مروري بر كتاب «از امپدوكلس تا ويتگنشتاين» نوشته آنتوني كني
تاريخ فشرده فلسفه به زبان ساده
كتاب «از امپدوكلس تا ويتگنشتاين» نوشته آنتوني كني، يكي از چهره‌هاي برجسته فلسفه معاصر انگليسي، تلاشي تحسين‌برانگيز براي ترسيم چشم‌اندازي جامع از جريان‌هاي عمده تاريخ فلسفه غرب از دوران يونان باستان تا قرن بيستم است. اين اثر كه با ترجمه رضا يعقوبي توسط نشر كتاب پارسه منتشر شده، نمونه‌اي موفق از ارايه فلسفه به زبان ساده و در عين حال دقيق به شمار مي‌رود.
ويژگي اين كتاب
آنتوني كني در اين كتاب كوشيده است ضمن حفظ دقت تحليلي، تاريخ فلسفه را نه همچون رشته‌اي خشك از آراي متفكران منفرد، بلكه به مثابه گفت‌وگويي زنده ميان انديشه‌ها ترسيم كند. او با مهارت، فيلسوفان را در زمينه تاريخي‌شان قرار مي‌دهد و نشان مي‌دهد كه چگونه دغدغه‌ها، پرسش‌ها و پاسخ‌هاي آنان به يكديگر مربوط مي‌شود و چگونه سنت فلسفي، تدريجا شكل گرفته است.
ساختار كتاب
ساختار كتاب به شيوه‌اي طراحي شده كه مخاطب را گام به گام در مسير تحولات فلسفي هدايت كند. نويسنده در آغاز با فلاسفه پيشاسقراطي، به ويژه امپدوكلس، آناكساگوراس و دموكريتوس، به عنوان نخستين انديشمندان طبيعت و وجود، وارد بحث مي‌شود. او سپس به سقراط، افلاطون و ارسطو مي‌پردازد و با نگاهي دقيق به اهميت پرسشگري سقراطي، نظريه صور افلاطوني و منطق و متافيزيك ارسطويي، بنيادهاي فلسفه غرب را بررسي مي‌كند. در بخش‌هاي بعدي، آنتوني كني با عبور از مكتب‌هاي هلنيستي همچون رواقي‌گري و اپيكوريسم، به عصر فلسفه مسيحي و فلاسفه قرون وسطي چون آگوستين، آنسلم و توماس آكويناس مي‌رسد. در اين فصول، نويسنده توانسته است نشان دهد كه چگونه سنت يوناني با ايمان مسيحي تركيب شد و چگونه اين تركيب، انديشه فلسفي را به سوي قرون وسطي هدايت كرد. ورود به عصر جديد با ظهور دكارت، اسپينوزا، لايب‌نيتس، لاك، هيوم و كانت از نقاط عطف كتاب است. كني با مهارت خاصي بحث‌هاي معرفت‌شناختي و متافيزيكي اين دوره را مي‌كاود و نشان مي‌دهد كه چگونه ايده خردگرايي و تجربه‌گرايي در اين دوران صورت‌بندي شد. توضيحات او درباره «شك دكارتي»، «اصالت ايده‌ها در اسپينوزا»، «مونادهاي لايب‌نيتس»، «نظريه ادراك لاك»، «تجربه‌گرايي هيوم» و «نقادي عقل محض كانت» از جمله بخش‌هاي برجسته كتاب به شمار مي‌رود.
از پديدارشناسي هوسرل تا اگزيستانسياليسم هايدگر
در ادامه، كني به تحولات فلسفه در قرن نوزدهم مي‌پردازد و چهره‌هايي چون هگل، شوپنهاور، نيچه و ميل را معرفي مي‌كند. نگاه انتقادي و در عين حال منصفانه او به آراي اين متفكران، به ويژه در تحليل ايده ديالكتيك هگلي و نقد دين در انديشه نيچه، ارزشمند و راهگشاست. در فصل‌هاي پاياني، نويسنده وارد قرن بيستم مي‌شود؛ دوراني كه فلسفه با بحران‌ها و چرخش‌هاي بنيادين مواجه شد. بررسي او از پديدارشناسي هوسرل، اگزيستانسياليسم سارتر و هايدگر، فلسفه تحليلي فرگه، راسل، مور و در نهايت ويتگنشتاين نشان مي‌دهد كه چگونه مسائل فلسفي تغيير صورت داده و زبان، معنا و ذهن به كانون توجه تبديل شده‌اند.
توجه ويژه به ويتگنشتاين
يكي از نكات قابل توجه كتاب، توجه ويژه به ويتگنشتاين است؛ چهره‌اي كه در پايان كتاب برجسته مي‌شود. كني با تحليل هر دو دوره فكري ويتگنشتاين - دوره «رساله منطقي-فلسفي» و دوره «پژوهش‌هاي فلسفي» - موفق مي‌شود تصويري روشن از تحولات انديشه اين فيلسوف ارايه دهد و اهميت بنيادين او را در فلسفه معاصر برجسته كند. از ديگر ويژگي‌هاي قابل تحسين كتاب، لحن متين و دور از تعصب آن است. آنتوني كني تلاش مي‌كند نه آموزگارانه، بلكه با نگاهي تحليلي و توضيحي، خواننده را با پرسش‌ها و پاسخ‌هاي فلسفي آشنا كند. در ترجمه فارسي نيز تلاش شده تا خواننده فارسي‌زبان بدون مواجهه با موانع زباني، از محتواي غني كتاب بهره‌مند شود.
دركي كلي و كوتاه از تاريخ فلسفه
«از امپدوكلس تا ويتگنشتاين» كتابي است براي همه كساني كه مي‌خواهند دركي كلي و نظام‌مند از تاريخ انديشه فلسفي داشته باشند. اين اثر هم براي دانشجويان فلسفه و هم براي علاقه‌مندان عام، كتابي آموزنده و جذاب است. انسجام روايي، دقت تحليلي، پوشش وسيع موضوعات و زباني قابل فهم، از اين كتاب منبعي ارزشمند ساخته است. در جهاني كه فهم دقيق گذشته انديشه‌ها مي‌تواند چراغي براي مسير آينده تفكر باشد، مطالعه چنين كتاب‌هايي ضرورتي انكارناپذير است. «از امپدوكلس تا ويتگنشتاين» با عنوان فرعي «جستارهايي تاريخي در فلسفه» نوشته آنتوني كني با ترجمه رضا يعقوبي، توسط انتشارات كتاب پارسه 296 صفحه منتشر شده كه همچنان در دسترس علاقه‌مندان به مطالعات تاريخ فلسفه قرار دارد.