هوش مصنوعي در «دره سرخوردگي»

ترجمه: سميه لطفي

 سرمايه‌گذاري‌ شركت‌ها بر روي هوش مصنوعي به‌شدت در حال افزايش است؛ چرا كه مديران انتظار دارند كه بهره‌وري به شكل چشمگيري رشد كند. با اين حال تاكنون تاثير چنداني روي سود خالص گزارش نشده است.  حدود چهار دهه پيش در ميانه رونق كامپيوترهاي شخصي پديده‌اي ظاهر شد كه به «پارادوكس بهره‌وري» معروف شد. اين پديده نشان مي‌داد كه چگونه علي‌رغم سرمايه‌گذاري‌هاي كلان در فناوري‌هاي جديد، شركت‌ها شاهد افزايش بهره‌وري كاركنانشان نيستند. اين پارادوكس امروز در هوش مصنوعي مولد مشاهده مي‌شود. بر اساس مطالعه اخير موسسه مشاوره مك‌كينزي‌اند كمپاني، از هر 10 شركت حدود هشت شركت از هوش مصنوعي مولد استفاده مي‌كنند، اما براساس اعلام آنها اين مساله تاثير قابل‌توجهي بر روي سود خالص نداشته است.  هوش مصنوعي شاهد پيشرفت فزاينده‌اي از طريق چت‌بات‌هايي مانند چت جي‌پي‌تي است، اين رشد به علت رقابت شديد بين شركت‌هاي بزرگ فناوري و استارت‌آپ‌هاي بسيار ثروتمند است و انتظار مي‌رود كه همه‌چيز از حسابداري داخلي يك شركت تا خدمات مشتريان تغيير كند. اما كسب‌و‌كارهايي كه در حوزه فناوري نيستند هنوز نتايج زيادي از هوش مصنوعي نمي‌بينند و اين به خاطر مشكلاتي مانند جريان چت‌بات‌ها است كه گاهي اطلاعات نادرست ارايه مي‌دهند. اين بدين معنا است كه كسب‌و‌كارها بايد به سرمايه‌گذاري ميلياردها دلار در اين بخش ادامه دهند تا از ديگران عقب نمانند. البته ممكن است سال‌ها زمان ببرد تا اين فناوري به توليد سود در سطح كل اقتصاد برسد.

 موسسه مك‌كينزي اين پديده را «پارادوكس هوش مصنوعي مولد» ناميده است. براساس گزارش آي‌دي‌سي- يك موسسه تحقيقات فناوري- انتظار مي‌رود كه امسال سرمايه‌گذاري كسب و كارها در هوش مصنوعي مولد به ۹۴‌درصد افزايش پيدا كند تا به رقم ۶۱.۹ ميليارد دلار برسد.   بر اساس پژوهشي كه موسسه اس‌اندپي گلوبال، موسسه‌اي در زمينه داده و تحليل، از بيش از هزار مدير بازرگاني و فناوري انجام داده است، درصد شركت‌هايي كه بيشتر پروژه‌هاي آزمايشي خود را در حوزه هوش مصنوعي كنار گذاشته‌اند، برخلاف ۱۷درصد سال ۲۰۲۳، به ۴۲ درصد در پايان ۲۰۲۴ رسيده است. الكساندر جانستون يكي از تحليلگران ارشد اس‌اند‌پي گلوبال مي‌گويد كه شكست در اين پروژه‌ها تنها به دليل موانع فني نبوده است، بلكه عوامل انساني مانند مقاومت كارمندان و مشتريان يا كمبود مهارت نيز در اين امر دخيل بوده است.  