« اعتماد» در گفت‌وگو با عبدالرضا فرجي‌راد بررسي می‌کند
ماموريت معاون «گروسي» در تهران
هدف این سفر تعريف چارچوب جديد همكاري و موفقيت آن به پذيرش حق غني‌سازي ايران بستگي دارد
حدیث روشنی
در شرايطي كه تنش‌ها ميان ايران، امريكا و اروپا بر سر پرونده هسته‌اي و نيز فعالسازي مكانيسم ماشه همچنان ادامه دارد و گزارش‌ها نشان مي‌دهد نشست اخير استانبول ميان نمايندگان تهران و تروييكاي اروپايي نتايج مثبتي نداشته، معاون فني دبيركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به تهران سفر كرد.
اين سفر در شرايطي انجام شد كه واشنگتن همچنان بر غني‌سازي صفر توسط تهران تاكيد دارد و ايران نيز به صراحت بر حفظ حق غني‌سازي صلح‌آميز خود در چارچوب ان‌پي‌تي مصر است. هر چند مجيد تخت‌روانچي، معاون رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان اخيرا گفته كه ايران در ازاي لغو تحريم‌هاي امريكا، «محدوديت‌هايي بر توسعه هسته‌اي را براي مدت معيني مي‌پذيرد حال در چنين شرايطي گروهي از ناظران معتقدند هدف از سفر معاون گروسي به تهران نه از سرگيري همكاري‌ها ميان ايران و نهاد پادماني، بلكه تعيين چارچوب جديد همكاري ميان ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي است. گروهي از تحليلگران با اشاره به اهداف احتمالي اين سفر، آن را اتفاقي مهم در راستاي كاهش سطح تنش‌ها ارزيابي مي‌كنند. گروهي ديگر اما ضمن تاكيد بر وجود اختلافات بنيادين ميان تهران و غرب، انجام اين سفر را بي‌حاصل مي‌دانند. به اين بهانه روزنامه اعتماد با هدف ارزيابي سناريوهاي محتمل با عبدالرضا فرجي‌راد، استاد ژئوپليتيك گفت‌وگو كرده است.
عبدالرضا فرجي‌راد در پاسخ به پرسش «اعتماد» در باب جزييات احتمالي مذاكرات فني ميان ايران و معاون فني دبيركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي خاطرنشان كرد: سفر معاون گروسي به ايران بعد از بمباران مراكز هسته‌اي صلح‌آميز كشورمان رخدادي با اهميت است، چراكه در تهران بسياري بر اين باورند رافائل گروسي، دبيركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي زمينه را براي تهاجم به ايران هموار كرده است. از منظري ديگر به نظر مي‌رسد در جريان اين سفر طرفين درباره چارچوب همكاري جديد گفت‌وگو كنند تا شايد بتوانند چارچوبي براي توافق ترسيم نمايند. به باور فرجي‌راد رايزني‌ها در حالي انجام مي‌شود كه ايران همزمان بر اصل ديپلماسي با امريكا و اروپا تاكيد دارد. حال اگر قرار باشد رايزني‌ها با غرب از سرگرفته شود، قطعا بايد تعامل و همكاري با نهاد پادماني نيز محقق گردد، چراكه بدون اين همكاري، رايزني با امريكا و اروپا نيز به نتيجه نمي‌رسد. اين استاد ژئوپليتيك در ادامه به «اعتماد» گفت: با اين حال، مي‌دانيم كه شرايط حاكم بالاخص نوع همكاري ايران با نهاد پادماني با شرايط پيش از بمباران تاسيسات هسته‌اي متفاوت است. در مقطع كنوني نه دوربين‌هاي نهاد پادماني فعال هستند و نه كارشناسان و بازرسان حضور دارند، گويي قرار است همكاري‌ها از ابتدا آغاز شود.
به گفته فرجي‌راد احتمالا آژانس بين‌المللي انرژي اتمي همچنان بر فعاليت‌ها در فردو و تورقوزآباد ورامين پافشاري خواهد كرد. لذا مسائل پيچيد‌ه‌اي همچنان ميان ايران و نهاد پادماني به شكل حل نشده وجود دارد و موضوعات تازه‌اي نيز مطرح خواهد شد، از همين رو آينده گفت‌وگوها مشخص نيست. اين استاد ژئوپليتيك با اشاره عدم صدور مجوز براي بازرسان جهت بازديد تاكيد كرد كه ايران هم ديگر قطعا آن انعطاف سابق را نشان نمي‌دهد. بنابراين احتمالا به هر ميزان كه نهاد پادماني انعطاف نشان دهد، به همان ميزان گفت‌وگوها با امريكا و اروپا پيش خواهد رفت. از همين رو افزايش تنش در گفت‌وگوهاي فني ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي دور از ذهن نيست و در صورت از سرگيري رايزني‌ها، اگر آژانس بين‌المللي انرژي اتمي كماكان بخواهد مسائل پادماني پيشين را مطرح كند و آن را به مانعي در مذاكرات تبديل سازد، بعيد است توافقي حاصل شود.
فرجي‌راد در پاسخ به ديگر سوال «اعتماد» در باب جزييات چارچوب همكاري جديد ايران و آژانس و نيز پيش‌شرط‌هاي احتمالي تهران تاكيد كرد: يكي از موضوعاتي كه ايران بر آن تاكيد دارد، مساله غني‌سازي است؛ به شرطي كه غني‌سازي ايران براساس اصول برجام پذيرفته شود. آژانس هم در گزارش‌هاي متعدد اعلام كرد كه ايران طبق مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ رفتار كرده است. اگر براساس اصول برجام غني‌سازي ايران پذيرفته شود، آژانس مي‌تواند همكاري خود را ادامه دهد. اما اگر آژانس بخواهد غني‌سازي صفر را به ايران تحميل كند، اساسا هويت و ماموريت خود را زير سوال مي‌برد.
اين استاد ژئوپليتيك درباره سناريوهاي احتمالي نتايج اين سفر به «اعتماد» گفت: به نظرم نمي‌توان انتظار داشت در يك جلسه اتفاقات خارق‌العاده‌اي رخ دهد؛ يعني يا توافق صددرصدي حاصل شود يا اصلا توافقي به دست نيايد. اما نكته مسلم اين است كه مساله غني‌سازي، محور گفت‌وگو خواهد بود. اگر آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بخواهد همصدا با امريكا و اروپا بحث غني‌سازي صفر را مطرح كند اساسا مذاكرات ادامه پيدا نخواهد كرد. اما اگر آژانس طبق مفاد برجام حق غني‌سازي براي ايران را بپذيرد، در آن صورت مذاكرات ادامه خواهد يافت و فعال شدن ماشه حداقل تا بازه زماني مشخصي معلق خواهد شد.