چرا بليتهاي ورزشي در امريكا اينقدر گران شدند؟
ريشههاي شوكه شدن مردم از بليتهاي جام جهاني
در سال ۲۰۱۶، وقتي ليورپول قيمتهاي جديد بليت را اعلام كرد - از معادل ۱۳ دلار تا ۱۱۰ دلار براي يك صندلي در آنفيلد - هواداران متحد شدند و خشم خود را علنا نشان دادند. كميته هواداران افزايش قيمت را «به شدت نااميدكننده» و «از نظر اخلاقي غيرقابل توجيه» خواند. آن آخر هفته، حدود ۱۰ هزار هوادار در دقيقه ۷۷ بازي ورزشگاه را ترك كردند و پيش از آن، خطاب به مالكان امريكايي باشگاه خواندند: «ديگه بسه، حريصهاي لعنتي!» چند روز بعد، مالكان بابت «رنج و ناراحتي ايجاد شده» عذرخواهي كردند و قيمت بالاترين بليت را به ۵۹ پوند كاهش دادند. 9 سال بعد، گرانترين بليت اين باشگاه - براي ديدن يكي از محبوبترين تيمهاي ورزشي جهان - ۶۱ پوند (يا ۸۲ دلار) است. ايان آير، مديرعامل وقت ليورپول درباره مالكان سابقش ميگويد: «فكر ميكنم آن جنجال ۲۰۱۶ واقعا رويشان اثر گذاشت.» يك دهه بعد، آير در باشگاه تازهتاسيس MLS يعني نشويل اسسي، بليتهاي يك بازي فصل عادي مقابل اينترميامي را به قيمت چند صد دلار فروخت. آيا اعتراضي در كار بود؟ «نه»! دارندگان بليت فصلي صندليهايشان را با قيمت خيلي پايينتر داشتند و درباره بقيه هم گفت: «فكر ميكنم مردم اين كشور و در ورزش امريكا پذيرفتهاند كه اگر بخواهي داغترين بليت شهر را داشته باشي، بايد هزينهاش را هم بدهي.» اين تضاد - بين بليت «غيراخلاقي» ۷۷ پوندي ليورپول و بليت بيحاشيه ۱۷۰ دلاري در طبقه بالاي ورزشگاه نشويل - شكاف عميقي را نشان ميدهد كه در قلب اختلافات داغ درباره قيمت بليتهاي جام جهاني ۲۰۲۶ قرار دارد. هواداران اين قيمتها را «نفرتانگيز» و «زورگيرانه» توصيف كردهاند. بعضي امريكاييها هم آنها را «سرسامآور» دانستهاند، اما خيليها به سادگي پذيرفتهاند كه به قول لندون داناوان، ستاره سابق فوتبال امريكا: «رويدادهاي ورزشي گرونن، رفيق.» در واقع، ورزش در امريكا بيش از هر زمان ديگري گران شده است. طبق شاخص هزينه هوادار (Fan Cost Index)، هزينه حضور در بازيهاي NFL يا MLB بهطور متوسط بين سالهاي ۱۹۹۱ تا ۲۰۲۳ حدود ۳۰۰ درصد افزايش يافته است. ميانگين قيمت بليت NFL حالا بيش از ۳۰۰ دلار است. ارزانترين بليت براي يك بازي متوسط NFL حدود ۱۶۹ دلار است، رقمي كه از تمام بليتهاي استاندارد ليگ برتر انگليس، جز گرانترين سطح براي جذابترين بازيهاي آرسنال، بالاتر است. اين هزينههاي بيسابقه، در اصل توجيه فيفا براي قيمتهاي جام جهاني خودش هستند. سخنگوي فيفا گفته است: «مدل قيمتگذاري بازتابي از رويه رايج بازار براي رويدادهاي بزرگ سرگرمي و ورزشي در كشورهاي ميزبان ماست.» اما سوال اينجاست: چرا؟ چرا قيمت بليتها در امريكا سر به فلك كشيده، در حالي كه در بسياري نقاط ديگر نسبتا پايين مانده است؟ كارشناسان ميگويند پاسخ اين سوال از جمعيتشناسي تا اقتصاد، از سرمايهداري تا سوسياليسم، از قوانين تا ريشههاي تاريخي تيمهايي كه امروز اين قيمتهاي متفاوت را مطالبه ميكنند، گسترده است. پل بيرن، مدير اجرايي فروش بليت كه هم در ورزشهاي امريكاي شمالي و هم در برايتون انگليس كار كرده، ميگويد: «هر تحليل جدياي بايد قبل از صحبت درباره خريد بليت، فرهنگ كسبوكار و فرهنگ خياباني را بررسي كند.» در امريكا، داستان افزايش قيمت بليت، يك داستان اقتصادي است. هزينه همه چيز از دهه ۱۹۹۰ دوبرابر