اهميت زمان توافق
تمام نيروهايش را در دنيا به كار مي‌گيرد كه در اين فرآيند خلل ايجاد شود. از جنگ‌هاي رواني گرفته تا حتي ممكن است برخي افراد را ترور و جنگ‌هاي سايبري را شروع كند. بنابراين يك طرف اسراييل را داريم كه قطعا از اين موضوع متضرر است و تلاش‌هاي بسياري را خواهد كرد كه مذاكرات به نتيجه نرسند و از فرصتي كه در لبنان و سوريه برايش به وجود آمده، تلاش مي‌كند جايگاهش را در لبنان و سوريه تحكيم كند كه نهايتا بتواند در درازمدت با منافع ايران مقابله كند. گروه دوم مخالفان در ايران اصطلاحا كاسبان تحريم هستند كه لزوما ايراني نيستند و از نظر بخش عمده‌اي از اين افراد مافيايي است كه در امريكا، اسراييل، چين، اروپا، روسيه و... هستند. وقتي عنوان مي‌شود بخش اعظمي از تجارت ايران از طريق دوبي عبور مي‌كند، تصور داريد اين حجم جابه‌جايي كالا با پول از دوبي صورت بگيرد و سيستم امنيتي كه مي‌دانيم دوبي جايي است كه همه سرويس‌هاي جاسوسي دنيا آنجا مستقر هستند، اين همه اتفاق بيفتد و آنها مطلع نباشند؟ چه كسي مي‌رود، چه مذاكره‌اي صورت مي‌گيرد.
كاسبان تحريم آيا منافعي دارند؟
بله، درواقع اگر بگوييم هزينه مبادله بعد از شروع تحريم‌ها حدود 25-20 درصد تجارت ايران است، حالا فروش نفت باشد يا كالاي غيرنفتي و اگر كل جمعيت تجارتي ايران را 150-140 ميليارد دلار در سال در نظر بگيريم، 25 درصدش رقم بسيار قابل توجهي است و حدود 36-35 ميليارد دلار در سال است. اگر شش ماه و يك سال بود مشكلي نبود، اما وقتي مدت طولاني تكرار شده، ذي‌نفعان بسيار بزرگي پيدا كرده. آنها شبكه‌اي هم در داخل ايران دارند. نكته بسيار مهم اينكه شبكه كاسبان بين‌المللي تحريم در بيرون، در فرآيندهاي تصميم‌گيري و سياستگذاري ايران و ساير كشورها نفوذ دارند. اين‌طور نيست كه آنها مطلع نباشند. همه اطلاعات در سطح دنيا در اختيارشان است. اينكه من مي‌گويم زمان به نفع ما نيست به خاطر اين است كه مي‌توانند همديگر را طي زمان پيدا كرده و عليه توافق عمل كنند. قطعا عواملي هم در داخل ايران دارند كه به نظرم دسته چندم هستند نسبت به عواملي كه در بيرون ذي‌نفعند. وقتي مجبور هستيد نفت را با قيمت پايين‌تر بفروشيد مابه‌التفاوت لزوما به جيب دلالان ايراني نمي‌رود. بخش عمده‌اي از اين مابه‌التفاوت را مافياي بيرون تصاحب مي‌كند و بخشي هم به دلالان ايران مي‌رسد. بنابراين كاسبان تحريم به مفهوم بين‌المللي‌اش قطعا موافق جمع شدن اين سفره نيستند و دنبال اين هستند كه سفره همچنان پهن باشد.
با تجربيات شما اگر قرار بود زماني براي اين مذاكرات با تمام داده‌ها و مطالباتي كه ترامپ درخصوص تسريع در مذاكرات مطرح كرده، با داده‌هاي موجود در چه بازه زماني مي‌توان مذاكرات را به نتيجه رساند؟
تجربه‌اي كه در خريد هواپيما داشتيم، جالب بود. اگر بخواهم از اين تجربه گرته‌برداري كنم، مذاكرات با اروپايي‌ها بسيار دقيق و طاقت‌فرساست، چون نسبت به نكات حقوقي بسيار ريزبين هستند و براي تمام سناريوهاي مختلف شكل حقوقي بدهند و راه‌حل پيدا كنند. حال اينكه امريكايي‌ها دنبال اين هستند كه وقتي اصل قضيه را توافق كردند با دقت حدود 95 درصد مساله‌شان حل است. برعكس اروپايي‌ها كه با دقت بالاي 99.9 كار مي‌كنند.
منظور شما خريد ايرباس و بويينگ است؟
دقيقا وقتي از خريد بويينگ بحث مي‌كنيم، مذاكرات بويينگ هفت، هشت ماه بعد از مذاكرات ايرباس شروع و يك روز قبل از ايرباس قراردادش امضا شد. درواقع امريكايي‌ها در توافق و مذاكره خيلي سريع هستند و مثل اروپا خيلي به حاشيه نمي‌روند. اين نكته بسيار مهم است. تصور من اين است كه چون طرفين مي‌دانند دنبال چه هستند اين‌بار پيچيدگي مذاكرات كمتر است. اهميت زيادي دارد، اما پيچيدگي‌اش نسبت به مساله برجام كمتر است. اگر اراده‌اي قرص و محكم باشد -كه هست- متاسفانه بروكراسي ما خيلي كند است و مراحل تصميم‌سازي در ايران خيلي خيلي زمانبر است برعكس امريكا كه خيلي سريع است، از نظر من زمان مي‌تواند خيلي كوتاه باشد. نكته‌اي كه مي‌تواند به كوتاه شدن زمان كمك كند مذاكره با رقباي امريكاست، چون بايد همزمان مذاكره شود. وقتي با بويينگ مذاكره را شروع كرديم، بر روند مذاكراتمان با ايرباس به‌شدت تاثير داشت، چون ايرباس تصور مي‌كرد تنها فروشنده است و خيلي آرام پيش مي‌رفت، وقتي متوجه شد فروشنده ديگري هم هست، سرعتش را زياد كرد. پيشنهاد من اين است كه بايد بلافاصله مذاكرات ايران با اروپا شروع شود و نزاعي كه بين ايران و اروپا بعد از مساله اوكراين پيش آمد، حل شود كه اين رقابت ايجاد شود. البته كه بايد مرتب چين، روسيه و كشورهاي منطقه را در جريان روند مذاكرات قرارداد .
آيا مي‌توان ديدار آقاي پزشكيان با ترامپ را متصور شد؟ يا اينكه در حضور آقاي ويتكاف در ايران مطرح شده كه ايشان اشاره كرده‌اند آمادگي حضور در ايران را دارند. چنين مناسبات ارتباطي را مي‌توان متصور شد؟
از نظر من بله، چون تمام مذاكرات با بويينگ را در تهران انجام داديم .
اين مذاكرات با حضور مقامات امريكايي انجام شد؟
بله، نمايندگان بويينگ به تهران آمدند و در هيچ كشور ثالثي با بويينگ مذاكره نكرديم و تمام سيستم اطلاعاتي ايران هم بر مذاكرات ناظر بودند. تصور من اين است كه اين كار هم شدني و هم خوب است. اين اقدامات مي‌تواند شدت اراده و واقعي بودن اراده طرفين را براي اينكه دوره و صفحه جديدي را در تاريخ ايجاد كنيم، به ملت‌ها نشان دهيم كه به نحوي احساس كنند در بازي هستند.