عربستان؛ يكه‌تاز بدعهد
علي‌اكبر وحيدي آل آقا
عربستان و روسيه قصد دارند كه در جلسه آتي اوپك پيشنهاد افزايش توليد 500 هزار تا 1.5 ميليون بشكه‌اي نفت در روز را مطرح كنند. اين موضوع دو سوال را در ذهن متبادر مي‌كند نخست اينكه آيا عربستان با موافقت اوپك مي‌تواند اين پيشنهاد را اجرايي كند كه پاسخ آن منفي است. تصميمات اوپك تمام به صورت اجماع آرا صورت مي‌گيرد و حتي مخالفت يكي از اعضا هم مي‌تواند پيشنهادي را وتو و غيراجرايي كند و در نهايت اين پيشنهاد نمي‌تواند به عنوان تصميم اوپك روال اجرايي به خود بگيرد. و موضوع دوم اين است كه آيا عربستان مي‌تواند به صورت خودسرانه توليدخود را اضافه كند؟ پاسخ اين سوال مثبت است و مسبوق به سابقه نيز هست. در طي سال‌هاي گذشته بارها ديده شده كه عربستان با افزايش توليد سهم زيادي از بازار را در اختيار گرفت. روالي كه در سال‌هاي بعد از انقلاب، در جنگ تحميلي، حمله عراق به كويت و حتي دور نخست تحريم‌هاي امريكا عليه ايران نيز اجرا شد. اين برخوردها نشان داده كه عربستان هر زماني كه فرصت را مناسب ارزيابي كرده نفت خود را به بازار عرضه كرده است. در حقيقت اوپك قدرت اجرايي و بازدارنده ندارد. با توجه به اينكه عربستان بيشتر سرمايه‌هاي خود را در بانك‌هاي خارجي با سودهاي پايين سرمايه‌گذاري كرده است پس هر نوع افزايش توليد نفت كه منجر به افزايش درآمد اين كشور با وجود كاهش سود مي‌شود، قابل توجه است. به اين جهت مي‌توان افزايش توليد عربستان در جهت خلاف قواعد اوپك را متصور شد. موضوعي كه در مورد روسيه كمي متفاوت است و با توجه به ميزان مصرف نفت روسيه، قطعا اين كشور نمي‌تواند در افزايش توليد اوپك به صورت گسترده همراه عربستان باشد و شايد تنها درصد بسيار محدودي از اين بازار را در اختيار بگيرد كه همين ميزان نيز مقطعي است. در عين حال روسيه در سنوات گذشته نشان داده قصد جايگزيني ايران را ندارد و هميشه همراه ايران بوده است. در همين حال ناگفته پيداست كه اين پيشنهاد كاملا سياسي است تا اقتصادي و كساني كه ما را تحريم مي‌كنند و كساني كه نفت را به بازار عرضه مي‌كنند همه دور يك ميز نشسته‌اند. ولي به لحاظ فني موضوع كمي متفاوت است؛ افزايش توليد نفت مي‌تواند به ذخاير و ميادين نفتي لطمه بزند به اين جهت ورود بي‌ضابطه نفت به بازار از لحاظ فني اقتصادي نيست ولي از سوي اعضاي اوپك در سنوات گذشته تكرار شده است. اين يك واقعيت است كه پشت چنين پيشنهادي مقاصد سياسي است و عاقلانه نيست كه با وجود افزايش توليد، درآمد كمي نصيب صادركنندگان شود. نماينده اسبق ايران در دبيرخانه اوپك