مراسمي كه با حضور ۷۰ نوازنده و مردم تهران برگزار شد
طنين«اي ايران...» در ميدان آزادي
سيدعلي پورطباطبايي
در روزهايي كه همه چيز تحت تاثير جنگ و تجاوز رژيم صهيونيستي به ايران قرار دارد و همه چيز در مدار و نسبت با اين جنگ ناخواسته تعريف مي‌شود، اجراي اركستر سمفونيك تهران در ميدان آزادي، در وهله اول تعجب‌برانگيز بود. اما جنگ در كنار همه تبعات سخت و ناراحت‌كننده‌اي كه دارد، گاهي اوقات به رويش‌هاي زيبايي منتهي مي‌شود كه اين اجرا يكي از آنها بود. در تاريخ ايران، همبستگي ملي به سبب تجاوز خارجي، امر تازه‌اي نيست. مردم در ادوار مختلف پس از حمله دشمن، اختلافات را كنار گذاشته و گرد محور حفاظت از تماميت ارضي ايران جمع مي‌شوند. هنرمندان هم از قاعده استثنا نيستند و همين سبب شد تا نصير حيدريان و اعضاي اركستر سمفونيك تهران، اجرا در سايه برج آزادي را قبول كنند، آن هم زماني كه چشم‌اندازي از توقف حملات دشمن مشخص نبود. اين‌طور شد كه همه دست به دست هم دادند. از دست‌اندركاران حفظ امنيت گرفته تا اصحاب رسانه با معاونت امور هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي همكاري كردند و فراخوان نخستين اجراي اركستر سمفونيك تهران در سايه برج آزادي تهران، بين مردم پخش شد. تازه يك روز از توقف حملات رژيم صهيونيستي مي‌گذشت و بسياري از مردم هنوز به تهران مراجعت نكرده بودند، از سوي ديگر بيم و اميد در تداوم اين توقف شكننده حملات دشمن وحشي كه از حمله به مردم عادي نيز ابايي ندارد، وجود داشت. با اين حال كمي مانده به ساعت ۶ بعدازظهر چهارشنبه ۴ تير ۱۴۰۴، اطراف برج آزادي، مملو از مردمي بود كه براي تماشاي اجراي اركستر سمفونيك تهران آمده بودند. چهره‌هاي آشنايي نيز در ميان مردم به چشم مي‌خورد، سيد عباس صالحي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي كه اين اجرا در معاونت امور هنري وزارتخانه تحت مديريتش رقم مي‌خورد و فاطمه مهاجراني، سخنگوي دولت كه هر دو با مردم، روي زمين نشستند و اجراي اركستر را نظاره كردند.
جاري شدن نواي همدلي در ميدان آزادي
اركستر سمفونيك تهران به رهبري نصير حيدريان ۱۲ روز در زير حملات دشمن به تهران، تمرين كرده بود و با ۷۰ نوازنده در عصري به يادماندني و باشكوه، قطعاتي را كه با دقت و هنرمندي انتخاب شده بودند، اجرا كرد و نواي فاخر موسيقي اركسترال در زير برج آزادي، اين نماد قديمي و با اصالت معماري ايراني، طنين‌انداز شد تا جاي صداي موشك و پدافند را پر كند.
قطعاتي كه براي اجرا انتخاب شده بودند، هم رنگ و بوي ملي داشتند و هم از اصالت موسيقي ايراني و فخامت موسيقي جهاني برخوردار بودند و فضاي ميدان آزادي را با شور و شعف پر كردند. بنا به گفته مسوولان بنياد رودكي، آغازگر اين برنامه، قطعه «فرداي وطن» اثر آلفرد ژان باتيست لومر بود. قطعه‌اي پرشكوه كه با صداي محمدرضا صفي به زيبايي و هنرمندي اجرا شد. پس از آن، «پاوانه» اثر آرام و روح‌نواز گابريل فوره، رنگي از لطافت به فضاي ميدان بخشيد. اجراي شاد و پرتحرك قطعه «آنا پولكا» اثر يوهان اشتراوس، شور و هيجان تماشاگران را دوچندان كرد.
