در بهار پرطنين اقتصاد و سياست ايران كه بورس و بازار سهام پس از خزان ريزش شاخص، دوباره سبزپوش شده است، اعلام يك خبر، نگاه خيل فعالان اقتصادي و سرمايه‌گذاران بازار سرمايه را به خود خيره ساخت. اينكه «پتروشيمي اروند، عضو پرآوازه و قدرتمند خانواده شركت صنايع پتروشيمي خليج فارس به بورس مي‌آيد.» شواهد و قرائن در خصوص جزييات اين اتفاق حاكي از اين بود كه مقدمات بورسي شدن «اروند» به عنوان يكي از واحدهاي استراتژيك صنعت پتروشيمي ايران، در يك برنامهريزي سه ساله و پس از طي مراحل مهمي همچون بازنگري ساختاري و بهبود عملكرد مالي، فراهم شده است. در نگاه اقتصاددانان و فعالان بازار سرمايه، حضور اروند در جمع بزرگان بورس نشانه‌اي اميدبخش از انديشه«شفاف‌سازي» در بزرگ‌ترين هلدينگ صنعت پتروشيمي ايران و عملكرد مديريت جديد آن (محمد شريعتمداري) ارزيابي شد.
داده‌ها و مستندات آماري حاكي از اين است كه پتروشيمي اروند در اين بازه زماني سه ساله، توانسته است با بهره‌گيري هوشمندانه از ظرفيت‌ها و توانمندي دروني به‌ويژه نيروي انساني متخصص و خلاق، استانداردها و سطح توليد خود را به نحو بي‌سابقه ارتقا ببخشد و همين تدابير و ابتكارات در عمل به سودآوري چشمگير و پايدار شركت منجر شده است. ناگفته پيداست كه در دنياي امروز صنعت و سرمايه، نمودارها و شاخص‌هاي آماري حرف اول را مي‌زند. از همين رو، قبل از هر چيز، تصوير منحني صعودي اروند در ليست شركت‌هاي سودساز ايران، توجه فعالان و بازيگران اقتصادي را به خود جلب كرد. اين نمودار به وضوح نشان مي‌دهد كه شركت پتروشيمي اروند در سال مالي ۱۴۰۲، موفق شده 4.6 هزار ميليارد تومان سود خالص ثبت كند و فروش سالانه خود را به رقم خيره‌كننده 19.5 هزار ميليارد تومان ارتقا بدهد. اين نتايج حاصل از ميزان فروش و سود خالص، پتروشيمي اروند را در جرگه يكي از سودآورترين شركت‌هاي پتروشيمي ايران نشانده تا آنجا كه طي سه سال اخير، مجموع سودآوري اين شركت از مرز ۲۰ هزار ميليارد تومان فراتر رفته است.
دستيابي به زنجيره بزرگ توليد و ارزش افزوده
پتروشيمي اروند در منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي بندر ماهشهر و در زميني به مساحت ۱۰۸ هكتار تاسيس شده است. اين شركت سال ۱۳۸۱ با بهره‌گيري از فناوري شركت آلماني Uhde (اوده) زنجيره كاملي از توليد محصولات كلر، كاستيك، وينيل كلرايد مونومر، اتيلن دي‌كلرايد، PVC، آب ژاول و... را راه‌اندازي كرد. اين زنجيره از نمك دريايي آغاز مي‌شود و به محصولاتي با ارزش افزوده بالا امتداد مي‌يابد. دو ويژگي زنجيره ارزش افزوده داخلي و تكميل بودن زنجيره توليد از مزيت‌هاي منحصربه‌فرد «اروند» است؛ حلقه‌ها و اجزاي ديگر اين زنجيره بزرگ را سيستم جداسازي Na و Cl در مرحله الكتروليز و توليد EDC، تبديل به VCM و در نهايت توليد S-PVC و E-PVC.تشكيل مي‌دهند.
ظرفيت‌سازي براي «توليد انبوه» و پاسخگويي به تقاضاي فزاينده بازار داخلي و خارجي
«اروند» در حال حاضر ظرفيت نصب شده 340 هزار تن PVC در سال را به دست آورده است. به نحوي كه محصول S-PVC در يك گريد و E-PVC در ۶ گريد متنوع توليد مي‌شود. اين ميزان از تنوع محصولات، در عمل قدرت رقابت‌پذيري بالايي به اين شركت در بازارهاي داخلي و بين‌المللي را بخشيده است. اروند، افزون بر ليست پرتنوع محصولات مذكور، توانايي توليد ۸ گريد مختلف S-PVC را به دست آورده است. بر همين اساس، كارشناسان حوزه پتروشيمي معتقدند اين شركت اكنون ظرفيت آن را پيدا كرده است كه در صورت افزايش تقاضا در بازار داخلي يا خارجي، مي‌تواند به سرعت اين گريدها را وارد مدار توليد كند. نكته شايان توجه اين است كه موضوع تنوع‌آفريني و انعطاف‌پذيري در توليد، مزيت بسيار ارزشمند در بازار پررقابت پتروشيمي به حساب مي‌آيد، بازاري كه در آن نوآوري و پاسخگويي بهنگام به تقاضاي مشتريان حرف اول را مي‌زند.