موسسه پژوهشي و مشاوره گارتنر كه چرخه‌هاي هيجان و نااميدي فناوري‌ها را دنبال مي‌كند، مي‌گويد: هوش مصنوعي در حال ورود به مرحله‌اي است كه آن را «دره سرخوردگي» مي‌نامد. انتظار مي‌رود، اين مرحله در سال آينده به پايين‌ترين سطح خود برسد، پيش از آنكه اين فناوري در نهايت به يك ابزار بهره‌وري اثبات ‌شده، تبديل شود. اين همان الگوي فناوري‌هايي مانند كامپيوترهاي شخصي و اينترنت در گذشته بوده است: اشتياق اوليه، تلاش براي تسلط به فناوري و در نهايت تحول صنايع و مشاغل. تا اينجا برندگان اصلي، تامين‌كنندگان و مشاوران هوش مصنوعي بوده‌اند؛ مايكروسافت، آمازون و گوگل كه نرم‌افزارهاي هوش مصنوعي عرضه مي‌كنند و در سوي ديگر ان‌‌ويديا كه رهبر بي‌رقيب تراشه‌هاي هوش مصنوعي است. مديران اين شركت‌ها بارها از تحولاتي كه هوش مصنوعي به دنبال داشته سخن گفته‌اند: از دگرگوني در نيروي كار خودشان گرفته تا حذف كد‌نويسي‌هاي ابتدايي و افزايش كارايي ديگر كارمندان.  بسياري مي‌گويند كه هوش مصنوعي به تدريج جايگزين بخشي از نيروي انساني خواهد شد، تصوري كه در دنياي تجارت هم جا افتاده است. در جريان جشنواره ايده‌هاي آسپن كه در ماه ژوئن برگزار شد، جيم فارلي، مديرعامل فورد موتور، اعلام كرد كه هوش مصنوعي جايگزين نيمي از كارمندان ادارات در امريكا خواهد شد. اينكه آيا چنين تغيير بنياديني رخ خواهد داد و در چه زماني به ميدان آزمايش واقعي بسياري از كسب و كارها بستگي دارد.  اندرو مك‌كافي پژوهشگر ارشد ام‌آي‌تي مي‌گويد كه قدرت هوش مصنوعي شگفت‌انگيز است؛ اما اين به تنهايي تعيين‌كننده سرعت دگرگوني اقتصاد نخواهد بود.  با اين حال برخي از كسب و كارها به دنبال يافتن راه‌هايي براي جايگزين كردن هوش مصنوعي هستند؛ گرچه در بيشتر موارد تا جايگزيني كامل كارمندان، راه طولاني وجود دارد. شركت يو‌اس‌اي‌اي، كه خدمات بيمه و بانكي به اعضاي نظامي و خانواده آنها مي‌دهد، يكي از نمونه‌هايي است كه مي‌تواند نقاط ضعف و قوت هوش مصنوعي را نشان دهد. اين شركت پس از پروژه‌هاي آزمايشي بسياري كه برخي از آنها متوقف شدند، يك دستيار هوش مصنوعي براي كمك به ۱۶ هزار كارمند بخش خدمات مشتريان معرفي كرد تا آنها بتوانند پاسخ‌هاي درست به سوالات پيچيده بدهند.  با اينكه يو‌اس‌اي‌اي هنوز نتايج استفاده از نرم‌افزار مراكز تماس را اعلام نكرده است؛ اما به سرمايه‌گذاري در حوزه هوش مصنوعي ادامه مي‌دهد. با وجود اپليكيشن‌ها براي پاسخگويي آنلاين، مراكز تماس تلفني شركت روزانه به‌طور ميانگين ۲۰۰ هزار تماس تلفني دريافت مي‌كنند. يك تحليلگر ارشد داده‌هاي شركت مي‌گويد كه اين تماس‌ها شامل مواردي است كه براي مشتريان اهميت زيادي دارند. بنابراين آنها مي‌خواهند صداي انساني را در آن سوي خط بشنوند. نرم‌افزار ذكر شده، شبيه به اپليكيشن توسعه يافته‌اي است كه بيش از يك سال پيش براي كارگران شركت جانسون كنترلز، تامين‌كننده تجهيزات ساختماني، طراحي شد. شركت، راهنماي استفاده و نگهداري از ماشين‌هاي خود را وارد يك برنامه هوش مصنوعي كرد تا در نهايت اين اپليكيشن خلاصه مشكلات و پيشنهادات تعميرات را توليد و به تبلت تكنيسين‌ ارسال كند. آزمايش‌ها