در پايان، قطعه ماندگار «اي ايران، مرز پرگهر» با آهنگسازي گلنوش خالقي و آواز محمدرضا صفي، به عنوان نقطه اوج اجرا در فضايي سرشار از احساس ملي‌گرايي نواخته شد.
ايستاديم تا با موسيقي آرامش را به مردم هديه كنيم
پس از اين اجرا، رهبر اركستر سمفونيك تهران به ميان خبرنگاران آمد و از زحمات اعضاي اركستر سمفونيك تهران سخن گفت: «در اين ۱۲ روز خواب نداشتيم؛ قلب‌مان مي‌لرزيد، اما ايستاديم تا با موسيقي، آرامش را به مردم هديه كنيم و اين اجرا نقطه عطفي براي آشتي مردم با موسيقي فاخر بود.»
نصير حيدريان كه به خواسته معاونت هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، هدايت اركستر سمفونيك تهران را به عهده گرفته است، افزود: «در اين ۱۲ روز، طبيعتا وقت زيادي براي تمرين نداشتيم و مثل بقيه، بعضي مواقع از صداهاي حاصل از جنگ مي‌لرزيدم. بالاخره صداهاي ترسناكي بود و من هم يك انسان هستم و قلبم از از اين صداها مي‌لرزيد. شب‌ها خواب نداشتيم، اما با اين وجود مثل بقيه تصميم گرفتيم در كنار مردم تهران باشيم.» وي با قدرداني از اعضاي اركستر سمفونيك تهران گفت: «در اين شرايط، بچه‌هاي اركستر - اين ۷۰-۸۰ نفر - واقعا كار درستي انجام دادند و من هم گفتم در كنار آنها باشم و ديدم رهبر اركستر سمفونيك اگر از ايران برود، كار صحيحي نيست.» رهبر اركستر سمفونيك تهران در پاسخ به «اعتماد» درباره حس و حال اين اجرا گفت: «من حس و حال خيلي خوبي در اين اجرا داشتم، چون انرژي‌اي كه آدم از اركستر و از جمعيت مي‌گيرد، با آن هيجاني كه دارند، معلوم است كه احساس بسيار زيبايي است.»
حيدريان درباره تجربه اجرا در ميدان آزادي افزود: «چنين اجرايي در ميدان آزادي يك اتفاق ويژه بود و حس و حال اين رويداد كه به خاطر همدردي با مردم آسيب‌ديده از جنگ اتفاق افتاد، باعث شد كه اجراي خوبي داشته باشيم.»
يك اجراي تاريخي براي نشان دادن جاري بودن زندگي در تهران
نادره رضايي، معاون امور هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، پس از اجراي اركستر سمفونيك تهران، به عنوان متولي اصلي اين اجرا به «اعتماد» درباره ايده اجراي اين برنامه و اجراهاي مشابه گفت: «چند روز پس از شروع جنگ، به اين نتيجه رسيديم كه چون مدت زمان آن مشخص نيست، بايد از ابزار هنر براي افزايش تاب‌آوري مردم استفاده كنيم. در معاونت امور هنري وزارت ارشاد به دنبال اين بوديم كه مردم به زيست عادي خود برگردند و جاري بودن زندگي مشخص شود. از اين رو تصميم بر اين شد كه در حوزه‌هاي موضوعي مختلف، با همه محدوديت‌ها، اجراهاي خياباني برگزار شود.»
وي به ديگر اجراهاي اين ايام اشاره كرد و گفت: «در اجراي اول علي قمصري اعلام آمادگي كرد تا براي ايران و به نام ايران و براي مردم تهران، به عنوان خط يك مقاومت در كنار مردم همه شهرهاي ايران، بنوازد و اين اجرا برگزار شد. در ادامه به دليل تنوع قومي كه در ايران وجود دارد و ظرفيت‌هاي موسيقي اقوام و نواحي، روز بعد در پلازاي هفت تير، موسيقي آذري اجرا شد. روز گذشته كه آغاز توقف جنگ بود، يك گروه بوشهري نواختند و با همراهي مردم به ياد جانباختگان و شهداي وطن، شمع روشن كردند. روز، (چهارشنبه ۴ تيرماه) با نوازندگي ۷۰ نوازنده، اركستر سمفونيك تهران، يك اجراي تاريخي را در ميدان آزادي برگزار كرد. تنوع افراد شركت‌كننده براي شنيدن اجراي اركسترال زياد بود و اين اجرا با اين تعداد در اين شرايط بسيار سوررئال بود.»
