بررسي سفر ترامپ به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس
صید میلیاردها دلارنفتی
دونالد ترامپ در نخستين سفر خارجي‌اش وارد عربستان‌سعودي شد و پس از آن قرار است عازم امارات و قطر شود. تور منطقه‌اي آقاي رييس‌جمهوري درحالي كليد خورده كه واشنگتن درگير چالش‌هاي جدي با پيشرفت برنامه هسته‌اي ايران و رويكرد نظامي‌گرايانه اسراييل است؛ با اين همه تمركز اصلي ترامپ بر انعقاد قراردادهاي اقتصادي و توسعه پروژه‌هاي شخصي در منطقه است. در همين راستا وبگاه آكسيوس به نقل از دو مقام كنوني و پيشين امريكايي و دو مقام عرب مدعي است كه هدف ترامپ بازگشت به خانه با قراردادها و سرمايه‌گذاري‌هايي به ارزش يك تريليون دلار است. اين منابع تاكيد كردند كه سفر رييس‌جمهوري امريكا به عربستان، قطر و امارات تقريبا تماما حول محور مسائل مالي مي‌چرخد. يكي از مقامات عرب كه نخواست نامش فاش شود در اين باره به آكسيوس گفت: «دستور كار منطقه‌اي ترامپ فقط تجارت، تجارت و تجارت است، از همين‌رو مسائل ژئوپليتيك در اولويت دوم قرار دارند.» درحالي كه ترامپ به‌وضوح اعلام كرده خواهان عادي‌سازي روابط ميان عربستان و اسراييل است، او و مشاورانش مي‌دانند كه فعلا اين موضوع با توجه به ادامه جنگ در غزه امكان‌پذير نيست. همزمان خبرگزاري آسوشيتدپرس با انتشار گزارشي مدعي شد كه يكي از دلايل اين انتخاب عربستان به عنوان ايستگاه نخست سفرهاي منطقه‌اي ترامپ، تعهد محمد بن سلمان به سرمايه‌گذاري ۶۰۰ ميليارد دلاري در امريكا طي چهار سال آينده است. همزمان گفته مي‌شود قراردادهايي كه در عربستان امضا خواهند شد، شامل دست‌كم ۱۰۰ ميليارد دلار فروش تجهيزات نظامي و همچنين قراردادهاي بزرگ در حوزه انرژي و مواد معدني خواهد بود. در اين ميان انتظار مي‌رود قطري‌ها بين ۲۰۰ تا ۳۰۰ ميليارد دلار با امريكايي‌ها قرارداد تعريف كنند. يكي از منابع مطلع در اين باره مدعي است كه اين توافقات شامل يك قرارداد بزرگ فروش هواپيماهاي تجاري با شركت بويينگ و همچنين يك قرارداد ۲ ميليارد دلاري براي خريد پهپادهاي
MQ-9 Reaper خواهد بود. قطر همچنين در حال بررسي اهداي يك هواپيماي غول‌پيكر بويينگ ۷۴۷ به ترامپ است تا به‌طور موقت به عنوان «ايرفورس وان» مورد استفاده قرار گيرد. در اين ميان امارات نيز پيش‌تر در ماه مارس اعلام كرده بود كه طي 10 سال آينده ۱.۴ تريليون دلار در امريكا سرمايه‌گذاري خواهد كرد. در همين راستا گروهي از ناظران با استناد به اخبار فوق مدعي‌اند، از منظر ترامپ خليج‌فارس جغرافيايي است مملو از فرصت‌هاي بزرگ مالي. سازمان ترامپ دو هفته پيش از اين سفر، يك قرارداد جديد در حوزه املاك لوكس در قطر را اعلام كرد و همچنين پروژه‌هايي در جده، دوبي و عمان در دست دارد. بسياري از نزديكان ترامپ نيز در منطقه خليج‌فارس فعاليت‌هاي تجاري دارند. اگرچه مجموع ارقام اعلامي در سفر ترامپ ممكن است به يك تريليون دلار برسد، اما مشخص نيست كه آيا واقعا اين حجم از سرمايه‌گذاري جديد به مرحله اجرا خواهد رسيد يا خير. همزمان به ادعاي گروهي از تحليلگران يكي از محورهاي اصلي اين سفر، سرمايه‌گذاري در حوزه هوش مصنوعي و فناوري خواهد بود.