نشان داد كه اين برنامه مدت زمان تعمير يك ساعته را به ميزان ۱۰ تا ۱۵ دقيقه كاهش داده است. گرچه اين مساله نشان از افزايش كارايي دارد، اما از آنچه آن را تحول كامل محيط كار مي‌ناميم، بسيار فاصله دارد. زيرا كمتر از ۲۰۰۰ نفر از ۲۵۰۰۰ تكنسين شركت اين دستيار هوش مصنوعي را در اختيار دادند. مدير فناوري اطلاعات شركت مي‌گويد: قرار است كه به مرور زمان تمام كاركنان به اين برنامه دسترسي داشته باشند. او مي‌گويد: شركت‌ها در بلندمدت از هوش مصنوعي براي بهبود بخش‌هاي مختلفي استفاده خواهند كرد كه شامل: خريد، فروش، توليد، خدمات مشتريان و امور مالي خواهد بود. اين همان چيزي است كه تغيير واقعي را ايجاد مي‌كند، تغييري كه به گفته او حداقل ۵ سال طول خواهد كشيد.  دو سال پيش جي‌پي‌مورگان چيس، بزرگ‌ترين بانك امريكا، دسترسي كامپيوترهاي كارمندان خود را به چت جي‌پي‌تي به دليل خطرات امنيتي احتمالي مسدود كرد؛ تنها چند صد متخصص داده و مهندس اجازه داشتند تا با هوش مصنوعي كار كنند.  امروزه حدود ۲۰۰ هزار كارمند بانك به يك دستيار هوش مصنوعي چند منظوره، يك چت‌بات كاري، از طريق كامپيوترهايشان دسترسي دارند. بازيابي اطلاعات، پاسخ به سوالات تجاري و گزارش‌نويسي از جمله كارهايي است كه آنها به كمك اين دستيار انجام مي‌دهند. اين دستيار، كه مخصوص بانك جي‌پي‌مورگان طراحي شده است، با حفظ امنيت داده‌هاي بانك و مشتريان از چت جي‌پي‌تي و ديگر ابزارهاي هوش مصنوعي استفاده مي‌كند. تقريبا نيمي از كارمندان به‌طور منظم از اين برنامه استفاده مي‌كنند، و بيشتر از چهار ساعت در هفته در انجام كارهاي اداري روزمره صرفه‌جويي مي‌كنند.  مشاوران مالي بانك همچنين از يك دستيار هوش مصنوعي تخصصي‌تر استفاده مي‌كنند. دستياري كه از داده‌هاي مشتريان، بازار و بانك براي ارايه تحليل‌ها و پيشنهادات سرمايه‌گذاري به مشتريان ثروتمند استفاده مي‌كند. بانك مي‌گويد: اين برنامه اطلاعات را بازيابي و به مشاوران كمك مي‌كند كه پيشنهادات سرمايه‌گذاري خود را دو برابر سريع‌تر از گذشته ارايه دهند؛ اين امر در نهايت منجر به افزايش فروش مي‌شود.  مدير ارشد فناوري اطلاعات جي‌پي‌مورگان با ۶۰ هزار كارمند در بخش فناوري در سراسر جهان مي‌گويد: تا به حال چند صد پروژه هوش مصنوعي را متوقف كرده است. او مي‌گويد: اين نمونه‌هاي كنار گذاشته شده به توسعه مفاهيم و كدهاي پروژه‌هاي در حال اجرا كمك مي‌كنند. به عقيده او كنار گذاشتن برخي پروژه‌ها تصميمي هوشمندانه است كه او و شركتش هيچ ترسي از انجام آن ندارند. اندرو مك‌كافي پژوهشگر ام‌آي‌تي مي‌گويد كه با اين رويكرد موافق است. او مي‌گويد: تعجب برانگيز نيست كه تلاش‌هاي اوليه در حوزه هوش مصنوعي به ثمر نرسيدند؛ زيرا نوآوري فرآيندي است كه در آن شكست‌ها به‌طور منظم رخ مي‌دهند.
 منبع: نيويورك تايمز