گروه ديپلماسي| روز گذشته وزير امور خارجه كشورمان در قالب يك هيات عاليرتبه ديپلماتيك، تجاري وارد اسلام‌آباد پاكستان شد. ايران و پاكستان از جمله كشورهاي همسايه‌اي بودند كه در دهه‌هاي گذشته با يكديگر همكاري‌هاي گسترده سياسي، تجاري و نظامي داشته‌اند. اما در سال‌هاي گذشته مسائلي نيز رشد گروه‌هاي تروريستي كه اغلب در پاكستان فعاليت مي‌كنند و مشكلات مرزي نيز موجب كاسته شدن روابط دوجانبه شده است. از سوي ديگر، پاكستان از متحدان نزديك عربستان محسوب مي‌شود و با توجه به حمله نظامي عربستان به يمن، رياض از اسلام‌آباد درخواست كرده است تا به يمن حمله كند. دراين باره گفت‌وگويي با قاسم محب‌علي داشتيم كه مشروح اين گفت‌وگو در پي مي‌آيد.
روابط ايران و پاكستان در طول سال‌هاي اخير چگونه بوده است؟
روابط ايران و پاكستان طي دهه‌هاي گذشته بسيار خوب بوده است اما روابط كنوني تهران و اسلام‌آباد نسبت به تاريخ روابط دو كشور را مي‌توان سرد بگويم. ايران و پاكستان در گذشته از روابط بسيار گرم و نزديكي برخوردار بوده‌اند ولي مسائلي نظير طالبان، گروه‌هاي تروريستي، مسائل مرزي و عدم تحرك مناسب از سوي هيات‌هاي ديپلماتيك بر روابط دو كشور سايه انداخته و موجب ركود و سرد شدن روابط تهران و اسلام‌آباد شد.
سياست دولت يازدهم براي احيا و بهبود روابط تهران و اسلام‌آباد چگونه بوده است؟
دولت يازدهم نسبت به دولت‌هاي گذشته به گسترش روابط دوجانبه ميان ايران و پاكستان علاقه‌مندي بيشتري داشته است. متاسفانه در دولت‌هاي قبلي نگاه‌ها و رويكردي وجود داشت كه موجب سردتر شدن روابط دو كشور مي‌شد ولي اين نگاه و رويكرد در دولت كنوني وجود ندارد اما به نظر مي‌آيد كه دو كشور بايد براي بهبود و گسترش روابط دوجانبه تحرك بيشتري داشته باشند. به هر حال هم ايران و هم پاكستان فارغ از مسائل همسايگي از منافع بسياري در بهبود و گسترش روابط دوجانبه برخوردار هستند. بايد پايتخت‌هاي دو كشور كه ديد و بازديدهاي‌شان هم‌اينك بسيار كم است، افزايش دهند. بايد يادآوري كنم كه زماني ديدارهاي مقامات ايران و پاكستان در حد يك بار در ماه بود و بايد اين سطح از ديدار تجديد شود.
به زمينه‌هاي همكاري و منافع گسترده دو كشور در بهبود و گسترش روابط اشاره كرديد. اين زمينه‌ها چه چيزهايي هستند؟
يكي از مهم‌ترين زمينه‌هاي همكاري ايران و پاكستان، مسائلي امنيتي است. به هر حال هر دو كشور از مسائل نظير وجود گروه‌هاي تروريستي و افراطي رنج مي‌برند. از سوي ديگر، ايران و پاكستان داراي مرزهاي مشترك بسيار زيادي هستند. همچنين پاكستان از كمبود برق و گاز رنج مي‌برد بنابراين همكاري‌هاي دو كشور در مسائل انرژي مي‌تواند منافع بسياري را براي يكديگر به وجود آورد. مسائل مالي، تجاري، گمركي و ترانزيتي را از ديگر زمينه‌هاي همكاري تهران و اسلام‌آباد مي‌توان برشمرد. از سوي ديگر، پاكستان در مسائل بين‌المللي همواره از جمهوري اسلامي ايران حمايت كرده و دو كشور در سازمان‌هاي بين‌المللي مانند اكو، جنبش عدم تعهد، سازمان كنفرانس كشورهاي اسلامي و... عضو هستند و اينها مي‌تواند زمينه‌ساز همكاري‌هاي مشترك در سطح بين‌المللي نيز محسوب شود.
