حماسه اربعين و آينده عراق
حسن كاظمي قمي٭
حماسه راهپيمايي عظيم اربعين امسال نه تنها در مقايسه با سال‌هاي گذشته، بلكه در طول تاريخ نيز بي‌مانند و بي‌نظير بود و به درستي مي‌توان آن را حماسه دانست. عراق در طول تاريخ و در همه اعصار و دوره‌ها چنين راهپيمايي و حضوري را به خويش نديده بود. عزاداري حسيني امسال بيانگر حقانيت مكتب عاشورا بود كه پس از گذشت ۱۴ قرن از شهادت آن حضرت، هنوز خيل عاشقان در اين مراسم حضور پيدا مي‌كنند. تمام حاكمان عراق در طول تاريخ سعي كردند تا مانع حضور زايران در اين‌گونه مراسم بشوند، اما هيچ‌كدام موفق نبودند. صدام ديكتاتور سابق عراق در طول حكومت خود سعي داشت تا حضور زايران را محدود كند اما او هم موفق نبود. بايد بگويم چند ويژگي حماسه عزاداري امسال را نسبت به سال‌هاي گذشته ممتاز كرد؛ نخست اينكه با وجود آنكه در عراق شرايط امنيتي و به تعبيري بي‌ثباتي و ناامني به دليل ظهور و بروز بيشتر گروه‌هاي تكفيري نسبت به سال‌هاي پيش برقرار شده بود ولي شاهد برگزاري اين مراسم در شرايط بحراني موجود در عراق بوديم. گروه‌هاي تروريستي در عراق از ماه‌ها قبل شروع به فعاليت كرده و جنگي داخلي در اين كشور را آغاز كردند. به طور طبيعي رعب و وحشت ايجاد شده از اقدامات گروه‌هاي تكفيري، بايد مانع از برگزاري اين مراسم باشكوه مي‌شد كه اين امر محقق نشد و مردم بي‌اعتنا نسبت به گروه‌هاي تكفيري، ترور و ناامني به كربلا آمدند. از ويژگي‌هاي مثبت ديگر اين مراسم، حجم حضور و مشاركت مردمي بود كه بسيار چشمگير و بي‌نظير بود. بايد بگويم كه اين حماسه مختص به شيعيان نبود بلكه برادران اهل تسنن نيز در كنار شيعيان حضور داشتند و اين نشان از وحدت ميان گروه‌هاي مختلف مسلمانان دارد و از طرفي اين حضور نيز مختص به مسلمانان عراق و ايران نبود بلكه از سراسر دنيا در اين مراسم باشكوه حضور داشتند. علاوه بر تاثيرات معنوي، روحي و فرهنگي اين مراسم، بايد بگويم كه اين حماسه داراي پيامدها و آثاري در عرصه‌هاي سياسي، امنيتي و راهبردي نيز خواهد بود. در بعد امنيتي نشان داده شد كه با وجود همه چالش‌ها و تهديدها، اين راهپيمايي در بهترين فضاي امنيتي صورت گرفت و كمترين اقدامات تروريستي را در طول اين سال‌ها در اين مراسم ديديم. اين نشان مي‌دهد دولت عراق توانسته براي كنترل و مديريت وضعيت، برنامه خوبي داشته باشد و آن را به‌خوبي و با انسجام و همكاري و همراهي گروه‌هاي مردمي و بدون نياز مدعيان اجرا كند. از طرف ديگر، مردم نيز اعتنا نكردند كه ممكن است شرايط خطرناك شود و اجازه ندادند كه فضاي رواني رعب و وحشت در عراق حاكم شود. اثر سياسي اين حماسه، آن است كه دولت عراق نشان داد در يك فضاي همكاري ميان دولت و ملت مي‌تواند هم امنيت را فراهم كند و هم به تمكين امور بپردازد. اين مساله، بزرگ‌ترين پيام را براي كشورهاي منطقه و همسايه و كشورهايي كه واقعيت عراق جديد را نپذيرفته‌اند، دارد كه عراق جديد با وجود همه چالش‌ها و نابساماني‌‌ها، دولتي است كه مي‌خواهد مقتدرانه عمل كند و نسبت به گذشته قوي‌تر، منسجم‌تر و بابرنامه‌تر است و توانسته بر مشكلات چند ماه گذشته فايق بيايد. پيام سياسي اين حماسه هم آن است كه مي‌گويد بايد واقعيت عراق جديد را قبول كرد و اينكه عراقي‌ها مي‌توانند بر مشكلات‌شان پيروز شوند و نيازي به قيم ندارند. دولت عراق بارها اعلام كرده است كه نيازي به حضور نيروهاي خارجي براي مبارزه با تروريسم ندارد و عراق، مي‌تواند روي پاي خويش بايستد. اين يك پيام راهبردي است. از سوي ديگر، شاهد وحدت ملي در مراسم عزاداري اربعين بوديم. در مجموع، مي‌توان اين جمع‌بندي را داشت كه در ماه‌هاي آتي انتظار مي‌رود دولت عراق بتواند همچنان با كمك مردم و حمايت‌هاي مرجعيت بر مشكلات ديگر نيز پيروز شود.
٭سفير اسبق ايران در عراق