مذاكرات استانبول؛ شكست آتش‌بس در سايه توافق تاريخي براي آزادي اسرا
پيام پنهان پوتين به ترامپ
بعد از گذشت بيش از سه سال، هيات‌هاي روسيه و اوكراين اولين دور از رايزني‌هاي مستقيم خود را آغاز كردند، به ادعاي گروهي از ناظران درحالي كه فضاي ديپلماتيك پرجنب و جوشي بر سالن نشست حاكم بود اما انتظارات محدود و نااميدي در كي‌يف و پايتخت‌هاي غربي به چشم مي‌خورد، چراكه روسيه هياتي در سطح پايين اعزام كرد. به نوشته رسانه‌هاي غربي، اين مذاكرات در كاخ دولما باغچه استانبول برگزار شد و ماحصل فشارهاي اعمالي دونالد ترامپ بر ولوديمير زلنسكي بود تا راهي براي پايان جنگ پيدا شود. با اين همه، درست در همان بازه زماني كه مذاكرات آغاز شد، روسيه دنيپرو منطقه‌اي واقع در نزديك شهر اوكراين را هدف موشك‌هاي بالستيك خود قرار داد. از طرفي ديگر درحالي كه زلنسكي پيشنهاد ترامپ براي آتش‌بس بي‌قيد و شرط ۳۰ روزه را پذيرفت و روز پنجشنبه با تمام اعضاي تيم امنيت ملي اوكراين به تركيه سفر كرد، پوتين در عوض تيمي سطح پايين به رهبري ولاديمير مدينسكي، وزير سابق فرهنگ را فرستاد و اشاره به آتش‌بس نكرد.
در اين ميان واكنش رهبران اروپايي و ترامپ به اين بي‌اعتنايي متفاوت بود. از يك طرف فريدريش مرز، صدراعظم آلمان، سفر زلنسكي به تركيه را نشانه‌اي بزرگ از حسن‌نيت رييس‌جمهوري اوكراين قلمداد كردو گفت پوتين با نيامدن به استانبول درگير اشتباه محاسباتي شده است. او همچنين اعلام كرد كه بسته جديد تحريم‌هاي اتحاديه اروپا عليه روسيه سه‌شنبه اعلام خواهد شد. در اين ميان ژان-نوئل بارات، وزير امور خارجه فرانسه موضع تند‌تري اتخاذ كرد و خواستار تحريم‌هاي شديدتر عليه روسيه شد تا اقتصاد اين كشور از كار بيفتد. اما ترامپ از رويكردي متفاوت پيروي كرد. به ادعاي گروهي از تحليلگران رييس‌جمهوري امريكا به اين نتيجه رسيده كه به جاي فشار بيشتر، برگزاري نشستي رودررو با پوتين ضروري است تا راه صلح هموار شود. ترامپ جمعه در امارات متحده عربي گفت: «وقت آن است كه اين كار را انجام دهم و بايد هرچه زودتر با پوتين ديدار داشته باشم.» نشريه نيويورك تايمز ضمن اشاره به فعل و انفعال‌هاي بالا مدعي شد، پوتين از ابتدا هدفش اين بود كه بدون حضور زلنسكي رهبران اروپايي، تنها با ترامپ ديدار كند تا دو رهبر درباره آينده اوكراين و اروپا رايزني داشته باشند. به همين دليل ديپلمات‌هاي اروپايي به هراس افتاده و هشدار مي‌دهند كه رييس‌جمهوري روسيه به دنبال امتياز حداكثري است. در همين راستا آن‌گونه كه خبرنگار الجزيره به نقل از منابع آگاه مدعي شد، اولويت اصلي در مذاكرات روز جمعه در استانبول، آزادي زندانيان جنگي بوده و دومين اولويت، دستيابي به آتش‌بس و گام بعدي مذاكرات در سطح رهبران.ولاديمير مدينسكي، دستيار رييس‌جمهور روسيه و رييس هيات مسكو، تاييد كرد كه دو طرف توافق كردند پيشنهادات مفصل براي آتش‌بس را ارايه داده و نشستي ميان روساي‌جمهور برگزار شود.همزمان يك منبع اوكرايني به شرط ناشناس بودن به رويترزگفت كه آخرين خواسته‌هاي روسيه براي پايان جنگ شامل درخواست عقب‌نشيني كي‌يف از بخشي از قلمرو خود براي به دست آوردن آتش‌بس بوده، «و شرايط غيرقابل قبول و غيرسازنده ديگر.»
فارغ از اين ادعاها و اما و اگرها، ديدار اخير تيم روسي به رهبري مدينسكي و هيات اوكرايني به رياست وزير دفاع، راستم اومروف در استانبول با استقبال وزير خارجه تركيه، هاكان فيدان، كانون مجموعه‌اي از تحركات ديپلماتيك بود كه جمعه در استانبول و نقاط ديگر انجام شد.فيدان در سخنان افتتاحيه گفت: «تعهد به صلح روزنه‌اي نو از فرصت‌ها را مي‌گشايد.» او همچنين از روسيه و اوكراين به خاطر پاسخ به درخواست ترامپ براي ديدار تمجيد كرد. در اين ميان هدف اصلي اوكراين و غرب، تضمين آتش‌بس ۳۰ روزه است تا موضوعات اساسي‌تر قابل بررسي باشد. با اين همه اومروف پيش از نشست گفت: «صلح تنها زماني ممكن است كه روسيه آماده اقدامات ملموس باشد، ازجمله آتش‌بس كامل حداقل به مدت ۳۰ روز.» درحالي كه زلنسكي به آلباني براي نشستي با سران اروپايي رفت، تيم اوكرايني جمعه صبح با فيدان، سناتور ماركو روبيو و فرستاده ويژه ترامپ براي اوكراين، كيت كلگ، ديدار داشتند. آنها همچنين با كلگ و مشاوران امنيت ملي فرانسه، بريتانيا و آلمان به طور جداگانه ملاقات كردند.كاخ دولما باغچه استانبول پيش‌تر نيز ميزبان آخرين مذاكرات مستقيم روسيه و اوكراين در مارس ۲۰۲۲ بود، زماني كه مدينسكي رهبري هيات روسي و اومروف بخش كليدي تيم اوكرايني را برعهده داشت.آن دور از رايزني‌ها به تعريف پيش‌نويس‌هايي دربردارنده محدوديت‌هاي اعمالي بر ارتش اوكراين و ممنوعيت كمك‌هاي نظامي خارجي انجاميد، اما زلنسكي پس از عقب‌نشيني ارتش روسيه از كي‌يف و شمال اوكراين رايزني‌ها را رها كرد.