سال‌هاست كه قرارداد خط لوله صلح ميان ايران، پاكستان و هند امضا شده اما تحقق نيافته است. دليل عدم تحقق اين مساله چه بوده؟
مسائل متعددي در اين باره اثرگذار بوده است. تحريم‌هايي كه كشورمان از سوي نهادهاي بين‌المللي و كشورهاي ثالث شد، در عدم تحقق اين مساله اثرگذار بوده است. همچنين برخي گروه‌ها در كشورهاي مقابل علاقه‌مند به تحقق اين قرارداد نبوده‌اند. مسائل ثانويه نيز در عدم تحقق اين مساله نيز تاثير مهمي داشته است. به نظرم لازم است كه مسائل ثانويه ميان ايران و پاكستان كه در ديگر مسائل روابط دوجانبه نيز اثر گذاشته است، حل شوند و طرفين يك اعتماد متقابل را ايجاد كنند تا اين قرارداد عملي شده و روابط دو كشور به حالت استراتژيك به وجود آيد.
عربستان از پاكستان درخواست ورود نظامي به يمن را داشته است. قرار است آقاي ظريف نسبت به مساله يمن با مقامات پاكستاني گفت‌وگو داشته باشند. آيا اين گفت‌وگو مي‌تواند مانع از حمله نظامي پاكستان به يمن شود؟
نكته اول كه بايد آن را يادآوري كنم، اين است كه روابط پاكستان و عربستان بسيار عميق، گسترده و استراتژيك است ولي با وجود اين مسائل، پاكستاني‌ها بسيار هوشيار هستند كه وارد اين منازعه شوند. آنها حواس‌شان است تا وارد منازعات ميان كشورهاي اسلامي نشوند و جانب يك كشور را نگيرند. آقاي ظريف در اين سفر درصدد است تا مانع از ادامه يافتن تجاوز نظامي به يمن شود و به نظر مي‌رسد كه نخست‌وزير پاكستان به اين مساله علاقه‌مند است كه راي‌گيري در پارلمان اين كشور را در اين خصوص به تعويق انداخته است. پاكستان مي‌داند كه ورود نظامي عليه كشور ثالث مي‌تواند منافع ملي‌اش را به خاطر بيندازد. همچنين پاكستان همواره سعي كرده است تا به عنوان نقش بالانس‌كننده ميان ايران و برخي كشورهاي همسايه عمل كند. با وجود اين مسائل، بايد يادآوري داشته باشم كه نواز شريف دوران تبعيدش را در عربستان گذرانده و حزب مسلم ليگ نيز از احزاب نزديك به خاندان سعودي است.
مسائل مرزي از جمله مسائل مورد مناقشه دو كشور مخصوصا در سال‌هاي اخير بوده است. در جديدترين رخداد نيز هشت تن از مرزبانان ايراني به شهادت رسيدند. آيا سفر ظريف مي‌تواند منجر به همكاري بيشتر دو كشور در اين باره شود؟
هر دو كشور در مرزهاي خود با نيروهاي افراطي و گروه‌هاي تروريستي روبه‌رو هستند. سال‌هاست كه در بلوچستان، نيروهاي ملي‌گرا در حال مبارزه با ارتش پاكستان هستند اما اينكه چرا اين نيروها رشد كرده‌اند بايد بگويم كه وجود شكاف ميان ايران و پاكستان در رشد اين نيروهاي افراطي اثر داشته است. بي‌ترديد همكاري‌هاي دو كشور و افزايش روابط همه‌جانبه ايران و پاكستان مي‌تواند از افزايش نيروهاي افراطي در مرزهاي همديگر تاثيري مثبت داشته باشد. موافقتنامه‌هاي امنيتي و مرزي ميان دو كشور وجود داشته كه اين همكاري‌هاي مرزي مي‌تواند احيا شده و در مبارزه با تروريسم موثر باشد.
سفر ظريف به پاكستان چقدر در افزايش روابط دو جانبه ايران و پاكستان مي‌تواند اثرگذار باشد؟
بي‌ترديد اين سفر موثر است اما براي بهبود روابط نيازمند سفرهاي بيشتري هستيم. ما بايد براي بهبود و گسترش روابط طراحي‌هاي بلندمدت‌تري را داشته باشيم. سفرهاي طراحي‌شده صورت گيرد تا مسوولان دو كشور در سطوح مختلف با يكديگر ديدار و همكاري داشته باشند تا اين ديدارها و همكاري‌ها بتواند روابط خوب دوجانبه را احيا كند.