انتشار خبري كه حكايت از پولي شدن تردد در 5 تونل و شريان اصلي شهري داشت با موجي از مخالفت‌ها و واكنش‌هاي تند شهروندان مواجه شد. بر اساس اين خبر هفته گذشته معاونت حمل و نقل و ترافيك پيش‌نويس لايحه‌اي را به معاونت برنامه‌ريزي، توسعه شهري و امور شوراهاي شهرداري تهران ارايه كرده است كه بر اساس آن ۵ تونل تهران و اتوبان صدر مشمول دريافت عوارض عبور و مرور مي‌شوند. بر اساس اين خبر گفته مي‌شود كه عوارض ۳ هزار توماني براي ۵ تونل تهران و اتوبان صدر در دست بررسي شوراي شهر است. اين خبر چنان انعكاسي را در سطح جامعه به دنبال داشت كه ديروز شهردار تهران را نيز وادار به واكنش كرد. وي در بين خبرنگاران اعلام كرد كه اين طرح اگر هم مطرح باشد در حد كارشناسي است و هنوز نهايي نشده است. اما واكنش‌هاي شهروندان و اظهارنظرهاي آنها در كنار ابهامات و چالش‌هاي آن بهانه‌اي شد براي گفت‌وگو با محمد عليخاني، رييس كميسيون عمران و حمل و نقل شوراي اسلامي شهر تهران كه در زير مي‌خوانيد.
آقاي عليخاني، چند روزي است كه خبري در رسانه‌ها منتشر شده كه براساس آن گويا قرار است به زودي از 5 تونل و اتوبان صدر عوارض دريافت شود. يعني هر خودرويي كه بخواهد از اين تونل‌ها عبور كند بايد عوارض بپردازد . حتي گفته مي‌شود كميسيون شما هم در حال بررسي اين طرح است؟ شما تا چه حد از جزييات اين طرح اطلاع داريد؟ چون به هر حال در نهايت كميسيون حمل و نقل شوراي شهر بايد در مورد آن اظهارنظر كند.
همان طور كه مي‌دانيد هر لايحه‌اي كه از سوي بخش‌هاي مختلف شهرداري بخواهد مطرح شود، ابتدا بايد به معاونت برنامه‌ريزي، توسعه شهري و امور شوراهاي شهرداري فرستاده شود تا اول بررسي و كارشناسي شود. اگر اين لايحه به تاييد كارگروه‌هاي تخصصي اين معاونت برسد، آن وقت بايد شهردار آن را امضا كند و درنهايت اين لايحه براي تصويب به كميسيون‌هاي مربوطه در شوراي شهر ارسال مي‌شود. اما تا اين لحظه كه من با شما صحبت مي‌كنم، هنوز هيچ لايحه‌اي در مورد اخذ عوارض از تونل‌ها و بزرگراه‌هاي شهري به شورا و كميسيون ما ارسال نشده است.
ولي اين طرح چيز جديدي نيست. يعني تا جايي كه به خاطر دارم در دوره قبلي شوراي شهر نيز يك‌بار اين طرح مطرح شد ولي عملا مسكوت ماند !
بله، اين طرح كه سابقه‌اي طولاني دارد؛ ضمن آنكه در بسياري از كشورهاي ديگر جهان مانند تركيه و عمان و... نيز اجرا مي‌شود. اما به هر حال قبل از اجراي اين طرح نيز مانند طرح‌هاي مشابه بايد، تمام زوايا و ظرافت‌ها و چالش‌هاي آن بررسي شود. مثلا يكي از سوالاتي كه در مورد اين طرح مطرح است اين كه عوارض بايد از كدام تونل‌ها و بزرگراه‌ها اخذ شود؟ تونل‌هايي كه قبلا ساخته شده يا تونل‌هايي كه هم‌اينك در حال احداث است يا در آينده ساخته خواهند شد؟ گرچه طبيعتا بايد عوارض از تونل‌هايي كه در آينده ساخته مي‌شود، گرفته شود. درست مثل عوارضي كه از بزرگراه‌هاي بين شهري اخذ مي‌شود تا هزينه سرمايه‌گذار برگردد.
اما تونل‌ها و بزرگراه‌هايي كه در اين خبر از آنها نام برده شده، همگي تونل‌ها و بزرگراه‌هايي هستند كه سال‌ها قبل ساخته شده‌اند! البته در نهايت در شوراي قبل و همين طور در دوره جديد هم به خاطر برخي ملاحظات، فعلا اين طرح مسكوت مانده است. ملاحظاتي مانند مشكلات و تنگناهاي اقتصادي خانواده‌ها ....