استراتژي هدفمند توسعه صادرات
اروند پس از تكميل زنجيره توليدات متنوع خود، نگاهش را به فراسوي مرزهاي ايران معطوف كرد و استراتژي «توسعه صادرات» را در دستور كار قرار داد. آمارها و اطلاعات به دست آمده از حوزه صادرات محصولات پتروشيمي ايران بر موفقيت اين شركت در راهيابي به بازارهاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي دلالت دارد. به گونه‌اي كه اين شركت توانسته سهم صادراتي خود را در بازارهاي مختلف به‌ويژه بازار عراق، كشورهاي حوزه خليج‌فارس، روسيه و آسياي مركزي، به طور مستمر افزايش بدهد. صادرات پرطرفدار اروند در اين بازارها عمدتا شامل محصولات با ارزش افزوده بالا مانند PVC و كاستيك سودا مي‌شود، محصولاتي كه در صنايع گوناگون كاربرد چشمگير دارد. در حال حاضر، بازار جهاني و منطقه‌اي PVC با توجه به نقش‌آفريني آن در صنايع ساختماني، خودروسازي، لوازم‌خانگي و بسته‌بندي با تقاضاي فزاينده مواجه است. با نگاه به اين واقعيت، «ارونديها» با هوشمندي در برنامه توسعه صادرات خويش از طريق تنوع‌آفريني در گريدها توانستند بخش عمده‌اي از اين تقاضا را پاسخ داده و موقعيت پايداري در بازارهاي بين‌المللي پيدا كنند.
صف بلند مشتريان نام‌آشنا
نمودارها و آمار ذيل به روشني مي‌گويد در بازار داخل ايران، اروند در شمار يكي از اصلي‌ترين تامين‌كنندگان كاستيك سودا (NaOH) نشسته است. اين محصول كه در صنايع غذايي، شوينده‌ها، نساجي، داروسازي و فرآوري فلزات كاربرد دارد، يك «جامعه مصرف» گسترده به تعداد بيش از ۱۰۰۰ مشتري نام‌آشنا دارد. اين ليست بلند مشتريان بزرگ، جايگاه ممتاز به اروند در زنجيره توليد صنعتي كشور بخشيده است.
مزيت رقابتي در تامين پايدار خوراك اتيلن
يكي از مهم‌ترين مزاياي پتروشيمي اروند، دسترسي پايدار به خط توليد اتيلن است. اين مزيت باعث شده در شرايطي كه برخي مجتمع‌ها با چالش تامين خوراك مواجه هستند، اروند بدون دغدغه اين چالش را پشت سرگذارد. برآورد كارشناسان حوزه پتروشيمي حاكي از اين است كه تراز مثبت اتيلن كشور تا دست‌كم ۱۰ سال آينده، پايداري توليد در اروند را تضمين مي‌كند و همين عامل مهم در نهايت موجب كاهش ريسك توليد، افزايش ظرفيت بهره‌برداري و رقابت‌پذيري بيشتر در عرضه محصول نهايي به بازار مي‌شود.
سرمايه انساني ماهر و متخصص؛ موتور محرك اروند
بررسي مقايسه‌اي محققان حوزه صنعت پتروشيمي حاكي از اين است كه يكي از مزيت‌هاي كليدي اروند در ميدان رقابت با شركت‌هاي ديگر، بهره‌مندي آن از نيروي انساني متخصص، آموزش‌ديده و خلاق است. در سايه همين سرمايه، ارونديها توانسته‌اند با تلفيق دانش فني روز و تجارب عملياتي، خط توليدشان را به موازات تحولات پرشتاب بازار صنعت و انرژي به‌روزرساني كرده و ضمن توليد گريدهاي متنوع به تناسب تقاضاي بازار، سطح كيفي محصولاتشان را در هر فصلي ارتقا بدهند. مديران اروند و شركت صنايع پتروشيمي خليج‌فارس در اظهارات خويش بر اين نكته صحه گذاشته‌اند كه استراتژي توسعه و تحول آنها بر محور سرمايه‌گذاري بر نيروي انساني قرار دارد و موضوعاتي همچون آموزش، ارتقاي مهارت و انگيزش كاركنان خود را در اولويت اول قرار داده‌اند.