به گفته يكي از مقامات امريكايي، سم آلتمن، مديرعامل « اوپن آل»، قرار است ترامپ را در اين سفر همراهي كند. شركت فوق در اين خصوص اظهارنظري نكرده است. همچنين قرار است جمعي از رهبران حوزه فناوري روز سه‌شنبه در «فروم سرمايه‌گذاري عربستان-امريكا» در رياض سخنراني كنند. امارات متحده عربي و عربستان‌سعودي ازجمله كشورهايي هستند كه به‌شدت در تلاش‌اند تا دسترسي به تراشه‌هاي پيشرفته هوش مصنوعي ساخت امريكا را به دست آورند.دولت ترامپ هفته گذشته قانوني را كه در دوره بايدن براي محدودسازي دسترسي چين به تراشه‌هاي پيشرفته از طريق طرف‌هاي ثالث وضع شده بود، لغو كرد. براساس اين قانون صادرات تراشه به اكثر كشورها محدود مي‌شود تا از دسترسي غيرمستقيم چين به اين فناوري جلوگيري گردد. اكنون دولت ترامپ اعلام كرده كه قانون جديدي جايگزين آن خواهد شد، اما مشخص نيست كه كشورهاي خليج‌فارس مشمول محدوديت‌هاي جديد خواهند شد يا خير. حال با لحاظ كردن اين گزاره‌ها روزنامه اعتماد به بهانه آغاز تور منطقه‌اي دونالد ترامپ به خليج‌فارس، تلاش كرده تا با بررسي مواضع رسانه‌هاي دنيا، ارزيابي تحليلگران و ناظران بين‌المللي در باب سفر آقاي ترامپ و اهداف و دستاوردهاي احتمالي‌اش را بررسي كند.
ژئوپلتيكال مانيتور: ترامپ با هدف جذب سرمايه پادشاهي‌ها به دنبال تحقق روياي «اول امريكا» است
سفر دونالد ترامپ به خاورميانه فراتر از يك تور نمادين، اقدامي تاكتيكي براي تحكيم قدرت در بحبوحه بحران‌هاي داخلي و رقابت‌هاي جهاني است. اين سفر با هدف جذب سرمايه‌هاي كلان از عربستان، امارات و قطر، كنترل بازار انرژي، مديريت پيامدهاي جنگ اوكراين و مهار نفوذ چين در منطقه طراحي شده است. كسب دستاوردهاي اقتصادي در اولويت‌هاي دونالد ترامپ قرار دارد تا با تكيه بر آن افكار عمومي داخلي را جلب نمايد. رييس‌جمهوري امريكا به دنبال امضاي توافقات ميليارد دلاري با رياض، دوحه و ابوظبي است تا روايت «اول امريكا» را تقويت كند. عدم دعوت از عمان نيز پيام روشني دارد: دسترسي به ترامپ منوط به همراهي اقتصادي با واشنگتن است. در حوزه انرژي، ترامپ تلاش خواهد كرد با عربستان براي كاهش بهاي نفت به توافق برسد، هر چند رياض براي تامين بودجه و تحقق پروژه‌هاي چشم‌انداز ۲۰۳۰ به قيمت‌هاي بالا نياز دارد. در اين راستا، معامله‌هايي حول محور تضمين‌هاي امنيتي و فروش تسليحات محتمل است.يكي ديگر از اهداف ترامپ، استفاده از رويكرد ديپلماتيك عربستان براي ميانجيگري در جنگ اوكراين است. رياض پيش‌تر ميزبان گفت‌وگوهاي غيررسمي امريكا و روسيه بوده و ترامپ مي‌كوشد از اين ظرفيت براي تحقق وعده خود مبني بر پايان جنگ بهره‌برداري كند. مهار نفوذ چين نيز در دستور كار قرار دارد. ترامپ خواهان فاصله‌گيري شفاف كشورهاي حوزه خليج‌فارس از پكن است اما اين فشار ممكن است نتيجه معكوس داشته باشد. در اين راستا، ارايه مشوق‌هاي اقتصادي و همكاري‌هاي فناورانه (مانند تسهيل صادرات تراشه‌هاي نيمه‌هادي به امارات) مي‌تواند راهبردي‌تر باشد. در حوزه امنيتي، پيوستن عربستان به پيمان ابراهيم و طرح تاسيس پايگاه نظامي امريكا در جزيره تيران از محورهاي كليدي خواهد بود؛ هر چند اين اقدامات با مخالفت‌هاي داخلي و منطقه‌اي، ازجمله مصر و ايران، مواجهند. درنهايت، اين سفر چهره جديدي از ديپلماسي امريكا را به نمايش مي‌گذارد؛ ديپلماسي‌اي كه به جاي تعهدات بلندمدت، بر معاملات سريع و نتايج ملموس متمركز است. اما موفقيت اين رويكرد در گرو توانايي ترامپ در برقراري توازن ميان منافع كوتاه‌مدت واشنگتن و تحولات ژئوپليتيك پيچيده خاورميانه خواهد بود.