گفتم كه ما اصلا در جريان جزييات اين لايحه نيستيم. خوب است اگر شهرداري قبل از اينكه بخواهد لايحه‌اي را تدوين و ارايه كند با كميسيون‌هاي تخصصي مربوطه صحبت كند و نظر آنها را نيز جويا شود. متاسفانه معاونت حمل و نقل و ترافيك شهرداري به هيچ عنوان با شوراي شهر هماهنگي ندارد و در طول دو سال گذشته اقدامات نسنجيده و غيركارشناسي بسياري را انجام داده است. سوال ما از معاون حمل و نقل و ترافيك شهرداري اين است در جايي كه بسياري از الزامات مصوبات شورا در حوزه حمل و نقل و ترافيك به خاطر اهمال اين معاونت بر زمين مانده، چرا به دنبال طرح‌هايي مي‌رويد كه نه كارشناسي شده است و نه مورد تاييد شورا؟! حالا گيريم كه يكي از اعضاي شورا هم طبق نظر شخصي‌اش چنين پيشنهادي را مطرح كرده باشد (كه البته اين هم صحت ندارد!) شما چرا بايد بدون كارشناسي و.... تن به آن بدهيد و بخواهيد فوري آن را اجرا كنيد؟
مثلا الان كدام طرح حمل و نقل و ترافيكي مصوب شورا روي زمين مانده است؟
به عنوان نمونه شوراي شهر معاونت حمل و نقل و ترافيك را ملزم كرده بود كه امسال طرح پارك حاشيه‌اي را اجرايي كند. حتي پيش‌بيني شده بود كه از اين محل شهرداري بيش از 900 ميليارد تومان در سال 97 درآمد داشته باشد. اما تا امروز حتي يك ريال از اين محل درآمد نداشته است. اين به آن معناست كه شهرداري به راحتي 900 ميليارد تومان از درآمد خود را از دست داده است. آن هم به خاطر لج و لجبازي‌هاي بچگانه شخصي معاون ياد شده!
پس من اين طور استنباط مي‌كنم كه گويا شوراي شهر هم بي‌ميل نيست كه اين طرح را اجرا كند و به نوعي آن را در برنامه‌هاي آتي خود دارد!
نه؛ از همين جا رسما اعلام مي‌كنم كه اين طرح به هيچ عنوان در اولويت دستور كار و برنامه‌هاي ما نيست.
پس احتمالا معتقديد كه اين طرح مي‌تواند يكي از منابع تامين درآمد پايدار شهري باشد .
بله، اينكه واضح است؛ همان طور كه گفتم اين طرح الان در خيلي از كشورها اجرا مي‌شود. بر اساس اصول كارشناسي بالاخره شهرونداني كه از خودروهاي خود استفاده مي‌كنند بايد هزينه آن را به شهر و شهروندان بپردازند. بر همين اساس در كشورهايي كه اين طرح اجرا مي‌شود، دوربين‌ها به صورت هوشمند، تردد خودروها را در برخي از بزرگراه‌ها ثبت و براي‌شان عوارض لحاظ مي‌كنند. بله ما هم معتقديم كه اين طرح مي‌تواند باعث كسب درآمد‌هاي پايدار شهري شود ولي اين امر مستلزم آن است كه ابتدا تمامي زواياي آن بررسي و كارشناسي شود و بعد تازه به مرحله اجرا درآيد. نه اينكه ابتدا آن را اعلام كنيم و بعد به دنبال بررسي كارشناسي و آسيب‌شناسي و عملياتي كردن آن باشيم. چون در اين صورت يك تدبير درست به راحتي با فضايي كه به وجود مي‌آيد و واكنش‌هاي جامعه عملا زير سوال مي‌رود و مي‌سوزد.
ولي در اين خبر حتي رقم عوارض هم ذكر شده بود و گفته بودند براي عبور از تونل‌هاي ياد شده، راننده‌ها بايد 3 هزار تومان بپردازند! فكر نمي‌كنيد اين رقم براي افرادي كه در طول روز مجبور به تردد از اين نقاط هستند خيلي سنگين باشد؟
اين رقم‌ها خيالي است! بايد كارشناسي شود. اقدام معاونت حمل و نقل و ترافيك باعث شده تا هم اعضاي شورا و هم شهروندان در مقابل آن موضع بگيرند. حتي شنيدم كه گويا شهردار هم گفته فعلا قصد اجراي آن را ندارند.
چند روز قبل هم از قول همين معاونت اعلام شده بود كه گويا قرار است با همكاري شورا طرح خبرنگاران هم حذف شود.
گفتم كه ...! ممكن است شخصي در خود معاونت چنين پيشنهادي را مطرح كرده و آن را به عنوان يك «تصميم» اعلام كرده باشد. اما همين اقدامات باعث مي‌شود تا اگر هم قرار باشد چنين طرح‌هايي اجرا شود، عملا بسوزد و سال‌ها مسكوت بماند. به هر حال در اين مورد هم ما بي‌اطلاعيم. همان طور كه گفتم اين براي چندمين بار است كه معاون حمل و نقل شهرداري تهران در اقدامي نسنجيده چالش‌هايي را براي شهرداري ايجاد كرده و شهروندان را در مقابل شهرداري قرار داده است. به نظرم جا دارد كه آقاي شهردار در اولين فرصت فكري براي معاون حمل و نقل و ترافيك خود بكند.