«يادداشتهاي زيرزميني» داستايفسكي منتشر شد
پيش قراول تكگويي دروني در رمان
«يادداشتهاي زيرزميني» اثر فئودار داستايفسكي با ترجمه حميدرضا آتشبرآب از سوي انتشارات كتاب پارسه منتشر شد.
به گزارش ايلنا اين رمان مترجم فارسي آن را يكي از دشوارترين، دراماتيكترين و غيرقابلهضمترين رمانها ميداند، نخستين رمان تكگويي دروني و اولين جريان صداي وجدان است كه تاريخ ادبيات به خاطر ميآورد.
آتش برآب تاكيد كرده است: «اين رمان براي انسانهاي باهوش صرفا تسلاي خفيفي است كه آنها را به هيچ نميرساند اما ديوانگان با آن حتما به جايي ميرسند. در بسيار قوي و كشندهاي دارد و براي بسياري همان بهتر كه هرگز آن را تورق نكنند.»
اين رمان اولينبار در شمارههاي يك تا چهار نشريه دوران منتشر و امضاي داستايفسكي هم پاي آن زده شد. در مركز داستان سيماي تيپيك يك متفكر ظهور ميكند با روحيه تودار و گوشهگير. به گفته داستايفسكي (كه در كتاب به آن اشاره شده) «البته كه هم يادداشتها و هم نويسندهاش خيالي است؛ اما آدمهايي مثل نويسنده اين يادداشتها نهتنها در جامعه ما امكان حضور دارند بلكه بايد باشند تا تجسم شرايطي شوند كه همين جامعه محصول آن است. سعي كردم روشنتر از قالب معمول نماينده گذشتهاي را پيش چشم بياورم كه دورانش سپري شده اما تا زمان ما دوام آورده است.»
در اين كتاب پس از يادداشت مترجم، متن رمان «يادداشتهاي زيرزميني» شامل دو بخش «زيرزمين» و «به مناسبت برف نمناك»، آمده و سپس خواننده ميتواند تفسيرهايي بر اين رمان را بخواند؛ در اين تفسيرها به بازخواني «يادداشتهاي زيرزميني» و همچنين موضوعاتي چون ساختار و انسجام اين رمان، مسائل اخلاقي در آن، مقايسهاي ميان آن و اعترافات روسو، انتزاع در يادداشتهاي زيرزميني، پيام مذهبي پنهان در رمان، جستوجوي معنا در آن، آگاهي و اخلاق در آن، شخصيتشناسي آثار داستايفسكي در دريافت هنري ادبيات قرن بيستم و... پرداخته شده است. از ويژگيهاي اين رمان «بينام» بودن راوي آن است. نام راوي تا پايان رمان فاش نميشود، يك كارمند بازنشسته دولتي ۴۰ساله است كه در يك «زيرزمين» زندگي ميكند. او در تمام طول رمان مشغول روايتي است خطاب به مخاطبي دروني و از اين رو در زمره رمانها و داستانهايي قرار ميگيرد كه از «تكگويي دروني» بهره ميبرند كه خود يكي از انشعابهاي زاويه ديد اولشخص است. او از رهگذر اين شكل روايت، مخاطب را به سفري در لايههاي پنهان شخصيت خود ميبرد.
از ديگر مواردي كه ميتوان در مورد رمان «يادداشتهاي زيرزميني» گفت، جنبهاي فلسفي است كه نويسنده در آن آشكارا به نگرشهاي عقلگرايانه محض و رايج در قرن نوزدهم ميلادي مخالفت ميكند و در برابر آنها موضع انتقادي دارد.
در بخشي از كتاب ميخوانيد: «اينجا چاشني، همان تضاد و زجري است كه از تحليل دردمندانه درون آدم به دست ميآيد. همه اين رنج و شكنجه به رفتارهاي پليد و ناهنجارم تند و تيزي بيشتر ميداد و حتي معنا ميبخشيد؛ خلاصه درست همان كاري را ميكرد كه از يك چاشني خوب انتظار ميرود. همه اين مسائل آن طور هم كه به نظر ميرسد سطحي نبود. خودم هم نميدانم چطور به آن زندگي ناهنجار و پليد و پست و به فساد آشكار و بيپرده تن درميدادم و ميتوانستم اين همه ناپاكي را تحمل كنم! يعني آن روزها چه چيزي زندگيام را به بازي ميگرفت و شبها به خيابانم ميكشاند؟» انتشارات كتاب پارسه، اخيرا اين اثر را در ۴۶۴ صفحه منتشر كرده است.