رضايي با اشاره به علاقه رهبر اركستر سمفونيك تهران براي اجرا در شرايط جنگي و حضور همه اعضاي اركستر افزود: «در اين دوره ما از آقاي نصير حيدريان، خواستيم به جاي رفت و آمدها و اجراهاي مقطعي، به عنوان رهبر اركستر در ايران بمانند و ايشان اين درخواست را پذيرفتند. در اين روزها به‌‌رغم ورود مكرر سفير و وزير امور خارجه اتريش براي خارج كردن ايشان از ايران، آقاي حيدريان قبول نكردند و در كنار مردم ايستادند. بچه‌هاي گروه هم اكثرا در شهرهاي خارج از تهران بودند و وقتي ايده اجرا مطرح شد، هنوز دوران جنگ بود ولي بچه‌ها به تهران برگشتند و آقاي حيدريان هم همكاري كردند و حتي اگر جنگ هم متوقف نمي‌شد هم اين اجرا برگزار مي‌شد.»
همه با هم، از دل و جان، براي ايران
اگر چه تمركز عكاسان و خبرنگاران بيشتر بر اجراي زيباي اركستر سمفونيك تهران بود، اما نقطه عطف اين اجرا، حضور گسترده و متنوع اقشار مردم بود. برخي حاضران با دوچرخه از مسيرهاي نزديك و دور در اين اجرا حاضر شده بودند. گروهي ديگر تازه بعد از اعلام توقف جنگ، به تهران بازگشته بودند و براي نخستين‌بار فضاي عمومي غيرجنگي را در تهران تجربه مي‌كردند.
فضاي برنامه نيز تحت تاثير توقف جنگ و احساسات ملي‌گرايانه مردم بود و پرچم‌هاي ايران در دست افراد مختلف، با پوشش‌هاي مختلف ديده مي‌شد. از اين رو مي‌توان گفت اين يك اجراي تاريخي از جهات مختلف بود كه مردم با عقايد و سلايق مختلف، در نقطه‌اي تاريخي، ميدان آزادي حاضر شدند و با نواي موسيقي، همه با هم، از دل و جان و به نام ايران، همراهي كردند. رويه‌اي كه اميد است باز هم ادامه پيدا كند.
محمدرضا كريمي (كنسرت مايستر)، فرزاد صيدي، احسان شامي، عرفان شريف‌زاده، سينا صالحي، فريد ذاكري، آناهيتا عظيمي، سينا افتخاري‌نيا، سجاد صالح‌آبادي، پارسا معيني، فاطمه بلادور (ويولن دو)، پيمان شامي، عرفان وكيلي، سارا بيرام‌زادگان، موژان ميرزايي، عليرضا گلستانه، عليرضا خلج‌اسمعيلي، مليكا زاده‌محمدي، حميد خدايي، عرفان جاويدنيا، فرناز زنديه (ويولا)، پژمان اختياري، آتنا زنگنه، زهرا عبداله‌زاده، مسعود پوربخت، جاويد پناهي، بهار براهيمي (ويولنسل)، مجيد اسماعيلي، ماكان خويي‌نژاد، علي آقاجاني، زهرا كتابي، هستي عليزاده، نرگس فلاح‌پسند، غزاله شيرازي (كنترباس)، مهدي كلانتري، آوا پوياكاشاني، پريا اكرمي، دل‌آرام حيدري نوازندگان اركستر سمفونيك تهران در بخش سازهاي زهي را تشكيل مي‌دادند. همچنين علي ضرابي، سپهر عباسي، آرين قيطاسي، نازنين احمدزاده، غزاله ميرزازاده، فرزانه اسدي، فراز فراست‌پور، مينلي دانليان، پگاه ولي‌خاني، عليرضا متوسلي‌داراب، فرشاد محمدي، فاطمه يوسفي‌نژاد، روژينا صادقي، پارميدا بهادران، هومان باقي، اميررضا صالحي، محمدرضا پناهي‌نژاد، ماهان ببري و عرفان فرشي‌زاده ديگر نوازندگان اركستر در اين كنسرت بودند.