تانك‌ها و آدم‌ها
محسن آزموده
از 15-14 سال پيش كه در كنار روزنامه‌نگاري انديشه صفحه تاريخ هم در مي‌آورم، هميشه در پرداختن به 28 مرداد و وقايع مربوط با آن با مشكل عكس مواجه بودم. مطبوعاتي‌ها مي‌دانند. سالي دست‌كم سه بار و بلكه بيشتر بايد به وقايع آن سال‌ها پرداخت؛ 30 تير، 28 مرداد و 29 اسفند. بعضا 9 اسفند و سالروز تولد و درگذشت مصدق هم به اين فهرست اضافه مي‌شوند يا بعضي روزهاي مرتبط ديگر.
مگر چقدر عكس از آن ماجرا هست كه بتوان از آنها استفاده كرد؟ هر چه عكس از دكتر مصدق و تظاهرات مردمي بود، كار كرديم. باز كم مي‌آورديم. ناچار از عكس‌هاي تكراري استفاده مي‌كرديم.
در سال‌هاي اخير نمي‌دانم چه اتفاقي رخ داده كه عكس‌هاي دست اول و با كيفيت به ويژه از روز 28 مرداد زياد شده. يك چيز در همه اين عكس‌ها خيلي خودنمايي مي‌كند و آن حضور تانك‌ها و جماعت چماق به دستي است كه گرد آن حضور دارند يا از سر و كول تانك بالا رفته‌اند. نمونه‌اش همين عكسي كه در صفحه حاضر كار شده. نظاميان هم در بي‌خيال و راحت در كنار اين جماعت خشن ايستاده‌اند يا آنها را تماشا و همراهي مي‌كنند.
درباره 28 مرداد و نحوه نامگذاري آن هزاران هزار صفحه نوشته شده. سلطنت‌طلب‌ها آن را خيزش ملي و قيام مردمي مي‌خوانند و طرفداران نهضت ملي و مصدق كودتا. اين عكس‌ها اما بي‌نياز از شرح است، به ويژه عكس‌هايي كه خانه تخريب و غارت شده دكتر مصدق را نشان مي‌دهد.