گاردين: عربستان، ترامپ را براي اصلاح روابط با ايران و سوريه و تشكيل كشور فلسطين تحت فشار قرار مي‌دهد
سفر دونالد ترامپ به عربستان، امارات و قطر، درحالي كه رييس‌جمهوري تلاش دارد تا خود را موفق نشان دهد، در واقع نشانه‌اي از شكست سياست‌هاي بي‌ثبات و خودمحور امريكا در خاورميانه است. ترامپ به شكلي بي‌سابقه به كشورهاي خليج‌فارس وابسته شده و براي تحقق اهداف اقتصادي و ژئوپليتيكي‌اش به حمايت‌شان نيازمند است. اما اين حمايت بي‌هزينه نيست.رهبران خليج‌فارس ازجمله محمد بن سلمان، با قدرت چانه‌زني بالا، ترامپ را تحت فشار قرار خواهند داد تا سياست‌هاي امريكا در قبال فلسطين، سوريه و ايران را اصلاح كند. عربستان‌سعودي تاكيد كرده كه عادي‌سازي روابط با اسراييل بدون تشكيل كشور مستقل فلسطين ممكن نيست. در همين حال، اختلافات ميان واشنگتن و تل‌آويو نيز عميق‌تر شده است. اسراييل به دنبال اشغال نظامي طولاني‌مدت غزه و تشديد اقدامات نظامي در لبنان و سوريه است، درحالي كه ترامپ به واسطه لابي موفق كشورهاي حاشيه خليج‌فارس، به تدريج در مواضع خود تغييراتي اعمال كرده است؛ ازجمله توقف حملات هوايي عليه يمن و اعلام مذاكره با ايران درباره برنامه هسته‌اي اين كشور. كشورهاي عربي خليج‌فارس، با حمايت تركيه، خواهان تعامل با دولت موقت سوريه به رياست احمد الشرع هستند. با اين حال، ترامپ برخلاف اروپا، از لغو تحريم‌هاي دوران اسد خودداري كرده است.در بعد اقتصادي، كاهش قيمت نفت، جذب سرمايه‌گذاري‌هاي كلان و توافقات تسليحاتي از اولويت‌هاي ترامپ است. عربستان‌سعودي طرحي ۶۰۰ ميليارد دلاري براي سرمايه‌گذاري در اقتصاد امريكا پيشنهاد داده است. قراردادهاي امنيتي و اقتصادي، ازجمله توافقات تسليحاتي ۱۰۰ ميليارد دلاري با رياض و همكاري‌هاي تجاري با قطر، انگيزه‌هاي شخصي ترامپ را نيز تقويت مي‌كنند.
