهبردي با چين و روسيه و گسترش پيوندهاي اقتصادي، انرژي و ترانزيتي با همسايگان. نصري در ادامه به «اعتماد» گفت: تجربه نشان داده كه هرقدر ما به دنبال اهرم‌سازي بيشتر باشيم، طرف مقابل نيز اهرم‌هاي خود را با فشار بيشتري تحميل مي‌كند و حاصلش آسيب‌هاي بيشتر است كه به نفع هيچ‌يك از طرفين نيست. همان‌طور كه دكتر ظريف هم در مقاله‌اي در مجله فارين پالسي مطرح كردند، سياست خارجي ما در شرايط پيچيده امروز نيازمند رويكردهاي جديد است. اين كارشناس مسائل بين‌الملل در ادامه و پيرامون سناريوي احتمالي عملياتي شدن يا عدم عملياتي شدن خروج از پيمان ان‌پي‌تي كه اخيرا مجلس شوراي اسلامي براي تصويب آن خيز برداشته است، خاطرنشان كرد: خروج از معاهده ان‌پي‌تي نيازمند بررسي همه‌جانبه جوانب مثبت و منفي آن است. همان‌طور كه پيش‌تر اشاره شد، اين اقدام يك تيغ دولبه است: از يك‌سو ممكن است ايران را در معرض قطعنامه جديد از شوراي امنيت قرار دهد و كشور را وارد چرخه فشار تازه كند و از سوي ديگر، اين پتانسيل را داراست تا براي باز كردن مسيرهاي جديد مذاكره و ديپلماسي فرصت‌ساز شود. تنها راهي كه اين اقدام مي‌تواند مفيد واقع شود، آن است كه با اين كنش بستر را براي گشايش ديپلماتيك هموار كرد. از همين رو خروج از ان‌پي‌تي نبايد صرفا به عنوان يك اقدام واكنشي يا تهديد نمادين از سوي ايران قلمداد شود. نصري اما در ادامه گفت‌وگويش با «اعتماد» درخصوص رويكرد واشنگتن و تل‌آويو در قبال تحركات نهاد پادماني عليه تهران گفت: واقعيت اين است كه روابط ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي همواره پرچالش بوده اما همچنان همكاري‌ها ادامه يافته است، چرا‌كه دو طرف به نوعي به يكديگر نياز دارند. ايران براي اثبات صلح‌آميز بودن برنامه هسته‌اي خود به نظارت آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نياز دارد و نهاد پادماني نيز بدون همكاري ايران نمي‌تواند وظايف خود را به‌طور كامل اجرا كند. با اين همه سياست‌هاي درازمدت رژيم صهيونيستي در قبال ايران ارتباط مستقيمي با رابطه ايران و نهاد پادماني ندارد. اين رژيم اهداف راهبردي خود را كه مبتني بر جنگ‌هاي دايمي، تجاوز به همسايگان و گسترش سرزمين‌هاي اشغالي است، به‌طور مستقل دنبال مي‌كند. اخيرا نيز حتي به‌صورت آشكار از نقشه «اسراييل بزرگ» پرده‌برداري كرده و از بيان آن ابايي ندارد. اين كارشناس روابط بين‌الملل در پايان نيز و در رابطه با كنش امريكا تشريح كرد: واشنگتن نيز برنامه‌هاي راهبردي خود را پيگيري مي‌كند، اگرچه ميان جريان‌هاي سياسي مختلف در اين كشور اختلاف‌نظر قابل‌توجهي درباره نحوه اجراي اين برنامه‌ها وجود دارد. در هر صورت، رابطه ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تعيين‌كننده پيشبرد يا عقب‌نشيني اين اهداف نيست، اما طبيعي است كه هرگونه آسيب به اين رابطه مي‌تواند به شكل فرصت‌طلبانه توسط طرف‌هاي ديگر مورد بهره‌برداري قرار گيرد.
اميرعلي ابوالفتح: گزارش رافائل گروسي به شكلي ضمني ادعاي دونالد ترامپ درباره ذخاير غني‌سازي ايران را به شكلي جدي زير سوال مي‌برد
اميرعلي ابوالفتح در پاسخ به پرسش «اعتماد» درباره محتواي گزارش ادعايي اخير مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي كه در نشست فصلي شوراي حكام ارايه شد، خاطرنشان كرد: اين نخستين گزارش رافائل گروسي به شوراي حكام درباره وضعيت ذخاير اورانيوم ايران پس از حملات ايالات‌متحده است. حال آنكه روايت دونالد ترامپ اين است كه تمامي اين ذخاير در پي بمباران‌هاي امريكا از بين رفته‌اند. او ادعا مي‌كند كه جمهوري اسلامي ايران، پيش از حمله، هيچ‌گونه اقدامي براي جابه‌جايي اين مواد انجام نداده است؛ بنابراين، براساس ادعاي ترامپ، اين حدود ۴۰۰ كيلوگرم اورانيوم مورد ادعاي آقاي گروسي بايد زير كوه‌ها مدفون شده باشد. به گفته ابوالفتح اگر بخواهيم روايت آقاي ترامپ را مبنا قرار دهيم، بايد نتيجه گرفت كه اين ۴۰۰ كيوگرم اورانيوم نابود شده است. واقعيت اين است كه بعد از حملات اخير بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هيچ بازديدي از اين مراكز نداشتند و احتمالا حتي دوربين‌هاي نظارتي نيز از كار افتاده‌اند يا از بين رفته‌اند؛ در نتيجه، سطح نظارت‌هاي موجود به‌شدت كاهش يافته است. اين كارشناس مسائل امريكا در ادامه و با طرح اين پرسش كه آقاي گروسي چگونه مي‌خواهد ادعا كند كه اكنون ۴۴۰ كيلوگرم اورانيوم غني‌شده وجود دارد، خاطرنشان كرد: مشخص نيست اين عدد چگونه محاسبه شده است؛ آيا تخميني است؟ يا صرفا حدسي بر پايه اطلاعات ناكامل؟ اگر واقعا چنين اطلاعاتي را دراختيار دارد، با توجه به اينكه بنا بر ادعاي ترامپ، همه‌چيز نابود شده و بازرسان نيز حضور نداشته‌اند، آقاي گروسي بايد توضيح دهد كه اين اطلاعات چگونه و از چه منبعي به دست آمده است. مگر آنكه او مستقيما روايت ترامپ را رد كرده و اعلام كند كه رييس‌جمهور امريكا ادعاي نادرست و كذبي مطرح كرده و در واقع تاسيسات هسته‌اي و مواد غني‌شده ايران سالم هستند يا بازرسي‌هايي نيز صورت گرفته است. به گفته ابوالفتح اما در صورت تاييد چنين گزارشي از سوي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مبني بر افزايش ذخاير اورانيوم ايران به ۴۴۰ كيلوگرم، قطعا روند ديپلماسي لطمه خواهد ديد و تنش‌ها افزايش خواهد يافت. اين موضوع حتي مي‌تواند بهانه‌اي براي اقدامات نظامي آتي اسراييل عليه كشورمان باشد، چنان‌كه پيش از تجاوز اسراييل نيز ادعا شده بود ايران ۴۰۰ كيلوگرم اورانيوم با غناي ۶۰ درصد دراختيار دارد و همان زمان تل‌آويو مدعي شد ميزان اورانيوم 60درصدي ايران براي ساخت شش بمب اتمي كافي است. اين كارشناس مسائل سياست خارجي در ادامه به «اعتماد» گفت: از‌سوي ديگر، با‌توجه به اينكه طي روزهاي آينده تكليف فعال‌سازي مكانيسم ماشه و بازگشت تحريم‌هاي سازمان ملل عليه كشورمان نيز مشخص خواهد شد، اين احتمال وجود دارد كه ايران در واكنش به كنش تروييكاي اروپايي، همكاري‌هاي خود با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را كاهش دهد يا حتي از پيمان عدم اشاعه هسته‌اي (ان‌پي‌تي) خارج شود، لذا بايد گفت كه قطعا مسير ديپلماسي، بسيار پرمخاطره و پيچيده خواهد بود. ابوالفتح در پاسخ به ديگر پرسش «اعتماد» درباره واكنش احتمالي ايران به كنش همزمان اروپا و نهاد پادماني طي روزهاي آينده در صورت تشديد فشارها تاكيد كرد: ظاهرا طرح خروج از پيمان منع گسترش تسليحات هسته‌اي (ان‌پي‌تي) به صورتي جدي و سه‌فوريتي در دستور كار مجلس شوراي اسلامي قرار گرفته است. در اين قبيل طرح‌ها اعضاي شوراي نگهبان نيز حضور دارند و در لحظه تصميم‌گيري مي‌كنند كه اين خروج انجام شود يا خير. به باور ابوالفتح با اين همه اگر نظام جمهوري اسلامي به اين جمع‌بندي برسد كه خروج از ان‌پي‌تي در دستور كار قرار گيرد، همكاري‌هاي هسته‌اي ايران با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به‌طور كامل قطع خواهد شد؛ گزارش‌ها متوقف شده و بازرسي‌ها نيز ديگر انجام نخواهد شد. چنين شرايطي قطعا به‌شدت دشوارتر و خطرناك‌تر خواهد بود و مي‌تواند بهانه‌اي جديد براي اقدامات نظامي عليه ايران فراهم آورد. چرا كه در حال حاضر، اگرچه همكاري‌هاي ايران با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي كاهش يافته، اما دسترسي به برخي سايت‌هاي غير بمباران شده همچنان برقرار است. به گفته اين كارشناس مسائل امريكا با اين وجود، ابهامات فراواني همچنان در اين زمينه وجود دارد. به گونه‌اي كه اخيرا نتانياهو نخست‌وزير اسراييل ادعا كرد كه اطلاع دقيقي از محل نگهداري ۴۰۰ كيلوگرم اورانيوم دارد، در حالي كه دونالد ترامپ معتقد است اين مواد نابود شده است و همزمان ايران نيز صرفا اذعان به آسيب‌ديدگي تاسيسات كرده است. بنابراين، وضعيت پيش‌رو بسيار نامشخص است و نمي‌توان با قطعيت گفت كه همكاري‌ها در آينده چگونه خواهد بود، اما اگر ايران از (ان‌پي‌تي) خارج شود، قطعا هيچ‌گونه همكاري هسته‌اي باقي نخواهد ماند و اين امر مي‌تواند پيامدهاي بسيار جدي و خطرناكي داشته باشد. با اين حال، به نظر مي‌رسد راه‌هاي ديگري به جز خروج از (ان‌پي‌تي) وجود دارد. هرچند من اطلاعات كاملي در اين زمينه ندارم، اما همه‌چيز به ارزيابي دقيق و جامع از شرايط بستگي دارد. افرادي كه به اطلاعات كافي دسترسي دارند، احتمالا گزينه‌هاي متعددي را بررسي مي‌كنند و شايد اكنون زمان خروج ايران از ان‌پي‌تي نباشد.