شده و رشد درآمد، بهطور متوسط، از تورم جلو زده است. امريكاييها در عمل طي چند دهه گذشته حدود ۲۰ درصد ثروتمندتر شدهاند و ثروتمندترين امريكاييها (۱۰ درصد بالاي جامعه) فاصله خود را با طبقه متوسط بيشتر كردهاند. اقتصاددانان معتقدند اين موضوع تمايل آنها به پرداخت پول براي بليت را افزايش ميدهد. ليندزي اونز، مدير انديشكده Groundwork Collaborative، ميگويد: «كاملا روشن است كه امريكاييهاي ثروتمندتر بيشتر به تماشاي حضوري رويدادها ميروند.» جمعيت امريكا هم از حدود ۲۹۰ ميليون نفر در ۲۰۰۴ به نزديك ۳۵۰ ميليون نفر رسيده است. در اين مدت، نه NFL، نه NBA و نه MLB تيم جديدي اضافه نكردهاند. برخي تيمها حتي ورزشگاههاي كوچكتر (با صندليهاي VIP بيشتر) ساختهاند. پس تقاضا افزايش يافته، اما عرضه - بهخصوص صندليهاي ارزان - كاهش پيدا كرده است. ويكتور متيسن، اقتصاددان ورزشي ميگويد: «با كنار هم گذاشتن اين عوامل، انتظار افزايش شديد قيمتها منطقي است.» با اين حال، قيمت بليتها بين سالهاي ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ بيش از دوبرابر سرعت افزايش قيمت كالاهاي عمومي رشد كردهاند. بخش مهمي از اين افزايش به عوامل كلان اقتصادي برميگردد، اما همه آن نه. بخش ديگر ماجرا از حدود سال ۲۰۰۹ شروع شد؛ زماني كه باشگاه سنفرانسيسكو جاينتز مفهوم «قيمتگذاري پويا» را وارد ورزش كرد. در اين سيستم، قيمتها بر اساس تقاضاي واقعي يا پيشبيني شده تغيير ميكنند. در گذشته، قيمت ثابت بود؛ حتي كساني كه حاضر بودند بيشتر بپردازند، همان قيمت ثابت را ميدادند. حالا الگوريتمها و مدلها اجازه ميدهند قيمت بالا برود، اگر سيستم تشخيص بدهد هواداران حاضر به پرداخت هستند. به گفته متيسن: «باشگاهها در حال بيرون كشيدن حداكثر پول ممكن از حداكثر تعداد افراد هستند.» اونز اضافه ميكند: «و در نتيجه، بسياري از رويدادهاي ورزشي ديگر از دسترس بخش بزرگي از امريكاييها خارج شدهاند.» در مقابل در بريتانيا و اروپا، فوتبال اغلب به چشم «دارايي اجتماعي» ديده ميشود. باشگاهها بيش از صد سال پيش به عنوان نهادهاي مردمي تاسيس شدند، نه فرنچايزهاي متعلق به ميلياردرها. هواداران خود را خونِ جاري باشگاه ميدانند. وفاداري از نسلي به نسل ديگر منتقل ميشود و اگر مديران بخواهند از اين وفاداري سوءاستفاده كنند، مقاومت شكل ميگيرد: اعتراض، بيانيههاي تند، فشار عمومي. به همين دليل، باشگاهها معمولا بين درآمدزايي و خشم هواداران تعادل برقرار ميكنند. درآمد بليت در فوتبال اروپا معمولا كمتر از ۲۰ درصد كل درآمد است، در حالي كه در امريكا اين رقم اغلب بالاي ۳۰ درصد است. «يكي ديگر از عوامل مهم، قوانين فروش مجدد بليت است. در بسياري كشورها، دلالي بليت محدود يا ممنوع است. در امريكا، تقريبا هيچ محدوديتي وجود ندارد. اين موضوع باعث شده بليت به كالايي سرمايهاي تبديل شود، نه تجربهاي آييني يا مقدس و هر تيمي كه بخواهد قيمت را پايين نگه دارد، با دلالهايي روبهرو ميشود كه بليت را ميخرند و گرانتر ميفروشند. در نهايت به گفته اونز: «فيفا حساب كرده كه امريكاييها به اين وضعيت عادت كردهاند و با سهميهبندي بر اساس توان مالي كنار آمدهاند .» تا اين لحظه، اين محاسبه درست از آب درآمده است. بيش از دو ميليون بليت در مدت كوتاهي فروخته و ۲۰ ميليون درخواست در چند روز ثبت شده حتي با قيمتهايي كه بسياري آنها را «زورگيرانه» ميدانند.