نيويورك تايمز: ترامپ به دنبال تقويت برند اقتصادي‌اش در خليج‌فارس است
سفر دوم دونالد ترامپ به خليج‌فارس، برخلاف روساي جمهور پيشين امريكا محوريت كاملا اقتصادي و تجاري دارد. ترامپ با تمركز بر امضاي قراردادهايي در حوزه هواپيما، انرژي هسته‌اي، هوش مصنوعي و تسليحات، به دنبال نمايش موفقيت‌هاي مالي خود است و ارزش اين توافقات را بيش از يك تريليون دلار برآورد كرده است. درحالي كه در دوره بايدن، فروش فناوري هسته‌اي به عربستان با عادي‌سازي روابط با اسراييل گره خورده بود، ترامپ اين مذاكرات را صرفا با هدف تحقق انعقاد توافق‌ها و معامله‌هاي اقتصادي پيش مي‌برد. از منظر ترامپ، منافع مالي خانواده‌اش در منطقه اهميت بالايي دارد. از قراردادهاي ملكي در عربستان، دوبي و عمان گرفته تا پروژه‌هاي گلف با حمايت مالي صندوق ثروت ملي عربستان، همه
در راستاي تقويت برند ترامپ هستند. قطري‌ها نيز با ارايه يك هواپيماي 400 ميليون دلاري براي جايگزيني ايرفورس وان، نشان داده‌اند كه به دنبال جلب‌توجه ترامپ هستند؛ اقدامي كه پيامدهاي اخلاقي و قانوني متعددي را به دنبال دارد. همزمان، رهبران خليج‌فارس روابط خود را با رقباي امريكا مانند چين، روسيه و ايران تعميق كرده‌اند. با اين حال، امريكا همچنان شريك كليدي دفاعي اين كشورها باقي مانده است. محمد بن سلمان، انتخاب دوباره عربستان به عنوان مقصد نخستين سفر خارجي ترامپ را تاييدي بر جايگاه جهاني رو به رشد كشورش مي‌داند. ترامپ نيز از استقبال مجلل در اين كشورها رضايت كامل دارد. درنهايت، سفر ترامپ به خليج‌فارس بيشتر نمايش قدرت معامله‌گري شخصي و خانوادگي اوست تا تحقق يك راهبرد كلان ديپلماتيك. رابطه ترامپ با رهبران خليج‌فارس براساس منطق «معامله» شكل گرفته است، نه اصولي چون دموكراسي يا حقوق بشر.
بلومبرگ: ترامپ به دنبال دور كردن پادشاهي‌هاي خليج‌فارس از چين است
همزمان با آغاز نخستين سفر خارجي دونالد ترامپ به خليج‌فارس، عربستان سعودي و امارات متحده عربي متعهد شده‌اند طي يك دهه آينده تا ۲ تريليون دلار در اقتصاد امريكا سرمايه‌گذاري كنند. اين رويكرد كاملا با طبيعت معامله‌محور ترامپ همخواني دارد و نشانه‌اي از تغيير رويكرد اين كشورها در قبال واشنگتن است. يكي از گام‌هاي مهم در اين مسير، ايجاد فرآيندهاي سريع‌تر براي غربالگري سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي در امريكا است. دولت ترامپ اميدوار است با اين اقدام، مسير را براي ورود سرمايه‌هاي صندوق‌هاي ثروت ملي امارات، عربستان و قطر هموار كند؛ صندوق‌هايي كه در دوران بايدن به دليل نزديكي به چين با محدوديت‌هاي نظارتي مواجه بودند. در حوزه فناوري نيز ترامپ به دنبال رفع محدوديت‌هاي صادرات تراشه‌هاي نيمه‌هادي به امارات است. وعده سرمايه‌گذاري ۱.۴ تريليون دلاري امارات در اين زمينه موجب تسريع مذاكرات براي كاهش اين محدوديت‌ها شده است. از منظر امنيتي، امريكا اخيرا قرارداد فروش تسليحات ۳.۵ ميليارد دلاري به عربستان را تصويب كرده و احتمالا توافقات مشابهي با ساير كشورهاي منطقه در راه است. اين همكاري‌ها بخشي از تلاش امريكا براي تقويت محور امنيتي با كشورهاي خليج‌فارس در برابر تهديدات منطقه‌اي است. در بعد اقتصادي، امارات با اقتصادي متنوع‌تر و مازاد بودجه، نقش پررنگ‌تري در سرمايه‌گذاري در امريكا ايفا مي‌كند. شركت سرمايه‌گذاري XRG، با هدف دو برابر كردن وسعت خود، به عنوان بازوي جديد امارات در حوزه انرژي و ادغام و تمليك، وارد ميدان شده است. در مقابل، عربستان با چالش‌هاي مالي ناشي از هزينه‌هاي سنگين داخلي مواجه است، اما نقش حياتي در كنترل قيمت نفت و كمك به اهداف ترامپ براي كاهش قيمت سوخت دارد. در حوزه بازارهاي مالي، روند عرضه اوليه سهام در منطقه با قدرت ادامه دارد. شركت‌هايي مانند «فلاي نس» و اپراتورهاي بيمارستاني عربستان با استقبال گسترده سرمايه‌گذاران مواجه شده‌اند. در امارات نيز ليست كردن دارايي‌هاي ملكي دوبي در بورس محلي به دنبال رونق بازار مسكن در دستور كار قرار دارد.