تكيه بر تكنولوژي روز و طرح نوسازي مستمر
در كنار سرمايه نيروي انساني، ارونديها بيشترين تلاش را براي بهره‌جويي از فناوري‌هاي نوين به كار بسته‌اند. آنها در همين راستا، طرح بلندمدت نوسازي تجهيزات و به‌روز نگه داشتن فرآيندهاي توليدي با تكنولوژي نوين را در دستور كار قرار داده‌اند. طرحي كه در عمل ميزان بهره‌وري را افزايش مي‌دهد و به همان ميزان مصرف انرژي و هزينه‌هاي نگهداري را به‌طور چشمگيري پايين مي‌آورد. گزارش‌ها حاكي از اين است كه در نتيجه بهره‌گيري ارونديها از فناوري‌هاي روز جهان در واحدهاي كلرآلكالي، كوره‌هايVCM، برج‌هاي خنك‌كننده و كارخانه شست‌وشوي نمك، موجب شده كيفيت محصولات در سطح استانداردهاي جهاني قرار بگيرد.
مزيت‌هاي پايدار
از جمله گزارش‌هايي كه در خصوص كم و كيف فعاليت شركت پتروشيمي اروند توجه محافل اقتصادي را جلب كرد، مصون ماندن اين شركت از ابرچالش ناترازي انرژي بود، چالشي كه به ويژه در پاييز و زمستان گذشته نفس صنعت ايران را به شماره انداخت. بهره‌گيري از يوتيليتي توليد شده در منطقه ويژه اقتصادي بندر ماهشهر، موجب شد ارونديها با خاطري آسوده از تامين انرژي، خط توليد خود را بي‌وقفه پيش ببرند.
ترديدي نيست در روزهايي كه هنوز كسري و ناترازي انرژي سايه سنگين بر صنعت كشور انداخته اين مزيت، براي ارونديها يك فرصت طلايي در مسير رقابت با حريفان است. بي‌دليل نيست كه بازار پتروشيمي اروند با صف طولاني مشتريان روبه‌رو است تا جايي كه طبق گزارش ناظران اقتصادي، ارونديها در اغلب روزها به خواست مشتريانشان اقدام به پيش‌فروش كامل محصولات پيش از توليد مي‌كنند و در بسياري از مواقع، موجودي انبار اروند در بخش‌هايي چون PVC و كاستيك، منفي است.
هدف‌گذاري «ارونديها» براي تكميل زنجيره ارزش
در استراتژي جديدي كه اروندي‌هاي براي فصل جديد فعاليتشان ارائه كرده‌اند يك محور تازه نگاه‌ها را به خود جلب كرده و آن تصميم مديران اروند و شركت صنايع پتروشيمي خليج فارس براي سرمايه‌گذاري در صنايع پايين‌دستي و تكميل كردن زنجيره ارزش است. انتظار مي‌رود با اجرا و عملياتي شدن اين استراتژي، اروند به توليد محصولات نهايي نظير فيلم‌هاي بسته‌بندي، لوله‌هاي پليمري، قطعات صنعتي، تجهيزات پزشكي و محصولات ساختماني مبادرت كند. به موازات دورخيز اروند براي تكميل زنجيره توليد، سياستگذاران در راس هرم هلدينگ خليج‌فارس از توسعه بازارهاي هدف در آسياي ميانه، آفريقا، تركيه و كشورهاي اروپاي شرقي براي عرضه زنجيره جديد توليدات اروند و ساير شركت‌هاي اين هلدينگ خبر مي‌دهند.
تركيب سودآوري، شفافيت و پايداري
به گفته كارشناسان حوزه صنعت، موفقيت پتروشيمي اروند در بازارهاي داخلي نشانگر يك تجربه نوين است؛ تجربه برنامهريزي 20 ساله در توسعه زيرساخت، اتكا به منابع داخلي و سرمايه‌گذاري حول نيروي انساني است. اكنون تصميم اروندي‌هاي براي حضور در بازار بورس را بايد حلقه تكميلي از اين استراتژي چندوجهي و بلندمدت ارزيابي كرد كه در آن همه مولفه‌هاي جذاب براي سرمايه‌گذاران و بازيگران بازار سهام به چشم مي‌خورد ازجمله سودآوري بالا، تراز مالي شفاف، ظرفيت توليد پايدار، بازار صادراتي مستقر، نيروي انساني متخصص، مزيت بهره‌مندي از انرژي و در نهايت برخورداري از يك استراتژي توسعه‌اي مدون و روشن. بي‌دليل نيست پس از آنكه خبر ورود پتروشيمي اروند به بورس در رسانه‌ها بازتاب پيدا كرد، اغلب تحليلگران بازار سرمايه از اين اتفاق به عنوان فرصتي طلايي براي سرمايه‌گذاران حقيقي و حقوقي قلمداد كردند. پيش‌بيني اين تحليلگران حاكي از اين است كه در روزهاي گرم بازار سهام كه شاخص بورس سير صعودي پرشتاب گرفته است، «عرضه اوليه» اروند با صف طولاني خريداران و متقاضيان روبه‌رو خواهد شد، زيرا قريب به اتفاق عناصر تكنيكالي و بنيادين تحليلي همچون نسبت فروش به سود، نرخ بازگشت سرمايه، حاشيه سود خالص و تنوع محصول، همگي مثبت هستند.